Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd nauk

Ta strona ma charakter archiwalny. Prosimy jej nie zmieniać.

motto: Tyle jest nauk, ilu uczonych.

Nauka: stan wiedzy dotyczącej wybranego zagadnienia wyrażony w poglądach i twierdzeniach.

(w spisie pominięto nauki o krainach, nacjach, językach, których nazwy utworzono od badanego przedmiotu)

A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

A

abiologia o ciałach nieorganicznych
addyktologia o uzależnieniach
aerologia górnicza o wentylacji wyrobisk górniczych
aeromechanika
- aerostatyka o prawach równowagi gazu
agrochemia o żyzności gleby i nawożeniu
agrochemia=chemia rolnicza
agronomia o rolnictwie
agrotechnologia
aksjologia o wartościach i wartościowaniu
aktynometria o promieniowaniu ciał niebieskich
akustyka o falach sprężystych
- geoakustyka o rozchodzeniu się dźwięku w skorupie, hydrosferze i atmosferze Ziemi
akwanautyka o komunikacji podwodnej
akwarystyka o hodowli zwierząt (gł. ryb) i roślin wodnych w akwariach
alergologia o schorzeniach alergicznych
analityka o rozbiorze pojęć i myśli
anatomia o budowie organizmów
- angiologia o układzie naczyniowym
- antropotomia o budowie organizmu człowieka
- artrologia o połączeniach kości
- chondrologia o chrząstkach
- desmologia o wiązadłach stawowych
- fitotomia o budowie organizmu roślin
- histopatologia o zmianach chorobowych tkanek
- miologia o mięśniach
- osteologia o kośćcu
- syndesmologia o połączeniach kości
- zootomia o budowie organizmu zwierząt
andragogika o kształceniu dorosłych
annalistyka o kronikach
antropologia o człowieku
- antropografia o poszczególnych rasach ludzkich i ludach na Ziemi
- antropometria o pomiarach ciała i szkieletu człowieka
- antroposkopia o opisie cech człowieka za pomocą skal wzorcowych i schematycznych rysunków
- kraniologia o czaszkach
- paleoantropologia o kopalnych formach człowiekowatych
- paleoetnologia o prehistorycznych ludziach
- antropologia tańca
archeologia o dziejach ludzkości na podstawie wykopalisk
archiwistyka o archiwach
archontologia o dawnych urzędach
areologia – inżynieria powierzchni
astrofizyka o właściwościach fizycznych ciał niebieskich
- astrobiologia o możliwości istnienia życia pozaziemskiego
  - astrobotanika o istnieniu roślinności na planetach
- astrofotometria o pomiarach natężenia światła ciał niebieskich
- astrometeorologia o wpływie ciał niebieskich na zjawiska meteorologiczne
- heliofizyka o Słońcu
astronomia o ciałach niebieskich
- areografia o Marsie
- astrochemia o składzie chemicznym ciał niebieskich
- astrofizyka o właściwościach obiektów kosmicznych
- astrometria o metodach określania położenia i ruchu ciał niebieskich
- kosmogonia o powstawaniu ciał niebieskich i ich układów
- kosmologia o wszechświecie
- radioastronomia o promieniowaniu radiowym ciał astronomicznych
asyriologia o kulturze ludów starożytnej Mezopotamii
audiologia o zmyśle słuchu
awionika o lotniczym wyposażeniu elektronicznym

B

bagnoznawstwo=paludologia
balistyka o ruchu pocisków
bałtologia o ludach bałtyckich
bałtystyka=bałtologia
bibliografia o spisach książek i dokumentów
bibliologia=księgoznawstwo
bibliologia o książce
bibliotekoznawstwo o bibliotekach
biblistyka o Biblii
- archeologia biblijna o danych archeologicznych z terenu Palestyny
- egzegeza biblijna o naukowej interpretacji Biblii
- filologia biblijna o językach biblijnych
- hermeneutyka biblijna o zasadach interpretacji tekstów biblijnych
  - noematyka o sensie Pisma św.
  - heurystyka o kryteriach odnajdywania sensu Pisma św.
  - proforystyka o wykładzie sensu Pisma św.
- krytyka biblijna o ustalaniu tekstu biblijnego
- teologia biblijna o prawdach objawionych w Biblii
bioastronautyka o organizmach w kosmosie
biochemia o procesach chemicznych w organizmach
- enzymologia o enzymach
biogeocenologia o świecie organicznym systemowo
biogeografia o rozmieszczeniu organizmów na Ziemi
- chorologia o rozmieszczeniu fauny i flory na Ziemi
bioklimatologia o wpływie klimatu na organizmy żywe
biokosmonautyka o organizmach w kosmosie
biofizyka o fizykochemicznych aspektach procesów życiowych
biologia o życiu
- aerobiologia o cząstkach biologicznych w powietrzu atmosferycznym
- agrobiologia o uprawie roślin i hodowli zwierząt
- astrobiologia, egzobiologia, kosmobiologia o możliwości istnienia życia poza Ziemią
- biodynamika o siłach żywotnych organizmów
- biometria o prawidłowościach kierujących zmiennością cech populacji organizmów żywych
- bionika o budowie i zasadach funkcjonowania organizmów żywych, głównie w celu wykorzystania uzyskanych wyników do budowy urządzeń technicznych
- botanika o roślinach
- ekologia o zależnościach organizmów i środowiska
- elektrobiologia o zjawiskach elektrycznych w organizmach
- fitobiologia o życiu roślin
- fotobiologia o zjawiskach biologicznych uzależnionych od światła
- fitosocjologia, fitocenologia o zbiorowiskach roślinnych i prawidłowościach grupowania się roślin
- genetyka o dziedziczności
- hilobiologia, hylobiologia o leśnych zespołach biologicznych
- hydrobiologia o organizmach wodnych
- immunobiologia o odporności organizmów
- mikrologia o badaniu obiektów mikroskopijnej wielkości
- zoologia o zwierzętach
biomechanika o ruchu istot żywych
biometeorologia o wpływie procesów atmosferycznych na organizmy
biometria o zmienności populacji organizmów
bioselenologia o organizmach żywych na Księżycu
bizantologia, bizantynistyka o kulturze cesarstwa bizantyjskiego
bohemistyka o literaturze i języku czeskim
botanika o roślinach
- algologia, fykologia o glonach
- briologia o mszakach
- dendrologia o drzewach i krzewach
- fitopatologia o chorobach roślin
- geobotanika o rozmieszczeniu i życiu roślin na Ziemi
- karpologia o owocach
- lichenologia o porostach
- morfologia o budowie roślin
  - embriologia roślin o budowie i rozwoju zarodków roślinnych
  - organografia o organach roślin
- palinologia o pyłkach roślin
- systematyka, taksonomia o klasyfikacji roślin
bromatologia o żywności

