Walerian Protasewicz

Walerian Protasewicz
Data i miejsce urodzenia	ok. 1505 ; Krajsk koło Mińska
Data i miejsce śmierci	31 grudnia 1579 ; Wilno
Miejsce pochówku	Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie
	Biskup wileński
Okres sprawowania	1556–1579
	Biskup łucki
Okres sprawowania	1549–1556
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	27 maja 1549,; 10 kwietnia 1556
Sakra biskupia	1555
	Multimedia w Wikimedia Commons

Walerian Protasewicz, Walerian Protaszewicz Szuszkowski herbu Drzewica^[3] (ur. ok. 1505 w Krajsku koło Mińska^[4], zm. 31 grudnia 1579 w Wilnie^[5]) – biskup łucki, następnie wileński, pisarz wielki litewski, założyciel wileńskiego kolegium jezuickiego, przekształconego w 1578 roku w uniwersytet, kanclerz Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego w latach 1579-1580^[6].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z Suszkowa koło Krajska, w województwie mińskim. Jego rodzina miała prawdopodobnie litewski, bojarski rodowód, skoligacona była z książętami Świrskimi i rodem Kieżgajłów.

Był pisarzem kancelarii administrującej posiadłościami litewskimi królowej Bony. W 1533 roku został kanonikiem żmudzkim, a w 1537 – wileńskim. W 1544 roku został pisarzem Wielkiego Księstwa Litewskiego i sekretarzem Zygmunta Augusta; do 1549 roku kierował kancelarią ruską. W roku 1547 został biskupem łuckim. W r. 1550 r. wydał statut dla członków kapituły katedralnej, kładąc w nim nacisk na obowiązek stałego rezydowania przy katedrze i uczestniczenia w modlitwach chórowych. W roku 1554 zwołał synod diecezjalny, który obradował w dniach 22-24 kwietnia t.r. w kościele św. Jana Chrzciciela w Janowie Podlaskim. Ogłosił wówczas dekret potępiający działających na Podlasiu kaznodziejów protestanckich: Szymona Zacjusza Proszowic, Hieronima Piekarskiego z Białej i Walentyna Duszę, doznających opieki ze strony starosty brzeskiego Mikołaja Radziwiłła “Czarnego”, kanclerza wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego. W 1556 r. został biskupem wileńskim. Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta^[7]. W 1570 roku założył kolegium jezuitów w Wilnie, któremu Stefan Batory nadał w 1578 roku prawa uniwersytetu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 229. (łac.)
↑ Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 334. (łac.)
↑ Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., t. I, Lipsk 1846, s. 45.
↑ Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 612.
↑ Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 613.
↑ Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 2.
↑ Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 311.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

H. Lulewicz, Walerian Protasewicz [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, 1984-1985, s. 517-521.
Biskup Walerian Protasewicz (ang.)
Wileński słownik biograficzny, HenrykH. Dubowik (red.), JanJ. Malinowski (red.), JanuszJ. Andruszkiewicz (oprac.), Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, 2002, ISBN 83-87865-28-1, OCLC 830347331 .
Krzysztof Rafał Prokop, Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec – Ostróg 2001, ISBN 83-911918-7-7

[1] Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 229. (łac.)

[2] Hierarchia Catholica medii et recentioris aevi, t. III, Monasteri 1923, s. 334. (łac.)

[3] Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., t. I, Lipsk 1846, s. 45.

[4] Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 612.

[5] Encyklopedyja powszechna, t. XXI, Warszawa 1864, s. 613.

[6] Józef Bieliński, Uniwersytet Wileński (1579-1831) T. 3, Kraków 1899-1900, s. 2.

[7] Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 311.

[a-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Białystok

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]