Wielki Kanał (Chiny)

Wielki Kanał^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Hutong w Pekinie i fragment Wielkiego Kanału Chińskiego
Państwo	Chiny
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, III, IV, VI
Numer ref.	1443
Region	Azja i Pacyfik
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2014; na 38. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Wielki Kanał
Nazwa chińska
Pismo uproszczone	大运河
Pismo tradycyjne	大運河
Hanyu pinyin	Dà Yùnhé
Wade-Giles	Ta Yün-ho
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wielki Kanał – najdłuższy na świecie sztuczny kanał transportowy, budowany w Chinach od V w. p.n.e. Zaczyna się w Hangzhou i dociera do Pekinu. Liczy ok. 1800 km długości i 20–350 m szerokości. Przecina pięć większych rzek: Jangcy, Rzekę Żółtą, Hai He, Huai He i Qiantang Jiang. Na kanale są 24 śluzy. W 2014 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy odcinek kanału, liczący 85 kilometrów, został przekopany w 495 p.n.e. i połączył Suzhou z Jangcy. Dziewięć lat później przekopano następny odcinek, który przebiegał przez Yangzhou i kończył się Huai’an nad Huai He.

Właściwe roboty przy Wielkim Kanale rozpoczęły się dopiero za czasów dynastii Sui. W 605 cesarz Yangdi nakazał przekopać nowy odcinek kanału, łączący ówczesną stolicę Luoyang z dotychczasowym końcem kanału w Huai He. Według źródeł chińskich do robót zaangażowano milion osób. Ten etap prac zakończono w 611^[1]. Wkrótce Yangdi dla usprawnienia manewrów podczas wojen z Koreą nakazał przekopać kolejny odcinek, łączący Luoyang przez Linqing i Dezhou z terenami dzisiejszego Pekinu. Po robotach za czasów Yangdi długość kanału wynosiła łącznie 2700 kilometrów.

W okresie dynastii Yuan przekopano 70-kilometrowy odcinek z Jining do Dongpingu, a także 125-kilometrowy odcinek z Dongpingu do Linging. W ten sposób drogę z Pekinu do Hangzhou skrócono o prawie 1000 kilometrów. Mongołowie nie wykorzystywali jednak w pełni Wielkiego Kanału, ponieważ preferowali zaopatrywanie Pekinu drogą morską^[2]. Ważność kanałowi przywrócili cesarze dynastii Ming i Qing^[3].

W 1855 na skutek zmiany biegu rzeki Huang He część kanału przebiegająca przez prowincję Shandong stała się bezużyteczna. W 1981 roku rząd Chińskiej Republiki Ludowej podjął decyzję o rekonstrukcji kanału na długości od Hangzhou do Jiningu.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Kanał Lingqu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Ian Johnson. Kanał wielki jak Mur. „National Geographic Polska”. 164, s. 82, maj 2013. Warszawa: G+J RBA Sp. z o.o.& co. spółka komandytowa. ISSN 1507-5966.
↑ Robert Temple, Geniusz Chin, Ars Polona, Warszawa, 1994, ISBN 83-85889-35-6; str. 196-197
↑ Ian Johnson. Kanał wielki jak Mur. „National Geographic Polska”. 164, s. 83, maj 2013. Warszawa: G+J RBA Sp. z o.o.& co. spółka komandytowa. ISSN 1507-5966.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Ian Johnson. Kanał wielki jak Mur. „National Geographic Polska”. 164, s. 82, maj 2013. Warszawa: G+J RBA Sp. z o.o.& co. spółka komandytowa. ISSN 1507-5966.

[4] Robert Temple, Geniusz Chin, Ars Polona, Warszawa, 1994, ISBN 83-85889-35-6; str. 196-197

[5] Ian Johnson. Kanał wielki jak Mur. „National Geographic Polska”. 164, s. 83, maj 2013. Warszawa: G+J RBA Sp. z o.o.& co. spółka komandytowa. ISSN 1507-5966.

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]