C

chemia o składzie, budowie i właściwościach substancji oraz przemianach jakim podlegają
- chemia fizyczna, fizykochemia o wzajemnych związkach zjawisk fizycznych i chemicznych
  - chemia radiacyjna o efektach chemicznych powodowanych przez promieniowanie jonizujące
  - elektrochemia o współzależności zjawisk elektrycznych i reakcji chemicznych
  - fonochemia, sonochemia o wpływie ultradźwięków i fal głosowych na reakcje chemiczne
  - fotochemia o wpływie promieniowania świetlnego na przebieg reakcji chemicznych
  - magnetochemia o zależności między właściwościami magnetycznymi substancji a jej składem chemicznym
  - termochemia o efektach cieplnych procesów fizykochemicznych
- chemia nieorganiczna o wszystkich znanych pierwiastkach i ich związkach oprócz większości związków węgla
- chemia organiczna o naturalnych i syntetycznych związkach węgla
- farmakochemia, chemia farmaceutyczna o związkach chemicznych stosowanych jako środki lecznicze
- stechiometria o ilościowym składzie związków chemicznych i stosunkach ilościowych reagujących substancji
- stereochemia o przestrzennej budowie cząsteczek
chirurgia
- desmurgia o opatrunkach i materiałach opatrunkowych
- traumatologia o leczeniu obrażeń ciała (chirurgia urazowa)
- ortopedia o chorobach narządu ruchu
- torakochirurgia chirurgia klatki piersiowej
chopinologia, szopenologia o życiu i twórczości Chopina
choreologia o tańcu
chromatyka o barwach
chronobiologia, biorytmologia o rytmach biologicznych organizmów
chronometria o pomiarach czasu
cytologia o budowie i czynnościach komórek
- kariologia o jądrze komórkowym
cybernetyka o układach samosterownych
- biocybernetyka o metodach cybernetycznych w biologii
cytochemia o składzie i aktywności chemicznej komórek organizmów
cytogenetyka o badaniach genetycznych
cywilistyka o prawie cywilnym

D

defektologia o kalectwach i ułomnościach
deklamatoryka o deklamacji
demografia o ludności
demonologia
dendrometria o pomiarach drzew
dentystyka=stomatologia
dermatoglifika o liniach papilarnych
dermatologia
- kosmetologia o przywracaniu urody ciała
diagnostyka o ustalaniu przyczyn na podstawie objawów
dietetyka o odżywianiu
docymologia o sposobach oceniania wiedzy, umiejętności i przydatności danych osób do wykonywania określonych zawodów lub funkcji
dramaturgia o dramacie

E

egiptologia o starożytnym Egipcie
egzobiologia=kosmobiologia
ekologia
- agroekologia o żywych organizmach pól uprawnych
- autekologia o wpływie czynników ekologicznych na organizmy żywe
- biocenologia o zespołach organizmów
- synekologia o populacjach w biocenozach
ekonomia o racjonalnym gospodarowaniu
ekotrofologia o gospodarstwie domowym i żywieniu
elektrodynamika o ładunkach elektrycznych
elektromechanika o urządzeniach elektrycznych
ekonometria o prawidłowościach w gospodarce
elektrometria o pomiarach metodami elektrycznymi
elektrometria o elektrycznych właściwościach skał
elektronika o zjawiskach związanych z ruchem elektronów
elektrotechnika o praktycznym wykorzystaniu elektryczności i magnetyzmu
elektrotermia o energii elektrycznej w praktycznym zastosowaniu
embriologia o rozwoju zarodkowym
energetyka o wytwarzaniu i wykorzystaniu różnych rodzajów energii
enologia, ojnologia o winie (napoju)
entomologia o owadach
- apiologia o pszczołach
- entomologia stosowana o szkodnikach roślin
- lepidopterologia o motylach
- myrmekologia o mrówkach
enzymologia o enzymach
ergonomia o optymalizacji warunków pracy
estetyka o pięknie
estezjologia o zmysłach
etiologia o przyczynach chorób
etiopistyka o językach i kulturze Etiopii
etnografia=ludoznawstwo
- demonologia o demonach
- etnopsychologia o wyższych formach życia psychicznego
- etnosocjologia o organizacji społecznej
etnologia o kulturze ludów pierwotnych
- ergologia o kulturze materialnej
etologia o zachowaniu się zwierząt
etyka o moralności
- aksjologia o wartościach moralnych
- aretologia o cnotach moralnych
- bioetyka o dylematach moralnych w praktyce nauk medycznych i biologicznych
- deontologia o prawie moralnym
- eudajmonologia o celach i sensie ludzkiej egzystencji
- felicytologia o szczęściu
- synejdezjologia o sumieniu

