Wikipedia:Encyklopedyczność/argumentacja
| Encyklopedyczność |
|---|
|
| Czym Wikipedia nie jest |
|---|
Tekst ten jest w znacznej części tłumaczeniem angielskiego opracowania, którego oryginalny tekst znajduje się pod adresem en:Wikipedia:Notability/Arguments
Dla potrzeb niniejszego tłumaczenia posłużono się następującymi oznaczeniami: E jako encyklopedyczny (w ang. oryginale notable – znaczący, ważny, godny uwagi) oraz NE jako nieencyklopedyczny.
Dany artykuł na dowolny temat może zostać uznany za E, jeśli zagadnienie to jest znane nie tylko wąskiej grupie zainteresowanej tym tematem lub też jeśli takie zagadnienie powinno być znane z uwagi na jego szczególną ważność lub znaczenie. W pewnym sensie jest to zatem poszerzenie znaczenia E zdefiniowanego dla artykułów biograficznych. Jednakże należy rozróżnić pomiędzy uznaniem i ważnością – o ile wszystkie artykuły na tematy znane i ważne są E, o tyle nie wszystkie artykuły E są znane i ważne.
Na Wikipedii nie ma ściśle zdefiniowanych reguł określających E. Niemniej jednak, istnieją pewne zalecenia dotyczące E dla pewnych dziedzin (patrz tabela z lewej), część tak jak artykuły o sobie samym są dopiero w trakcie formułowania (zobacz tabelę po prawej stronie). Jeśli jakiś artykuł nie spełnia tych zaleceń, wówczas jest to często wykorzystane jako powód zakwalifikowania go do usunięcia poprzez umieszczenie szablonu {{DNU}} (Strona Do Usunięcia) oraz umieszczenie głosowania nad usunięciem na stronie Wikipedia:Strony do usunięcia. Jako powód usunięcia takiego hasła często podane jest tylko samo nieency (nieencyklopedyczne). W przypadku umieszczenia takiego powodu należy wyjaśnić również dlaczego w opinii wstawiającego szablon dane hasło jest NE, np. „osoba ta napisała książkę, ale nigdy jej nie opublikowała drukiem”.
Pomimo tego, że pojęcie E nie jest ściśle zdefiniowane (a nawet samo zagadnienie definiowania E jest kontrowersyjne), w opinii niektórych Wikipedystów w Wikipedii nie powinny się znaleźć wszystkie informacje bez ich uprzedniego wyselekcjonowania (co jest określone w zasadach edycyjnych Wikipedii).
Wielu Wikipedystów uważa również, że wystarczającym testem na ważność danego tematu jest fakt, że może on być opisany przy spełnieniu neutralnego punktu widzenia przy wykorzystaniu weryfikowalnych źródeł i bez uciekania się po sięganie do najnowszych lub własnych osiągnięć (co również jest oficjalną polityką Wikipedii). Fakt, że dany artykuł spełnia lub nie spełnia powyższych kryteriów w dalszym ciągu ani go nie eliminuje, ani nie zapewnia mu miejsca w Wikipedii.
Definicja
Większość ciągnącej się debaty na temat E wynika z niemożności precyzyjnego zdefiniowania czym E jest. Jeśli Wikipedysta oznaczy dany artykuł jako NE może to oznaczać, że taki artykuł może zarówno: prezentować własną twórczość, opisywać nieweryfikowalne dane lub też prezentować zupełnie nieistotne informacje – każdy z tych powodów jest wystarczającym powodem do usunięcia takiej strony. Jeśli Wikipedysta twierdzi, że dany artykuł oznaczony jako NE powinien zostać, może mieć na myśli że jego obecna postać lub niejasna stylistyka nie wyklucza, że taki artykuł może być w dalszym ciągu E.
E jest czasem używana jako synonim weryfikowalności, ale wielu Wikipedystów nie zgadza się z tym. Wikipedia powinna publikować materiały które są weryfikowalne, ale które oczywiście nie są twórczością własną.
