Warugi

Warugi
	Scopidae
	Bonaparte, 1849
	; Przedstawiciel rodziny – waruga (Scopus umbretta)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	pelikanowce
Rodzina	warugi
	Typ nomenklatoryczny
	Scopus umbretta J.F. Gmelin, 1799
Synonimy
	Scops Brünnich, 1772; Umbretta Rafinesque, 1815; Cepphus Wagler, 1827;
	Scops Brünnich, 1772; Umbretta Rafinesque, 1815; Cepphus Wagler, 1827;
Rodzaje
	Scopus Brisson, 1760;
	Scopus Brisson, 1760;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Warugi^[8] (Scopidae) – monotypowa rodzina ptaków z rzędu pelikanowych (Pelecaniformes).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzina obejmuje dwa gatunki, w tym jeden współcześnie żyjący, zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską, Madagaskar i Półwysep Arabski^[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 50–56 cm; masa ciała 415–430 g^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Scopus (Scops): gr. σκια skia „cień” (por. σκοπος skopos „obserwator, opiekun”, od σκοπεω skopeō „badać”)^[10].
Umbretta: epitet gatunkowy Scopus umbretta J.F. Gmelin, 1799; fr. nazwa „Ombrette” nadana warudze z powodu jej jednolitego upierzenia w kolorze umbry lub ziemisto-brązowym, od wł. terra d’ombra „umbra”^[11]. Nowa nazwa dla Scopus Brisson, 1760.
Cepphus: gr. κεπφος kepphos „nieznany blady ptak wodny”, później różnie identyfikowany (np. nawałnik, mewa, głuptak, alka), wspomniany przez Arystotelesa, Dionizjusza, Hezychiusza i innych autorów^[12]. Gatunek typowy: Cepphus scopus Wagler, 1827 (= Scopus umbretta J.F. Gmelin, 1799).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny należy jeden rodzaj z jednym współcześnie żyjącym gatunkiem^[8] i jednym wymarłym^[13]:

Scopus umbretta J.F. Gmelin, 1799 – waruga
Scopus xenopus Olson, 1984 – takson wymarły

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Scopus Brisson, 1760.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Scopidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 74. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 71. (fr.).
↑ J.G. Wagler: Systema Avium. Cz. 1. Sttutgartiae et Tubingae: mtibus J. G. Gottae, 1827, s. sygn. 101. (łac.).
↑ Scopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-23] (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 503. (fr. • łac.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Scopidae Bonaparte, 1849 - warugi - Hammerkop (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-31].
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hamerkop (Scopidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.scopid1.01. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
↑ Scopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).
↑ Umbretta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).
↑ Cepphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).
↑ S.L. Olson. A Hamerkop from the early pliocene of South Africa (Aves: Scopidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 97 (4), s. 736–740, 1984. (ang.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Scopus Brisson, 1760.

[itis-1] Scopidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brünnich-3] M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 74. (łac.).

[Rafinesque-4] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 71. (fr.).

[Wagler-5] J.G. Wagler: Systema Avium. Cz. 1. Sttutgartiae et Tubingae: mtibus J. G. Gottae, 1827, s. sygn. 101. (łac.).

[itis2-6] Scopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-23] (ang.).

[Brisson1-7] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 48. (fr. • łac.).

[Brisson2-8] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 5. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 503. (fr. • łac.).

[Mielczarek&Kuziemko-9] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Scopidae Bonaparte, 1849 - warugi - Hammerkop (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-31].

[Winkler&inni-10] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hamerkop (Scopidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.scopid1.01. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).

[11] Scopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).

[12] Umbretta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).

[13] Cepphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-31] (ang.).

[Olson-14] S.L. Olson. A Hamerkop from the early pliocene of South Africa (Aves: Scopidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 97 (4), s. 736–740, 1984. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]