F

farmakochemia=chemia farmaceutyczna
farmacja o lekach
- farmakodynamika o przemianach leków w organizmie i wrażliwości organizmu na leki
- farmakognozja o surowcach używanych do sporządzania leków
- farmakokinetyka o reakcjach organizmu na leki i ich przemianach w organizmie
- farmakologia o substancjach, które mogą być stosowane jako leki
- farmakoterapia o praktycznych wskazaniach dotyczących stosowania leków i ich dawkowania
felinologia o kotach
fenografia o wpływie twórców na rozwój literatury
fenologia o sezonowości w życiu
fenomenologia o rozwoju świadomości
filigranistyka o znakach wodnych
filogenetyka o rozwoju rodowym organizmów
filologia o językach
- neofilologia o nowożytnych językach europejskich
- tekstologia o tekstach historycznych
filmoznawstwo (filmologia) o filmach
filozofia o istocie i strukturze bytu, ludzkiego poznania, zasad wartościowania i miejscu człowieka w świecie
- ontologia i Metafizyka o wszystkim w aspekcie egzystencjalnym
- epistemologia o poznaniu
- logika o prawach myślenia
- filozofia logiki o stosunku logiki do rzeczywistości
- filozofia matematyki o sposobie istnienia przedmiotów matematyki
- filozofia nauki o funkcjonowaniu nauk przyrodniczych
- antropologia filozoficzna o człowieku jako bycie
- filozofia umysłu o relacji między umysłem a światem
- filozofia społeczna o relacji społeczeństwa do całości rzeczywistości
- filozofia dziejów, historiozofia o procesie historycznym
- aksjologia o wartościach
  - etyka
  - estetyka o pięknie
fitocenologia=fitosocjologia
fitochemia o procesach chemicznych w roślinach
fitofizjologia=fizjologia roślin
fitogeografia=geografia roślin
fitopaleontologia=paleobotanika
fitopatologia o chorobach roślin
fitosocjologia o zbiorowiskach roślin
fizjologia o funkcjach organizmów
- cytofizjologia o fizjologii komórek
- elektrofizjologia o oddziaływaniu elektryczności na organizmy
- endokrynologia o gruczołach wydzielania wewnętrznego
fizjopatologia=patofizjologia
fizyka o właściwościach materii i zjawiskach w niej zachodzących
- dozymetria o pomiarach dawek promieniowania jonizującego
- dylatometria o metodach pomiaru rozszerzalności cieplnej ciał
- fonometria o pomiarach natężenia dźwięku
- kalorymetria o mierzeniu ilości ciepła pobieranego lub wydzielanego w procesach fizycznych i chemicznych
- mechanika o równowadze i ruchu ciał
- optyka o świetle
- spektroskopia o budowie i właściwościach cząsteczek, atomów i jąder atomowych
frenopatologia o chorobach umysłowych
ftyzjologia=ftyzjatria
fotogrametria o odtwarzaniu kształtu, rozmiarów i wzajemnego położenia obiektów na danym terenie na podstawie zdjęć
fumologia o paleniu tytoniu
futurologia o przyszłości

G

gastronomia o sztuce przyrządzania potraw
genetyka
- cytogenetyka o chromosomach
- gemeliologia o różnicach u bliźniąt
geochemia o pierwiastkach chemicznych w przyrodzie
- biogeochemia o krążeniu pierwiastków w przyrodzie pod wpływem procesów życiowych
geodezja o pomiarach Ziemi
- geomatyka, geoinformatyka o pozyskiwaniu i analizie danych dotyczących powierzchni Ziemi
- grawimetria o pomiarach przyspieszenia ziemskiego
geofizyka o Ziemi w aspekcie fizycznym
- aerologia o warstwie atmosfery do 30 km
- aeronomia o wyższych warstwach atmosfery ziemskiej
- geotermodynamika o stanie termicznym Ziemi
- meteorologia o atmosferze ziemskiej
- sejsmologia o trzęsieniach ziemi
geografia o powierzchni Ziemi
- antropogeografia=geografia ekonomiczna
- geomorfologia o rzeźbie powierzchni Ziemi
  - morfografia o formach powierzchni Ziemi
geologia o budowie Ziemi
- agrogeologia (geologia rolnicza) o glebie
- geochronologia o datowaniu zjawisk w historii
- glacjologia o lodowcach
- hydrogeologia o wodach podziemnych
- tektonika o skorupie ziemskiej
- wulkanologia o wulkanach
geomorfologia
- paleogeomorfologia o rzeźbie powierzchni Ziemi w przeszłości
glottologia=językoznawstwo
gnoseologia=epistemologia
gnozeologia=epistemologia
gramatyka
- fleksja o odmianie wyrazów
- morfologia o budowie wyrazów
- syntaktyka, składnia o budowie zdania
- morfonologia o oboczności głosek

