Wielka Małżonka Królewska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
M23N41
X1
wr
t

Wielka Małżonka Królewska (egip. ḥmt nswt wrt) – główna żona faraona starożytnego Egiptu. Choć większość Egipcjan żyła w związkach monogamicznych, faraon oprócz głównej małżonki miał także pomniejsze żony i konkubiny. Umożliwiało to zawieranie sojuszy poprzez dyplomatyczne małżeństwa. Wydaje się[komu?], że władcy z czasów Starego i Średniego Państwa zadowalali się jedną oficjalną małżonką oraz nierzucającym się w oczy haremem. Tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej spotykany jest dopiero za XIII dynastii. Najwyraźniej zaistniała wtedy konieczność odróżnienia królowej od żon o niższej randze. Gdy nastało Nowe Państwo, liczba królewskich małżonek nagle znacznie się zwiększyła. Prawdopodobnie miało to na celu zapewnienie jak największej ilości potomstwa. Faraon Ramzes II z XIX dynastii chwalił się, że spłodził siedemdziesięciu dziewięciu synów i pięćdziesiąt dziewięć córek z różnymi małżonkami.

W XIX i na początku XX wieku popularna była tzw. „teoria dziedziczki tronu”, która wynikała z przekonania o matriarchalnym charakterze rodu królewskiego XVIII dynastii. Zgodnie z tą teorią prawo do tronu było przekazywane z pokolenia na pokolenie za pośrednictwem kobiet z rodziny królewskiej. Miało to w zręczny sposób wyjaśniać kazirodcze związki, które były niezwykle liczne w czasach XVIII dynastii. Jakkolwiek późniejsze badania[jakie?] wykazały, że teoria ta nie jest prawdziwa.

Meretseger, główna żona faraona Senusereta III, była pierwszą królową, która nosiła tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej. Była również pierwszą królewską żoną, której imię zapisywano w kartuszu. Jednakże Meretseger pojawia się jedynie w źródłach z czasów Nowego Państwa, co sugeruje, że tytuł ten mógł być anachronizmem. Możliwe, że jako pierwsza nosiła go dopiero królowa Nubchas z Drugiego Okresu Przejściowego.

Hatszepsut - Wielka Małżonka Królewska Totmesa II, później faraon, Deir el-Bahari, Egipt

Szczególne miejsce w historii zajmuje Hatszepsut – Wielka Małżonka Królewska Totmesa II. Królowa otrzymała także tytuł Boskiej Małżonki Amona. Po śmierci męża objęła ona regencję w imieniu małoletniego Totmesa III, aż w końcu ogłosiła się władcą i przyjęła tytuł królewski. Na nową Boską Małżonkę Amona wybrała swoją córkę, Neferure, która mogła być Wielką Małżonką Królewską Totmesa III, jednak nie ma wystarczających dowodów na poparcie tej teorii.

Wielkie Małżonki Królewskie[edytuj | edytuj kod]

Średnie Państwo[edytuj | edytuj kod]

Dynastia Imię Mąż Inne informacje
XII dynastia Meretseger Senuseret III Prawdopodobnie pierwsza posiadaczka tego tytułu, choć nie jest to ostatecznie rozstrzygnięte

Drugi Okres Przejściowy[edytuj | edytuj kod]

Dynastia Imię Mąż Inne informacje
XIII dynastia Nubhotepti Hor I
Nubchas Sobekhotep V, Sobekhotep VI lub Jaib
Ini Aj I
Nehit ? Znana jedynie z inskrypcji na dwóch pieczęciach
Satsobek ? Znana tylko z jednej inskrypcji na pieczęci
Sathathor ? Znana tylko z jednej inskrypcji na pieczęci, brzmienie imienia niepewne
XVI dynastia Mentuhotep Dżehuti
Satmut Mentuhotep VI (?)
XVII dynastia Nubchas Sobekemsaf I
Sobekemsaf Antef VI Żona Antefa VI oraz siostra nieznanego króla. Pochowana w Edfu.
Nubemhat Sobekemsaf II
Tetiszeri Senachtenre Tao I Matka Sekenenre Tao II
Ahhotep I Sekenenre Tao II Matka Ahmose i Ahmes-Nefertari

Nowe Państwo[edytuj | edytuj kod]

