Wiązowna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiązowna
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Wojciecha
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

otwocki

Gmina

Wiązowna

Liczba ludności (2021)

2386[2]

Strefa numeracyjna

22

Kod pocztowy

05-462[3]

Tablice rejestracyjne

WOT

SIMC

0010100[4]

Położenie na mapie gminy Wiązowna
Mapa konturowa gminy Wiązowna, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wiązowna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wiązowna”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wiązowna”
Położenie na mapie powiatu otwockiego
Mapa konturowa powiatu otwockiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wiązowna”
Ziemia52°10′18″N 21°18′24″E/52,171667 21,306667[1]
Strona internetowa

Wiązownawieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Wiązowna[5][4].

Integralne części wsi Wiązowna[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
1057775 Annopol część wsi
1057841 Piekło część wsi
1057864 Płachta część wsi
0010116 Wiązowna Kościelna część wsi
1058036 Zdroja część wsi

Miejscowość jest siedzibą gminy Wiązowna. Wieś dzieli się na trzy sołectwa: Wiązownę Gminną (804 mieszkańców), Wiązownę Kościelną (1211 mieszkańców) oraz Osiedle Parkowe (170 mieszkańców).

Wieś jest siedzibą Kościoła rzymskokatolickiej parafii św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Wiązownie[6]. W Wiązownie Kościelnej przy ulicy Kościelnej znajduje się kościół, wybudowany w latach 1794–1797[7].

Wieś szlachecka Wiezowno położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Bogactwem Wiązowny jest przyroda; ponad 70% obszaru całej gminy objęte jest różnego rodzaju formami ochrony (rezerwaty przyrody, Mazowiecki Park Krajobrazowy itp.). Obszary chronionego krajobrazu, które obejmują swoim zasięgiem większość terenów leśnych, łąkowych i polnych, położone są w centralnej i południowej części gminy. Ochroną objęte są również rzeki Świder i Mienia wraz z dolinami (pow. 238 ha).

Co roku w Wiązownie odbywa się półmaraton Wiązowski.

Nierzadko spotkać można błędną formę deklinacji nazwy miejscowości. W normatywnej polszczyźnie nazwa ta powinna przyjmować rzeczownikowy paradygmat odmiany, nie przymiotnikowy (np. do Wiązowny, w Wiązownie; formy zakończone na -nej nie mają aprobaty preskryptywistów)[9].

Zespół pałacowo-parkowy[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się zespół pałacowo-parkowy Lubomirskich, później Branickich, Potockich, Radziwiłłów, Mostowskich, Maltzhanów, Szlenkierów i Neumanów, powstały w XVIII w. 6 maja 1809 roku książę Józef Poniatowski ogłosił tu odezwę „Do Polaków w zaborze austriackim”. Walory zespołu pałacowo-dworskiego były inspiracją do opisów z powieści „TrędowataHeleny Mniszkówny, a w latach 30. XX wieku kręcono tu sceny do znanych obrazów polskiego kina, takich jak „Ułan księcia Józefa” i „Trędowata”. We wrześniu 1939 r. kwaterowała tu grupa operacyjna gen. Władysława Andersa. W czasie okupacji, w pałacu urzędowali Niemcy budujący okoliczne fortyfikacje. W czasach PRL gościło w jego murach wiele instytucji, m.in. szkoła rolnicza, ośrodek szkolenia ZMP, ośrodek kolonijny Urzędu Rady Ministrów. Po 1981 r. obiekt został przejęty przez Urząd Gminy. Znalazły się tu: ośrodek zdrowia, apteka i klasy szkoły podstawowej. W okresie transformacji lat 90., zespół pałacowo-parkowy przechodził w kolejne prywatne władania, m.in. w posiadanie firmy Polska Grupa Interim (2002). Pałac otacza park krajobrazowy o pow. 4,5 ha, projektu Waleriana Kronenberga, z kilkoma pomnikowymi drzewami (m.in. dąb szypułkowy o obwodzie 557 cm i wysokości 25 m[10]).

1 stycznia 2014 do Wiązowny przyłączono sąsiednią Wiązownę Kościelną, w tym jej integralne części: Annopol, Piekło, Płachta i Zdroja[11].

Kościół pod wezwaniem św. Wojciecha[edytuj | edytuj kod]

Kościół parafialny pw. św. Wojciecha powstał z fundacji właścicielki dóbr wiązowskich, miecznikowej litewskiej Marii z Lubomirskich Radziwiłłowej. Budynek został oddany do użytku w 1797 roku. Stanął na miejscu dawnego drewnianego kościółka, wzniesionego w 1580 roku z fundacji starosty czerskiego Wojciecha Radzymińskiego. Nawa główna jest trójprzęsłowa, o rzucie prostokąta i o ściętych wewnątrz narożach. Od zachodu przylega do niej kruchta z chórem, od wschodu natomiast, węższe prezbiterium. Na ścianie frontowej znajduje się monumentalny, czterokolumnowy portyk joński, zwieńczony trójkątnym szczytem z okiem opatrzności. Na prawej ścianie od strony południowej, znajduje się namalowany (prawdopodobnie przez Antoniego Brodowskiego przebywającego w Wiązownie w 1820 roku) obraz „Ukrzyżowanie”.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Wiązownę przebiega droga wojewódzka nr 721 (Duchnów – Józefów – Konstancin-Jeziorna – Piaseczno – Nadarzyn), natomiast obwodnicą przebiega droga krajowa nr 17 (Warszawa – Garwolin – Lublin – Zamość – Hrebenne).

Przez miejscowość przebiegają linie podmiejskie warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego:

Linia Rodzaj linii Pętla początkowa Pętla końcowa Częstotliwość
(szczyt/międzyszczyt/sobota i święto)
720 podmiejska stała Wiatraczna Rzakta 90/120/150
722 podmiejska stała Wiatraczna Osiedle Radiówek 30-90/180/60-120
730 podmiejska stała Wiatraczna Brzeziny 90/120/180

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 145543
  2. Strona gminy. Stan ludności w dniu 31.12.2021
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1446 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c GUS. Rejestr TERYT.
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. Opis parafii na stronie diecezji
  7. Oficjalna strona Gminy Wiązowna. wiazowna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-02)]..
  8. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 251.
  9. Słownik odmiany wyrazów, Odmiana wyrazów.
  10. Kałuszko Jacek, Ajdacki Paweł: Otwock i okolice. Pruszków: Oficyna Wydawnicza REWASZ, 2006.
  11. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazwy obiektu fizjograficznego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1629).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kałuszko Jacek i Ajdacki Paweł, Otwock i okolice, Oficyna Wydawnicza REWASZ, Pruszków, 2006, ISBN 83-89188-49-X.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]