Wacław Stachiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wacław Teofil Stachiewicz
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

19 listopada 1894
Lwów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

12 listopada 1973
Montreal, Kanada

Przebieg służby
Lata służby

1914–1946

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Sztab Główny
Sztab Naczelnego Wodza

Stanowiska

szef Sztabu Głównego
szef Sztabu Naczelnego Wodza

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Order Trzech Gwiazd I klasy (Łotwa) Krzyż Wielki Orderu Korony Jugosłowiańskiej Order Krzyża Orła I Klasy (Estonia) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Lwa Białego III Klasy (Czechosłowacja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka „Za wierną służbę” Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Wacław Stachiewicz jako oficer Legionów, 1917
Bolesław Wieniawa-Długoszowski, Józef Piłsudski, Aleksander Prystor, Wacław Stachiewicz. Plac Saski, 31 maja 1926
Wacław Stachiewicz podczas audiencji u prezydenta RP Ignacego Mościckiego, 1935
Symboliczny grób Wacława Teofila Stachiewicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Wacław Teofil Stachiewicz (ur. 19 listopada[1] 1894 we Lwowie, zm. 12 listopada 1973 w Montrealu) – generał brygady Wojska Polskiego, szef Sztabu Głównego (1935–1939), pisarz wojskowy. W 1964 awansowany do stopnia generała dywizji przez władze emigracyjne.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Syn Teofila, lekarza, i Anieli z Kirchmayerów (stryjecznej siostry Kazimierza Kirchmayera, ojca Jerzego). Brat Marii i Juliana, także oficera Wojska Polskiego. Był uczniem C. K. V Gimnazjum we Lwowie. Jerzy Kirchmayer tak scharakteryzował przyszłego generała: „Wacek był tylko o rok starszy ode mnie. Delikatnego zdrowia, mniej przystojny od swego starszego rodzeństwa, wyróżniał się nieprawdopodobnymi postępami w naukach. Z roku na rok miewał na świadectwach tylko stopnie bardzo dobre i celujące z odznaczeniem. Stopień dobry uważałby za klęskę. Mówiono o nim, że jest najlepszym uczniem nie tylko w V gimnazjum, do którego uczęszczał, ale w ogóle w całym Lwowie. Wacek cierpiał na bóle głowy i wujostwo Teofilowie obawiali się, że powodem tego jest zbyt forsowna nauka. Dlatego byli radzi, ilekroć mogli go przywieźć na Pasieki. Bawiliśmy się wówczas w Indian, dzielnych Osagów i złych Pawnisiów, w Wołodyjowskich, Longinusów i Kmiciców. Były to kochane czasy”.

Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął studia w zakresie geologii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W 1912 wstąpił do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, w którym ukończył szkoły podoficerską i niższą oficerską. Z racji posiadanego wykształcenia specjalizował się w wykorzystywaniu kartografii i topografii dla potrzeb wojskowych.

Służba w Legionach i Armii Austro-Węgier[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Dowodził plutonem w V batalionie 1 pułku I Brygady Legionów. 9 października 1914 awansowany do stopnia podporucznika. Następnie na dwa miesiące oddelegowany do tworzenia struktur niepodległościowej organizacji na terenie Królestwa Polskiego. W lutym 1915 przeniesiony do 5 pułku, w którym walczył na froncie dowodząc 4 kompanią. Został ranny w bitwie pod Konarami w maju 1915. W Legionach pełnił m.in. funkcje dowódcy batalionu i adiutanta (szefa sztabu) pułku. W marcu 1917 ukończył Kurs Oficerów Sztabu Generalnego przy Inspektoracie Polskich Sił Zbrojnych w Warszawie.

Po kryzysie przysięgowym w sierpniu 1917 został wcielony do armii austriackiej w stopniu sierżanta i odkomenderowany na front włoski. W marcu 1918 na rozkaz Komendanta Głównego POW, Edwarda Śmigłego-Rydza, zdezerterował z frontu i dotarł do Warszawy, gdzie objął stanowisko szefa sztabu Komendy Naczelnej nr I POW.