Dynastia Imię Mąż Inne informacje
XVIII dynastia Ahmes-Nefertari Ahmose Matka Amenhotepa I i Meritamon
Ahmes-Sitkames Ahmose (?)
Ahmes-Henuttamehu Ahmose (?) Córka królowej Inhapi
Meritamon Amenhotep I
Ahmes Totmes I Matka Hatszepsut
Hatszepsut Totmes II Później faraon
Iset Totmes II Tytuł otrzymała od swojego syna Totmesa III
Neferure (?) Totmes III Brak jednoznacznych dowodów na to małżeństwo
Satiah Totmes III
Hatszepsut II-Meritre Totmes III Matka Amenhotepa II
Tiaa Amenhotep II Tytuł otrzymała od swojego syna Totmesa IV
Nefertari Totmes IV
Jaret Totmes IV
Tenettepihu Totmes IV (?) Znana jedynie z inskrypcji na figurkach grobowych
Mutemuja Totmes IV Tytuł otrzymała od swojego syna Amenhotepa III
Teje Amenhotep III Matka Echnatona
Sitamon Amenhotep III Najstarsza córka Amenhotepa III i Teje
Iset Amenhotep III Córka Amenhotepa III i Teje
Nebetnehat Nieznany Znana z inskrypcji na fragmentach kanop
Nefertiti Echnaton Prawdopodobnie córka Aja
Meritaton Smenchkare Córka Echnatona i Nefertiti
Anchesenamon Tutanchamon Córka Echnatona i Nefertiti
Ti Aj
Mutnedżmet Horemheb Prawdopodobnie córka Aja i Ti
XIX dynastia Sitre Ramzes I Matka Setiego I
Tuja Seti I Matka Ramzesa II
Nefertari Ramzes II
Isetnofret Ramzes II Matka Merenptaha
Bint-Anath Ramzes II Najstarsza córka Ramzesa II i Isetnofret
Meritamon Ramzes II Córka Ramzesa II i Nefertari
Nebettaui Ramzes II Córka Ramzesa II i Nefertari
Henutmire Ramzes II Siostra lub córka Ramzesa II
Maathorneferure Ramzes II Księżniczka hetycka
Isetnofret II Merenptah Siostra lub bratanica Merenptaha
Tauseret Seti II Później faraon
Tachat Seti II (?) Przedstawiona na uzurpowanym posągu jako żona Setiego II. Być może matka Amenmesa.
XX dynastia Teje Mereniset Setnacht Matka Ramzesa III
Iset Ramzes III Matka Ramzesa IV i Ramzesa VI
Tentipet Ramzes IV (?) Prawdopodobnie żona Ramzesa IV i matka Ramzesa V. Pochowana w QV74.
Henutuati Ramzes V (?) Wspomniana w Papirusie Wilbour
Nubchesbed Ramzes VI Matka księżniczki Iset, która otrzymała tytuł Boskiej Małżonki Amona.
Baketuernel Ramzes IX
Titi Ramzes X (?) Pochowana w QV52
Anuketemheb Nieznany Pierwotna właścicielka sarkofagu i urn kanopskich użytych później przez królową Tachat w KV10. Pochodząca z XIX lub XX dynastii.

Trzeci Okres Przejściowy[edytuj | edytuj kod]

Dynastia Imię Mąż Inne informacje
XXI dynastia Nodżmet Herhor Prawdopodobnie matka Pinodżema I
Mutnedżmet Psusennes I
XXIII dynastia Karomama Meritmut Takelot II Matka Osorkona III
XXV dynastia Kensa Pianchi
Peksater Pianchi
Takahatamani Taharka
Isetemachbit Tanutamon

Okres Późny[edytuj | edytuj kod]

Dynastia Imię Mąż Inne informacje
XXVI dynastia Mehitenusechet Psametych I Matka Necho II
Tahut Psametych II Matka Apriesa

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
  • G. Robins, A Critical examination of the Theory that the Right to the Throne in Ancient Egypt Passed through the Female Line in the Eighteenth Dynasty.
  • O'Conner and Cline, Thutmose III: A new biography,2006
  • O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
  • Joann Fletcher: Egypt's Sun King – Amenhotep III, Duncan Baird Publishers, London, 2000
  • Aidan Dodson & Dyan Hilton: The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson, 2004
  • L. Holden, in: Egypt’s Golden Age: The Art of Living in the New Kingdom, 1558-1085 B.C., Boston 1982
  • Tyldesley, Chronicle of the Queens of Ancient Egypt
  • Tyldesley, Kobieta faraon, Alfa, Warszawa 1999

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]