H

halurgia o soli
hagiografia, hagiologia o świętych
hebraistyka o języku i kulturze hebrajskiej
hellenistyka, grecystyka o języku i kulturze starożytnej Grecji
hematologia o krwi
hemodynamika o krążeniu krwi
heraldyka o herbach
- falerystyka o odznaczeniach
herbologia o chwastach i ich zwalczaniu
hermeneutyka o źródłach pisanych
herpetologia o płazach i gadach
higrometria o pomiarach wilgotności
hilobiologia, hylobiologia o zespołach leśnych
hipnologia o hipnozie
hipologia o koniach
histochemia o procesach biochemicznych w tkankach
histologia o tkankach
- histochemia o związkach chemicznych w tkankach
- histofizjologia o związkach między budową tkanki a jej czynnością
historia o przeszłości
- chronologia o porządkowaniu wydarzeń w czasie
- dyplomatyka o historycznych dokumentach
- epigrafika o starożytnych napisach rytych na twardym materiale
- genealogia o stosunkach pokrewieństwa
- kliometria o wykorzystaniu metod analizy matematycznej do statystycznego opracowania danych historycznych
- źródłoznawstwo o krytyce i analizie źródeł historycznych
historiologia o dziejach człowieka
hodegetyka o metodach wychowywania
homiletyka o teorii i praktyce kaznodziejstwa
hungarystyka o języku i literaturze węgierskiej
hydromagnetyka=magnetohydrodynamika
- hydraulika o praktycznym zastosowaniu praw dotyczących cieczy
- hydrodynamika o ruchu cieczy
hydrogeologia
- krenologia o źródłach
hydrografia o wodach w środowisku geograficznym
hydrologia o hydrosferze
- hydrochemia o naturalnych procesach chemicznych w wodzie
- hydrometeorologia o wodzie w atmosferze
- hydrometria o pomiarach wodnych
- hydronomia o zjawiskach w hydrosferze
- limnologia o życiu w zbiornikach wodnych
- paludologia o bagnach
- potamologia o rzekach
hydrotechnika o wykorzystaniu zasobów wodnych
hylobiologia=hilobiologia
hymnologia o hymnach

I

ichnologia o skamielinach
idiomatyka o idiomach
ikonografia o dziełach sztuki
ikonologia=ikonografia
immunochemia o substancjach chemicznych w immunologii
immunologia o reagowaniu organizmu na antygeny
- immunopatologia o patologii odporności
informatyka o systemach komputerowych
informetria
inkunabulistyka o książkach drukowanych w Europie w XV w.
intropsychologia o psychicznym oddziaływaniu międzyludzkim
isagogika nauczanie początkowe, przygotowujące do dalszych studiów

J

japonistyka o języku i literaturze japońskiej
japonologia o kulturze Japonii
językoznawstwo=lingwistyka
językoznawstwo
- gramatyka o morfologii i składni
- leksykologia o słownictwie
- akcentologia o prozodycznych cechach języka
- dialektologia o dialektach
- dialektologia=gwaroznawstwo
- etymologia o pochodzeniu wyrazów
- fonologia o fonemach
- frazeologia o wyrażeniach i zwrotach językowych
- onomastyka o nazwach
- ortoepia o normach i błędach językowych
- pedolingwistka o mowie dziecka
- semantyka o znaczeniu wyrazów
- socjolingwistyka o funkcjonowaniu języka w społeczeństwie

K

kampanologia o dzwonach
kanonistyka o prawie kanonicznym
karcynologia o skorupiakach
kartografia o mapach
kinezyka o pozawerbalnych sposobach komunikowania się za pomocą gestów i mimiki
klimatologia o klimacie
- aeroklimatologia o klimacie atmosfery do wys. 20-25 km
- agroklimatologia (klimatologia rolnicza) o wpływie klimatu na rośliny uprawne
- balneoklimatologia o klimacie uzdrowisk
- bioklimatologia o wpływie klimatu na życie organiczne
- dendroklimatologia o badaniu zmian klimatu na podstawie przyrostów słojów drzew
- ekoklimatologia o przystosowaniu organizmów żywych do środowiska klimatycznego
- makroklimatologia o klimatach dużych obszarów Ziemi
- paleoklimatologia o klimacie minionych epok geologicznych
komparatystyka o badaniach porównawczych
konchyliologia=konchiologia
kosmetologia o opóźnianiu oznak starzenia się i składzie preparatów kosmetycznych
kosmobiologia o możliwości życia poza Ziemią
kosmonautyka o podróżach w przestrzeni kosmicznej
kostiumologia o ubiorach
kraniologia o czaszkach ludzkich i zwierzęcych
kriologia o lodzie
kryminalistyka
- daktyloskopia o odciskach linii papilarnych
- mechanoskopia o śladach narzędzi przestępstwa
- odorologia o zapachowej identyfikacji osób
- traseologia o śladach (w postaci odcisków)
kryminalistyka o przestępstwach
kryminologia o przestępczości
kryptologia o szyfrach
- kryptografia o tworzeniu szyfrów
- kryptoanaliza o łamaniu szyfrów
krystalografia o ciałach krystalicznych
- krystalochemia o zależnościach między strukturą ciał krystalicznych a ich składem chemicznym
- krystalofizyka o własnościach fizycznych ciał krystalicznych
- krystalooptyka o własnościach optycznych ciał krystalicznych
kynologia o psach