Służba w Wojsku Polskim[edytuj | edytuj kod]

W odrodzonym Wojsku Polskim pełnił funkcje szefa Oddziału I i zastępcy szefa sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa, oficera łącznikowego Naczelnego Dowództwa WP przy Dowództwie III Korpusu Armii Polskiej we Francji, szefa wydziału w Departamencie I Ministerstwa Spraw Wojskowych, szefa Sekcji Organizacyjnej w Oddziale I Sztabu MSWojsk. Podczas ofensywy sowieckiej, w maju 1920 został szefem Oddziału I, a następnie II Sztabu Armii Rezerwowej gen. Sosnkowskiego. Pełnił tam także funkcje oficera operacyjnego.

Po rozwiązaniu Armii Rezerwowej wrócił do ministerstwa jako szef Sekcji Organizacyjnej, a następnie Wydziału Organizacyjnego Oddziału I Sztabu Generalnego WP. W październiku 1921 rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej (Ecole Superieure de Guerre) w Paryżu i odbył staż liniowy we Francji. 1 lutego 1924 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko asystenta z jednoczesnym odkomenderowaniem na cztery miesiące do Biura Ścisłej Rady Wojennej[2]. 3 listopada 1925 przesunięty został ze stanowiska asystenta na stanowisko wykładowcy[3]. W kwietniu 1926 objął stanowisko szefa Oddziału I Sztabu Generalnego. 25 czerwca 1927 został mianowany I oficerem sztabu Inspektoratu Armii[4]. Następnie, został skierowany do służby liniowej. Od stycznia 1928 był dowódcą 27 pułku piechoty w Częstochowie. 28 stycznia 1929 mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie[5]. 12 grudnia 1933 mianowany dowódcą 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie[6].

26 stycznia 1935, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych Józefa Piłsudskiego, został awansowany przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego na stopień generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 1. lokatą w korpusie generałów[7]. Była to ostatnia nominacja generalska podpisana przez Marszałka Piłsudskiego. 5 czerwca 1935 zwolniony ze stanowiska dowódcy 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie i mianowany szefem Sztabu Głównego WP (zamieniony miejscami z gen. bryg. Januszem Gąsiorowskim)[8]. Z dniem 24 czerwca 1935 objął urzędowanie[9]. Został jednym z najbliższych współpracowników nowego generalnego inspektora sił zbrojnych, gen. dyw. Edwarda Śmigłego-Rydza. Na tym stanowisku podjął intensywne prace nad opracowaniem planu przebudowy i modernizacji wojska, nadzorował prace nad nowym planem mobilizacyjnym „W” oraz koordynował prace nad planem wojny z ZSRR (plan „Wschód”), a od 4 marca 1939 także z Niemcami (plan „Zachód”).

W okresie II Rzeczypospolitej został osadnikiem wojskowym w powiecie kosowskim[10].

W momencie wybuchu wojny automatycznie objął stanowisko szefa Sztabu Naczelnego Wodza, marsz. Śmigłego-Rydza. Po ewakuacji Naczelnego Wodza do Brześcia gen. Stachiewicz pozostał w Warszawie do 9 września w celu koordynacji obrony linii środkowej Wisły, po czym dołączył do sztabu w Brześciu. Na rozkaz Naczelnego Wodza 18 września 1939 przekroczył ze sztabem granicę rumuńską, gdzie został internowany w Stanic-Prahova koło Ploeszti. W styczniu 1940 uciekł z internowania i przez Bukareszt trafił do Jugosławii, skąd na rozkaz gen. Kukiela udał się do Algieru.

Na skutek nacisków gen. Sikorskiego został internowany przez władze francuskie w Algierze. 6 listopada 1943 został wezwany przez nowego Naczelnego Wodza, gen. Kazimierza Sosnkowskiego do Londynu, gdzie jednak przebywał do końca wojny bez jakiegokolwiek przydziału. Po wojnie, w grudniu 1946 został zdemobilizowany.

W grudniu 1948 przeniósł się do Kanady, do Montrealu, gdzie zamieszkał ponownie z przebywającymi tam żoną i dziećmi[11]. Poświęcił się pracy pisarskiej i badawczej nad polskimi przygotowaniami do wojny. Naczelny Wódz, gen. broni Władysław Anders, mianował go generałem dywizji ze starszeństwem z 1 stycznia 1964. Zmarł 12 listopada 1973 w Montrealu na atak serca. Został pochowany na tamtejszym Mount Royal Cemetery[12].

