Wikipedia:Neutralny punkt widzenia/Nowa wersja

(Dostępna jest też pełna wersja tej strony)

(Określenie POV w terminologii wikipedystów oznacza brak neutralnego punktu widzenia)

Wikipedia jest encyklopedią, czyli kompilacją ludzkiej wiedzy, ale ponieważ ten zasób o zasięgu globalnym tworzy pewna wspólnota autorów, to z pewnością nie możemy oczekiwać, że nasi współpracownicy będą się zgadzać we wszystkich wypadkach (lub nawet w większości wypadków) na temat tego, co tworzy ludzką wiedzę w ścisłym znaczeniu. Możemy więc zaadaptować „luźniejsze” znaczenie „ludzkiej wiedzy”, według którego szerokie spektrum sprzecznych teorii tworzy to, co nazywamy „ludzką wiedzą”. Dlatego powinniśmy - zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo - czynić wysiłki, by przedstawiać te sprzeczne teorie rzetelnie, bez prób obrony którejkolwiek z nich.

Określenie pojęcia neutralności

Najbardziej lapidarne ujęcie zasady neutralnego punktu widzenia obowiązującego w Wikipedii to:

bezstronne prezentowanie różnych poglądów bez wskazywania, który z nich jest słuszny

Teraz zastanówmy się głębiej, co to dokładnie znaczy. Bezstronne pisanie nie oznacza wyłącznie prezentowania tylko najbardziej popularnego punktu widzenia; nie oznacza też wyraźnego wskazywania, że najbardziej popularny punkt widzenia jest tym właściwym; nie oznacza też, że najbardziej właściwym punktem widzenia jest stanowisko pośrednie między dwiema skrajnościami, jako rzekomo „najbardziej neutralne”. Bezstronne pisanie w naszym rozumieniu oznacza, że należy przedstawić wszystkie znane sobie punkty widzenia w danej sprawie, przedstawiając rzetelnie wszystkie argumenty za i przeciw każdemu stanowisku, oraz w miarę możności podać też, kto i dlaczego optuje za danym stanowiskiem.

Ważne jest, aby wszystkie te stanowiska były przedstawione tym samym, neutralnym językiem, w którym należy unikać przymiotników wartościujących, z których można by „między wierszami” wyczytać, które stanowisko jest właściwe.

Alternatywnie, gdy kilka osób pisze artykuł, każda z nich może przedstawić swoje stanowisko, bez ingerowania w część pisaną z innego punktu widzenia. Autorzy takiego artykułu muszą się jednak powstrzymać od pisania końcowego akapitu, w którym byłoby stwierdzenie, kto ostatecznie ma rację.

Ten sposób pisania artykułów można stosować jednak tylko wtedy, gdy jest pewność, że ktoś wkrótce napisze drugą część artykułu. Gdy piszemy artykuł jednoosobowo (co się zdarza najczęściej), należy się raczej starać samemu napisać jego drugą, alternatywną część, nawet wbrew własnym poglądom. Nazywamy to pisaniem z punktu widzenia naszego oponenta i bardzo ten sposób pisania zalecamy.

Ci, którzy pisząc artykuły do Wikipedii na tematy kontrowersyjne politycznie lub ideologicznie, stają uparcie i wyłącznie po stronie własnych poglądów, i którzy nie dbają o to, aby inne punkty widzenia były uczciwie prezentowane, nie działają zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.

Opis dzieł kultury

Szczególny przypadek to wyrażanie opinii estetycznych. Niektóre artykuły na temat dzieł sztuki i ich twórców (książek, obrazów, aktorów, muzyków itd.) są pisane przez osoby zafascynowane danym dziełem lub artystą i to odbija się w artykułach Wikipedii. To oczywiście jest sprzeczne z zasadą neutralności. Jednak informacja o tym, że jakiś artysta lub jego dzieło jest bardzo popularne, lub że ogół krytyków sztuki uważa go za wybitnego, czy nawet wielkiego jest ważnym faktem, którego nie sposób pominąć w artykule. Pisanie więc, że „Mickiewicz wielkim poetą był” wykracza poza neutralność, ale napisanie, że: „Zdaniem ogromnej większości historyków literatury polskiej, Mickiewicz był największym poetą doby romantyzmu” jest jak najbardziej zgodne z zasadą neutralności. Ważne tutaj jest tylko, aby nie przedstawiać w ten sposób własnych opinii o danym artyście/dziele, lecz ograniczać się do tego, jak został on/ono faktycznie przyjęte przez ogół społeczeństwa, jakąś jego grupę i fachowców z danej dziedziny. Używając takich sformułowań należy uważać jednak na wyrażenia zwodnicze.

Dwa podejścia do bezstronności

• Pisanie artykułu jako rzetelny opis trwającej dyskusji.