L

latynistyka o języku łacińskim i kulturze starożytnego Rzymu
leksykografia o słownikach
leksykologia
- onomazjologia o słownictwie
leśnictwo o zagospodarowaniu, ochronie i użytkowaniu zasobów leśnych
lingwistyka=językoznawstwo
litologia o skałach
lituanistyka o języku i kulturze Litwy
liturgika o liturgii
- heortologia o roku kościelnym
logistyka
logopatologia o zaburzeniach mowy
logopedia o wymowie
ludoznawstwo o kulturach społeczeństw
- folklorystyka o kulturze ludowej

M

magnetodynamika o zjawiskach magnetycznych zmieniających się w czasie
magnetohydrodynamika o ruchu cieczy i gazów w polu elektromagnetycznym
magnetometria o mierzeniu pola magnetycznego
magnetostatyka o zjawiskach magnetycznych niezależnych od czasu
malakozoologia=malakologia
malediktologia o przekleństwach i wulgaryzmach (łac. maledictum – lżyć)
mammologia=teriologia
mapografia=kartografia
mastologia=teriologia
matematyka o liczbach i innych elementach abstrakcyjnych
- algebra o działaniach definiowanych w rozmaitych przestrzeniach
- analiza matematyczna o pochodnych, całkach, szeregach i przechodzeniu do granicy
- arytmetyka o rachowaniu
- geometria o figurach geometrycznych
  - aksonometria o sposobach przedstawiania figur przestrzennych na płaszczyźnie
  - planimetria o własnościach figur płaskich
  - stereometria o własnościach figur przestrzennych
  - geometria algebraiczna stosująca metody algebry do obiektów geometrycznych
  - geometria analityczna stosująca metody analizy matematycznej do obiektów geometrycznych
  - geometria różniczkowa
- kombinatoryka o liczbie elementów określonych podzbiorów danego zbioru
- matematyka dyskretna o strukturach nieciągłych
  - teoria grafów o grafach
- nomografia o nomogramach
- probabilistyka o prawdopodobieństwie
- teoria miary o długości, powierzchni, objętości i ich uogólnieniach
- teoria mnogości o zbiorach i klasach
- topologia o właściwościach figur geometrycznych niezmienniczych przy skręcaniu albo rozciąganiu
  - teoria węzłów
- trygonometria o związkach między bokami i kątami trójkątów płaskich i sferycznych
  - goniometria o elementarnych właściwościach funkcji trygonometrycznych
mechanika
- aeromechanika o ruchu ciał stałych w ośrodkach gazowych
- dynamika o ruchu ciał materialnych
mediewistyka o średniowieczu
medioznawstwo=prasoznawstwo
medycyna o budowie i czynnościach organizmu ludzkiego w stanie choroby i zdrowia
- andrologia o narządach płciowych męskich
- anestezjologia o znieczulaniu
- balneologia o leczeniu wodami mineralnymi
- bariatria o leczeniu chorobliwej otyłości
- chirurgia o zabiegowych metodach leczenia
- dermatologia o chorobach skóry
- diabetologia o cukrzycy
- diagnostyka o rozpoznaniu klinicznym chorób
- dysmorfologia o wadach budowy
  - teratologia o wadach wrodzonych wywołanych przez czynniki środowiskowe
- endokrynologia o gruczołach wydzielania wewnętrznego
- epidemiologia o epidemiach
- estezjologia o narządach zmysłów
- ftyzjatria o gruźlicy płuc
- gastroenterologia o chorobach przewodu pokarmowego
- gastrologia o schorzeniach żołądka
- hipertensjologia o nadciśnieniu tętniczym
- gerontologia o starzeniu się
- ginekologia o narządach rodnych
- hematologia o krwi i chorobach układu krwiotwórczego
  - hemodynamika o krążeniu krwi
  - koagulologia o krzepnięciu krwi
  - serologia o odporności humoralnej organizmów
  - transfuzjologia o leczniczym zastosowaniu krwi i preparatów krwiopochodnych
- hepatologia o wątrobie
- irydologia o tęczówce
- kardiologia o układzie sercowo-naczyniowym
- kinezjologia o mięśniach w ruchu i sposobach ich pobudzania
- meteoropatologia o schorzeniach związanych z czynnikami meteorologicznymi
- nefrologia o nerkach
- neurologia o układzie nerwowym
- neonatologia o noworodkach
- oftalmologia, okulistyka o narządzie wzroku
- onkologia o nowotworach
- ortopedia o uszkodzeniach narządu ruchu
- otorynolaryngologia o chorobach uszu, nosa, gardła i krtani
  - audiologia o upośledzeniach słyszenia
    - audiometria o ocenie sprawności narządu słuchu
  - foniatria o zaburzeniach głosu i mowy
  - laryngologia o schorzeniach gardła i krtani
  - otoneurologia o schorzeniach narządu równowagi i nerwu twarzowego
  - otiatria, otologia o schorzeniach uszu
  - rynologia o schorzeniach nosa i zatok
- pediatria o fizjologii i patologii dziecka
- perinatologia o fazach rozwoju płodu, ciąży i porodzie
- położnictwo o ciąży, porodzie i połogu
- proktologia o chorobach odbytu
- psychiatria o zaburzeniach psychicznych
- pulmonologia o układzie oddechowym
- reumatologia o chorobach gośćcowych
- seksuologia kliniczna o zaburzeniach seksualności