Dla wielu Wikipedystów (i nie tylko) E jest silnie związane z uznaniem i znaczeniem danego tematu. Artykuły powinny być znane zdroworozsądkowej liczbie ludzi. Niektórzy używają definicji: Stan lub jakość oznaczająca wybitność lub godność uwagi (w oryginale: The state or quality of being eminent or worthy of notice.) Ponieważ Wikipedia nie publikuje twórczości własnej, powstaje więc pytanie czy w odpowiednich źródłach będą znajdywać się materiały, którym warto poświęcić uwagę. Co więcej, tematy które zostały uznane za godne uwagi przez teksty źródłowe mogą konfliktować z osobistymi opiniami Wikipedystów – pozostaje więc problem którą opinię wybrać: źródła czy Wikipedysty (a jeśli Wikipedysty, to którego). Poważnym problemem przy opieraniu definicji E na ważności jest subiektywność samego pojęcia ważności. Dla przykładu, ktoś może uznawać śmierć dowolnego człowieka bardzo ważną – niezależnie od nazwiska człowieka, jednak w dalszym ciągu ważność ta nie gwarantuje E a tym samym artykułu w Wikipedii. Z drugiej strony, mniej ważne rzeczy (np. jakiś komiks) mogą zasługiwać na umieszczenie o nich artykułu w Wikipedii. Z tak przyjętej definicji stosowanej często w wiarygodnych źródłach wynikałoby więc, że jakiś tam komiks jest o wiele bardziej godny uwagi niż ludzka tragedia.
Zagadnienie E jest poniekąd związane z zaleceniami dotyczącymi istotności. Wikipedia nie powinna zawierać żadnych materiałów, które wyglądają na zamierzoną promocję personalnej sławy lub rozgłosu autora, jego rodziny, przyjaciół, znajomych itp.
Niektórzy Wikipedyści mogą odnosić wrażenie, że określenie E nabrało negatywnego znaczenia na Wikipedii, ponieważ często jest ono wymiennie używane z określeniami typu „(ang.) nie słyszałem o czymś takim” albo „(ang.) nie uważam, że jest to (wystarczająco) interesujące”.
E i usuwanie artykułów
Często można się spotkać z argumentacją, że brak E nie jest wystarczającym kryterium do usunięcia danego artykułu, ponieważ (pomiędzy innymi) nie jest to konkretnie i jednoznacznie napisane w przepisach dotyczących usuwania artykułów. Dodatkowo, ponieważ Wikipedia nie jest papierową encyklopedią i nie obowiązuje (przynajmniej w teorii) ograniczenie jej rozmiaru, wówczas nie ma powodu, dla jakiego Wikipedia nie mogłaby zawierać wszystkiego, co podlega pod inne stosowane kryteria (jak np. weryfikowalność i brak własnej twórczości).
Niemniej jednak, Wikipedia nie jest (aż tak) biurokratyczna – nie ma bowiem ścisłych, precyzyjnych zasad i kryteriów określających usuwanie artykułów. Artykuły są usuwane codziennie z powodu niespełniania E i jest to praktykowane niemal od początków istnienia Wikipedii.
Argumenty za usuwaniem artykułów NE
Tematy NE nie powinny znajdować się w encyklopedii
Ponieważ Wikipedia nie jest pierwszorzędnym lub nawet drugorzędnym źródłem informacji (a już na pewno nie miejscem publikacji bezpośrednich obserwacji) – dlatego też artykuły NE nie powinny się w niej znajdować. Niektórzy mówią nawet: „Dlaczego nie napisać artykułu o psie sąsiada, skoro taki artykuł jest weryfikowalny i NPOV?”
Słowo E jest często używane jako synonim słowa unikatowy lub godny wzmianki. Wiele nieznaczących artykułów jest usuniętych ponieważ wymienione tam osoby są uznane za nieznaczące. Czasami, w nieznaczącym artykule znajdują się jakieś znaczące informacje, które mogą zostać połączone z innym, większym lub lepszym artykułem.
Tematy NE nie przyciągają autorów
Niezbyt wielu Wikipedystów zainteresuje się artykułem i/lub jego edycją na temat psa sąsiada w celu sprawdzenia dokładności podanych tam informacji – nawet jeśli są one teoretycznie weryfikowalne.
Tematy NE zaśmiecają kategorie
Kategorie mogłyby stać się zupełnie nieużyteczne, jeśli byłyby wypełnione nieistotnymi tematami nie spełniającymi kryteriów E.
Istnieje precedens
Nawet obecnie wiele osób edytuje zakładając, że E jest niezbędnym wymaganiem dla artykułu aby znalazł się w Wikipedii.