  Pisanie neutralne można sobie wyobrazić jako chłodny, rzetelny i analityczny opis trwającej dysputy. Jest to trudne do zrobienia, bo niemal każdy ma skłonność dawać subtelnie (np.: za pomocą przymiotników wartościujących) do zrozumienia, po której stronie jest jego serce. Jednak stałe ćwiczenie się w neutralnym stylu pisania powoduje, że stajemy się w tym coraz lepsi i potrafimy we własnych i cudzych tekstach rozpoznawać takie subtelne wartościowanie i je usuwać.

  Tylko w wypadku zagadnień, w których obecny stan wiedzy nie pozwala na zaprezentowanie ogólnie przyjętego poglądu różne punkty widzenia powinny zostać bezstronnie zaprezentowane. Te punkty widzenia nie muszą zajmować tyle samo miejsca. Jednak jeżeli nie znasz dobrze poglądów i argumentów niektórych stron, wystarczy że przedstawisz je w zarysie, dokładnie opracowując jedynie te, z którymi jesteś dokładniej zaznajomiony.

• Pisanie artykułu w formie przedstawienia bezspornych faktów oraz obiektywnego opisu sprzecznych opinii na ich temat.

  Alternatywnym sformułowaniem zasady bezstronności jest stwierdzenie, że należy przedstawiać fakty, włączając w to fakty na temat opinii, ale nie przyznawać słuszności (lub jej braku) samym opiniom.

  Fakt od opinii jest łatwo rozróżnić. Fakt to stwierdzenie istnienia (lub nieistnienia) danego obiektu lub zdarzenia, zaś opinia to sąd posiadający wyraźny element oceny i wartościowania. Na przykład fakt to: „Mars jest planetą”, „2+2=4”, „Sokrates był filozofem”. Natomiast stwierdzenia w rodzaju: „Bóg istnieje”, „Madonna to najlepsza piosenkarka wszech czasów”, „Wałęsa był kiepskim prezydentem”, „Marksizm to jedynie słuszna filozofia” itp. są ewidentnie opiniami, a nie faktami.

  Zasada neutralności Wikipedii sprowadza się do tego, że powinniśmy zawsze ograniczać się do opisywania faktów. Jeśli chcemy zamieścić jakąś opinię należy ją „przemienić” w fakt poprzez przypisanie jej jakiejś osobie lub grupie ludzi. Niewątpliwie, to, że ktoś ma jakąś opinię jest też faktem. Opisując fakty nie należy ich wartościować, bo wtedy wykraczamy już poza neutralność.

  Ograniczenie się do stwierdzenia, że neutralność Wikipedii można streścić do zasady pisania wyłącznie o faktach nie zawsze jednak wystarcza. Kiedy umieszczamy w tekście Wikipedii opinię „przemienioną” w fakt, należy jeszcze dodać też informację o innych opiniach podaną w równie neutralny sposób, nawet wtedy gdy się z tymi innymi opiniami nie zgadzamy. Trzeba też pamiętać, że przyznawanie racji którejś z alternatywnych opinii nie jest już stwierdzaniem faktu, tylko właśnie podaniem naszej opinii.

Problem naruszenia zasad

W pierwszej kolejności spróbuj samemu naprawić treść tego artykułu. Jeśli nie wiesz jak, albo masz wątpliwości w tym zakresie skorzystaj ze strony dyskusyjnej danego artykułu. Jeśli to nic nie daje, albo artykuł, Twoim zdaniem, w bardzo rażący sposób narusza zasady neutralnego punktu widzenia na jego górze dodaj komunikat:

{{dopracować|POV}}

co daje następujący efekt:

Kwestia wydarzeń bieżących

Neutralność i bezstronność są bezpośrednio związane z chłodnym nastawieniem, oznaczającym brak uwidocznionego stosunku uczuciowego do opisywanych tematów (idei, osób, wydarzeń, przedmiotów i zjawisk). Jest to wymagane w Wikipedii także w kontekście wydarzeń bieżących i dotyczy zarówno treści artykułów, jak i wizerunku Wikipedii – sposobu prezentowania jej stron, w tym strony głównej. Wizerunkiem stron polskojęzycznej Wikipedii nie uświetniamy i nie upamiętniamy wydarzeń, rocznic, świąt państwowych czy religijnych, żałób itp. Wyjątek uczyniony może zostać jedynie dla wydarzeń bezpośrednio dotyczących polskojęzycznej Wikipedii (okrągłe rocznice istnienia, dwumilionowy artykuł itp.).

Powyższy wymóg dotyczy wyglądu stron, natomiast nie ma przeszkód, aby w rubrykach strony głównej i w artykułach zamieszczać treści nawiązujące do wydarzeń bieżących lub rocznicowych, o ile spełniają zasady Wikipedii, w tym standardowe wymagania obowiązujące w poszczególnych działach.

Zobacz też

• Podręcznikowy przykład braku neutralnego punktu widzenia, czyli jak nie powinien wyglądać artykuł