- seksuologia o życiu płciowym człowieka
- stomatologia o zębach
  - ortodoncja o zaburzeniach rozwojowych twarzy, jamy ustnej i zębów
  - paradontologia, periodontologia o chorobach przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej
  - pedodoncja o uzębieniu i jamie ustnej dzieci
- symptomatologia o diagnostyce chorób
- transplantologia o przeszczepach
- traumatologia o obrażeniach powstałych w następstwie urazów
- tyreologia o chorobach tarczycy
- urologia o układzie moczowym
- wenerologia o chorobach wenerycznych
medycyna weterynaryjna
- anatomia zwierząt o budowie zwierząt
- histologia zwierząt o tkankach zwierzęcych
- biochemia zwierząt o przemianach biochemicznych
- fizjologia zwierząt o funkcjonowaniu organizmów zwierzęcych
- immunologia weterynaryjna o procesach odpornościowych
- patologia zwierząt o nieprawidłowościach w organizmach zwierząt (ogólnie)
  - patofizjologia zwierząt o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu
  - patomorfologia zwierząt o nieprawidłowej budowie, kształcie narządów, tkanek
  - anatomia patologiczna zwierząt o nieprawidłowej budowie anatomicznej
- etologia o zachowaniach zwierząt
- mikrobiologia weterynaryjna o mikrobach zwierzęcych
- farmakologia weterynaryjna o lekach weterynaryjnych
- toksykologia weterynaryjna o toksynach zwierzęcych
- diagnostyka weterynaryjna o diagnozowaniu chorób zwierząt
- dermatologia weterynaryjna o chorobach skóry zwierząt
- interna weterynaryjna o chorobach wewnętrznych zwierząt
- epizootiologia weterynaryjna o chorobach zakaźnych zwierząt
- chirurgia weterynaryjna o zabiegach chirurgicznych
  - chirurgia dużych zwierząt
  - chirurgia małych zwierząt
- rozród zwierząt o ginekologii weterynaryjnej i rozrodzie zwierząt
- parazytologia weterynaryjna o pasożytach zwierzęcych
- profilaktyka weterynaryjna o zapobieganiu chorób zwierząt
- stomatologia weterynaryjna o leczeniu chorób zębów i przyzębia zwierząt
- okulistyka weterynaryjna o wadach narządu wzroku zwierząt
- ortopedia weterynaryjna o złamaniach i innych urazach układu kostnego
- andrologia i sztuczne unasiennianie zwierząt o rozrodzie, płodności zwierząt
- dietetyka weterynaryjna o odpowiednim żywieniu zwierząt
- higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego o higienie produktów pochodzenia zwierzęcego
- weterynaria sądowa u ustalaniu przyczyny zgonu zwierzęcia
melodyka o melodii
metacybernetyka o związkach przyczynowych
Metafizyka o zasadach bytu
metalingwistyka o językoznawstwie
metalogika o teorii i metodologii wnioskowania
metalurgia o wytwarzaniu metali i stopów
metamatematyka o teorii matematyki
meteorologia
- agrometeorologia o wpływie warunków meteorologicznych na rośliny uprawne
- radiometeorologia o badaniu zjawisk atmosferycznych metodami radiotechnicznymi
meteorytyka o meteorach
metodologia o metodach badań naukowych
metrologia o pomiarach
- chronometria o pomiarach czasu
- elektrometria, elektrometrologia o pomiarach wielkości elektrycznych
- kolorymetria o ilościowym i jakościowym określaniu barw
- manometria o pomiarach ciśnienia
- radiometria o pomiarach wielkości promieniowania
- tachometria, tachymetria o pomiarach liczby obrotów różnych części maszyn
- termometria o metodach pomiaru temperatury
metryka o wersyfikacji
mikologia o grzybach
- etnomikologia o mitach i wierzeniach związanych z grzybami
- mikologia lekarska o chorobach grzybowych człowieka
- mikologia weterynaryjna o chorobach grzybowych zwierząt
- mikosocjologia o zespołach i zbiorowiskach grzybów
mikrobiologia o drobnoustrojach
mikroklimatologia o mikroklimatach
mikrotektonika o strukturach mikrotektonicznych
mineralogia o minerałach
mineralogia
- gemmologia o kamieniach szlachetnych
mitologia o mitach
morfologia o ukształtowaniu organizmów
muzeologia o muzealnictwie
muzyka
- harmonika o harmonii muzycznej
- wokalistyka o śpiewie
muzykologia o muzyce
- instrumentologia o instrumentach muzycznych
  - organologia o organach

N

narratologia o uniwersalnych kodach fabularnych w tekstach kultury
nasionoznawstwo o nasionach roślin
nazewnictwo=onomastyka
nautologia o żegludze
neografia o odręcznym piśmie nowożytnym
neontologia o współczesnych organizmach
neurochemia o procesach chemicznych w układzie nerwowym
neurofizjologia o czynnościach układu nerwowego
neuropsychiatria o zaburzeniach psychicznych
neuropsychologia o zależnościach między zjawiskami psychicznymi i neurologicznymi
nomografia o konstruowaniu i właściwościach nomogramów (wykresów)
nomologia o prawach rządzących rzeczywistością
numizmatyka o monetach i medalach zabytkowych