Subiektywność nie jest problemem
Subiektywna natura E jest jedynie zagadnieniem definiowania zaleceń edycyjnych. Jeśli ktoś błędnie oznaczy dany artykuł jako NE, wówczas zostanie on łatwo przekonany lub w dyskusji jego argumentacja zostanie przeważona przez bardziej doświadczonych i/lub bardziej znających temat Wikipedystów. Bądź co bądź, Poczekalnia jest dyskusją na poziomie merytorycznym.
E niekoniecznie oznacza subiektywność
Jeśli jakiś temat nie jest przedmiotem jakiegoś jednoznacznie niezależnego artykułu, np. zamówione artykuły w prasie ogólnokrajowej, jak można zweryfikować czy dany temat jest opisany w sposób neutralny? Dla niektórych Wikipedystów NE jest równoznaczne z tematami, które nie są w stanie przyciągnąć uwagi na tyle, aby ktoś inny napisał o nich niezależny, weryfikowalny i neutralny artykuł, z wiarygodnymi źródłami. Istnieje jednak różnica pomiędzy ważnym i weryfikowalnym tematem opisanym w niejasny sposób, oraz zagadnieniem ważnym tylko dla autora danego artykułu lub tematu, który nie zasłużył na zajęcie się nim przez żadne zewnętrzne źródła (autorów).
Argumenty przeciwko usuwaniu artykułów NE
Brak obiektywnych kryteriów
W chwili obecnej nie ma obiektywnych kryteriów E, poza oczywiście Kryterium Wyszukiwarki Internetowej (nota bene: wielu Wikipedystów nie uznaje testu wyszukiwarki za wiarygodnego). Oznacza to, że indywidualna ocena E (czy też NE) może wykazywać bardzo silne przesunięcie w kierunku subiektywnym. Oczywistym jest, że autor danego artykułu wierzy, że dany temat jest E i zasługuje na umieszczenie go w Wikipedii.
Istniejące zasady i zalecenia są wystarczające
Zasada bez twórczości własnej pozwala na utrzymanie większości materiałów NE poza Wikipedią. E nie jest ściśle wymagane dopóty, dopóki weryfikowalność artykułu jest ściśle przestrzegana.
Istotna zawartość może zostać usunięta
Ostatnia strona darów pieniężnych fundacji Wikimedia mówi: „Wyobraź sobie świat, w którym każda osoba na planecie ma dostęp do sumy ludzkiej wiedzy. Do tego właśnie dążymy.” Dlatego też nie spełniamy tego celu, jeśli usuwamy jakieś artykuły tylko z powodu sposobu ich napisania (niejasności, stylistyki itp.) „Szczegółowy opis niszowych zagadnień nie szkodzi nikomu, ponieważ jest dość trudno znaleźć go przez przypadek, a Wikipedia nie jest papierowa” (w oryginale z en:Wikipedia:Importance: „Detailed obscure topics hurt no-one because it’s pretty hard to find them by accident, and Wikipedia isn’t paper”).
Niszowa zawartość nie jest szkodliwa
Wikipedia nie jest papierowa i (teoretycznie) nie ma ograniczeń w jej rozmiarze, dlatego też powinna zawierać wszystko co podlega pod jej kryteria. Jest wystarczająco miejsca na artykuły na dowolny i każdy weryfikowalny temat. Nie ma żadnej szkody w zamieszczaniu niszowych artykułów, ponieważ jeśli są one naprawdę NE, wówczas ludzie nie będą ich szukali ani linkowali do nich. Z tego powodu artykuły takie nie będą stanowić znaczącego dodatkowego obciążenia serwerów.
Konieczna jest reforma zasad usuwania
Zasada edycyjna w stylu usunąć wtedy i tylko wtedy kiedy artykuł jest nieweryfikowalny w wiarygodnym źródle uczyniłaby o wiele łatwiejsze zadecydowanie pomiędzy E i NE i zmieniłaby proces głosowania {{SDU}} w bardziej konstruktywny. Dodatkowo zaowocowałoby to dodawaniem bibliografii do artykułów, gdziekolwiek byłoby to konieczne/możliwe. Podstawowym problemem z podejściem typu usunąć, bo nieency jest bowiem nie zagadnienie czy artykuł powinien być w Wikipedii czy nie, ale że jest to krótkie określenie, które nic nie mówi innej osobie DLACZEGO tak naprawdę artykuł jest NE.