Według redaktora „Kuriera Wileńskiego” Kazimierza Okulicza, w okresie wileńskim wolnomularz, członek loży Tomasz Zan w Wilnie[13], źródła rodzinne nie potwierdzają tej informacji.

Jego żoną była Wanda z domu Abraham (1895–1995), córka prof. Władysława Abrahama, siostra gen. bryg. Romana Abrahama, działaczka kulturalna w Kanadzie), miał dwóch synów (Bogdana i Juliusza[14][15]) i córkę (Ewę).

W 2004 został patronem Dyżurnej Służby Operacyjnej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Pisma, Tom I: Przygotowania wojenne w Polsce 1935–1939, Instytut Literacki, Paryż 1977.
  • Pisma, Tom II: Rok 1939, Instytut Literacki, Paryż 1979.
  • Z relacji szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Zasadnicze decyzje Naczelnego Wodza w ciągu kampanii wrześniowej [w:] Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, wybór i oprac. Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski, Wydawnictwo MON, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07709-6, s. 54–77.
  • Wierności dochować żołnierskiej, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 1998, ISBN 83-86678-71-2, s. 832.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kryska Karski i Żurakowski, Strzałkowski oraz Cieplewicz i Kozłowski, a także Rocznik Oficerski 1932 ↓, jako datę urodzenia podają 19 listopada, natomiast Stawecki i inne źródła, w tym Lista oficerów dyplomowanych z 1931 r. i Rocznik Oficerski 1928 ↓ podają datę 18 listopada
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 14 lutego 1924 roku, s. 66.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 121 z 17 listopada 1925 roku, s. 654.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 25 czerwca 1927 roku, s. 184.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929 roku, s. 79.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 3.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1935 roku, s. 1.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 95.
  9. ↑ Rozkaz Nr 7/35 Szefa Sztabu Głównego z 25 czerwca 1935. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.4940, s. 86 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-16].
  10. ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 188. [dostęp 2017-06-29].
  11. ↑ Bruce Barton: Wanda Stachiewicz championed Polish cause through hardships of World War II. losaltosonline.com, 1995-07-25. [dostęp 2017-06-29]. (ang.).
  12. ↑ Juliusz Wacław Stachiewicz. findagrave.com. [dostęp 2017-06-29]. (ang.).
  13. ↑ Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, „Wolnomularz Polski”, nr 40, listopad-grudzień 2003, s. 15.
  14. ↑ Ryszard Terlecki: Juliusz Wacław Stachiewicz. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-11-07].
  15. ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 31, s. 98, Grudzień 1976. Koło Lwowian w Londynie. 
  16. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych Nr 131 z 17.12.1924 r.
  17. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 1 z 26.01.1935 r.
  18. ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 689.
  19. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3423 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 43, s. 1722)
  20. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za wybitne zasługi w służbie wojskowej”.
  21. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928
  22. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 12, s. 121, 11 listopada 1935. 
  23. ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  24. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 29. [dostęp 2015-04-10].
  25. ↑ „Za męstwo i osobistą odwagę okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1836 z 12 lipca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1209)
  26. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  27. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928
  28. ↑ Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 49. ISBN 978-83-64178-88-7.
  29. ↑ Fred Puss (red.), Eesti tänab 1919-2000, Tallinn: Eesti Vabariigi Riigikantselei, 2000, s. 155, ISBN 9985-60-778-3 [dostęp 2014-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-27] (est.).
  30. ↑ Wysokie odznaczenia dla polskich gości. „Nowy Kurjer”, s. 2, Nr 205 z 4 września 1936. 
  31. ↑ Dekoracja polskich oficerów orderami Legii Honorowej. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 84 z 15 kwietnia 1937. 
  32. ↑ Order "Białego Lwa" na piersiach polskich oficerów. „Polska zbrojna. Pismo codzienne”. s. 4. 
  33. ↑ Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wacław_Stachiewicz&oldid=71921607”