O

oceanologia, oceanografia o morzach i oceanach
- oceanologia fizyczna, fizyka morza o właściwościach fizycznych wód oceanicznych
- oceanologia chemiczna, chemia morza o składzie chemicznym wody morskiej
- oceanologia biologiczna, biologia morza o organizmach żywych mórz i oceanów
- oceanologia geologiczna, geologia morza o budowie i rozwoju dna i brzegów morskich
- paleoceanologia o pochodzeniu i rozwoju mórz i oceanów
odmianoznawstwo o odmianach roślin uprawnych
odontologia o zębach
ogrodnictwo
- kwiaciarstwo o uprawie roślin ozdobnych
- sadownictwo o uprawie drzew i krzewów owocowych
- szkółkarstwo o produkcji sadzonek drzew, krzewów i innych roślin
- sztuka ogrodowa o planowaniu, zakładaniu i formowaniu ogrodów
- warzywnictwo o uprawie roślin warzywnych
oftalmologia=okulistyka
onomastyka o nazwach własnych
- antroponomastyka, antroponimia o nazwach osobowych
  - etnonimia o nazwach narodów
- toponomastyka, toponimia o nazwach geograficznych
  - drimonimia o nazwach lasów
  - fitonimia o nazwach roślin
  - hodonimia, plateonimia, urbanonimia o nazwach ulic i placów
  - hydronimia o nazwach wód
  - mikrotoponimia o nazwach małych obiektów (przysiółków, części wsi, małych strumieni, części jezior i lasów}
  - oronimia o nazwach gór
  - zoonimia o nazwach własnych zwierząt
ontologia o bycie
ontologia=Metafizyka
optyka
- dioptryka o zjawiskach związanych z załamaniem się światła
- magnetooptyka o zjawiskach optycznych w polu magnetycznym
orientalistyka o językach i kulturze ludów Azji, Afryki i Oceanii
ornitologia o ptakach
- oologia, owologia o jajach ptasich
ortografia o poprawnym pisaniu
osmologia o zmyśle węchu
osteopatologia o chorobach kości
otiatria o narządach słuchu i równowagi
otolaryngologia o gardle, krtani, nosie i uszach
otologia=otiatria
otologia=otriatria
owologia=oologia

P

paleobiogeografia o historycznym rozmieszczeniu organizmów na powierzchni Ziemi
paleodemografia o wpływie środowiska na ludność w epokach
paleogeografia o środowisku geograficznym w epokach
paleografia o dziejach i rozwoju pisma
- brachygrafia o skrótach w dawnym piśmie
paleofitologia=paleobotanika
paleoklimatologia o klimacie w minionych epokach
paleologia o dziejach ludzkości na podstawie wykopalisk
paleontologia o organizmach kopalnych
- mikropaleontologia o skamieniałościach mikroskopijnej wielkości
- paleobiologia o przystosowaniu organizmów kopalnych do środowiska
- paleobotanika o roślinach kopalnych
- paleoekologia o zależnościach organizmów kopalnych od ekologicznych warunków ich życia
- paleozoologia o zwierzętach wymarłych
papirologia o interpretacji starożytnych tekstów (głównie zapisanych na papirusie)
papirusologia=papirologia
parapsychologia o niewyjaśnionych zjawiskach psychicznych
parazytologia o pasożytach
- helmintologia o robakach pasożytniczych
paremiologia o przysłowiach
patologia o chorobach człowieka
- neuropatologia o schorzeniach układu nerwowego
- nozologia o klasyfikacji chorób
- patofizjologia o czynnościach organizmu zmienionych wskutek choroby
- patomorfologia o narządach zmienionych chorobowo
pedagogika o nauczaniu i wychowywaniu
- andragogika o nauczaniu dorosłych
- dydaktyka o nauczaniu
- glottodydaktyka o nauczaniu języków obcych
- pedagogika specjalna
  - oligofrenopedagogika o wychowaniu i nauczaniu dzieci upośledzonych umysłowo
  - pedagogika resocjalizacyjna o wychowaniu niedostosowanych społecznie
  - surdopedagogika o wychowaniu i nauczaniu głuchoniemych
  - tyflopedagogika o wychowywaniu i nauczaniu dzieci niewidomych i niedowidzących
- pedeutologia o zagadnieniach zawodu nauczycielskiego
- pedologia o rozwoju dzieci i młodzieży
pedologia=gleboznawstwo
penologia o przestępczości
petrografia o skałach
petrografia=litologia
petrologia=petrografia
planktologia o planktonie
planktonologia=planktologia
poetyka o formach literackich
polarystyka o terenach polarnych
polemologia o wojnach i konfliktach zbrojnych
poligrafika o sztuce drukarskiej
politologia o polityce
- sowietologia o problematyce polityczno-ustrojowej Związku Radzieckiego i innych państw komunistycznych
położnictwo
- tokologia o porodach
populacjologia, demekologia o zjawiskach i zasadach organizacji populacji jednogatunkowych (mikroorganizmów, roślin, zwierząt, ludzi)
prakseologia o sprawnym działaniu
prasoznawstwo o prasie i innych środkach masowego komunikowania
prawoznawstwo o państwie i prawie
procesualistyka o postępowaniu sądowym
propedeutyka o nauczaniu początkowym, przygotowującym do dalszych studiów
protistologia=protozoologia
przysłowioznawstwo=paremiologia
pseudonauka
- alchemia o poszukiwaniu kamienia filozoficznego
- astrologia o korelacji między położeniem ciał niebieskich a losem i charakterem człowieka
- chirologia o określaniu charakteru człowieka z linii dłoni i wróżeniu z rąk
- frenologia o wpływie ukształtowania czaszki na zdolności umysłowe i cechy psychiczne człowieka
- numerologia o astrologicznych właściwościach liczb i ich wpływie na życie i przyszłość człowieka
psychobiologia o zjawiskach psychicznych
psychofizjologia o zależnościach między procesami psychicznymi i fizjologicznymi
psycholingwistyka o psychologicznych procesach przetwarzania informacji
psychologia o procesach psychicznych
- charakterologia o charakterze
- psychometria o pomiarach zjawisk i procesów psychicznych oraz konstruowaniu testów psychologicznych
- socjopsychologia o zjawiskach społecznych w zespołach ludzkich
psychopatologia o zaburzeniach psychicznych

R

radiochemia o izotopach
radiobiologia o wpływie promieniowania jonizującego na organizmy
radioekologia o wpływie promieniowania na rośliny
radiologia o energii promienistej
- rentgenodiagnostyka o diagnostyce przy pomocy promieni rentgenowskich
radiotechnika o praktycznym wykorzystaniu fal elektromagnetycznych
religioznawstwo o religii we wszelkich jej przejawach i aspektach
- demonologia o demonach
rentgenologia o wpływie promieniowania rentgenowskiego na organizm
reologia o przepływie krwi w układzie krążenia
reologia o odkształceniach materiałów
retoryka o poprawnym wysławianiu się
robotronika o maszynach samosterujących
robotyka o robotach
runologia o piśmie runicznym
ruralistyka o wiejskich formach osadniczych
rutenistyka o języku i literaturze ukraińskiej i białoruskiej

S

sadownictwo
- pomologia o drzewach i krzewach owocowych
sedymentologia o powstawaniu skał osadowych
selenofizyka o warunkach na Księżycu
selenologia o Księżycu
semazjologia=semantyka
semejologia=symptomatologia
semiologia=semiotyka
semiotyka
- pragmatyka o stosunkach między znakami a ich użytkownikami
- semantyka o stosunkach między znakami a przedmiotami oznaczanymi
- syntaktyka o stosunkach między znakami ze względu na ich budowę
sensytometria o pomiarach właściwości materiałów światłoczułych
serologia o surowicy krwi
sfragistyka o pieczęciach
sinologia o języku i kulturze Chin
slawistyka, słowianoznawstwo o językach i kulturze narodów słowiańskich
socjologia o społeczeństwie
- makrosocjologia o makrostrukturach społecznych
- mikrosocjologia o małych społecznościach
- socjobiologia o biologicznych podstawach zachowań społecznych
- socjometria o metodach i technikach pomiaru zachowania się ludzi
- socjopatologia o zjawiskach szkodliwych społecznie
- socjotechnika o sposobach świadomego wpływania na rzeczywistość społeczną
sozologia o ochronie przyrody
socjografia=socjologia opisowa
socjotechnika o wpływaniu na rzeczywistość społeczną
solnictwo=halurgia
sorabistyka o Łużyczanach
speleologia o jaskiniach
splanchnologia o narządach wewnętrznych
statyka o prawach równowagi
statystyka o analizowaniu zjawisk masowych
stenologia o stenografii
stomatologia o schorzeniach, wadach rozwojowych oraz leczeniu zębów i jamy ustnej
- paradontologia o chorobach przyzębia
- pedodoncja o rozpoznawaniu i leczeniu schorzeń uzębienia dzieci
strabologia o diagnostyce i leczeniu zeza
stylistyka o stylach językowych
suicydologia o samobójstwach
sumerologia o języku i kulturze starożytnych Sumerów
systematyka o klasyfikowaniu
szekspirologia o życiu i twórczości Szekspira
sztuka wojenna o działaniach wojennych
- strategia o teorii i praktyce prowadzenia wojny
- sztuka operacyjna o teorii i praktyce operacji wojskowych
- taktyka o teorii i praktyce prowadzenia walki

T

taksologia=taksonomia
taksonomia o systematyce organizmów
tanatologia o śmierci
teatrologia o teatrze
technika o wytwarzaniu dóbr materialnych
- chirotechnika o estetyce i właściwych kształtach narzędzi pracy
- elektronika o konstrukcji przyrządów elektronicznych
- elektrotechnika o zastosowaniu zjawisk elektrycznych do celów praktycznych
- energetyka o przetwarzaniu i wykorzystaniu różnych rodzajów energii
- heliotechnika o wykorzystaniu energii słonecznej w technice
- inżynieria o projektowaniu i konstrukcji obiektów i urządzeń technicznych
- mechanika o konstruowaniu i wytwarzaniu maszyn
- oceanotechnika o projektowaniu i budowie sprzętu do badania środowiska morskiego
- technoklimatologia o wpływie warunków atmosferycznych na urządzenia techniczne
- technometria o zastosowaniach metod statystycznych w inżynierii, fizyce i chemii
- telekomunikacja o przekazywaniu wiadomości za pośrednictwem sygnałów
- trybologia, tribologia o zjawiskach zachodzących między powierzchniami trącymi elementów maszyn i urządzeń
tektonika
- neotektonika o młodych ruchach tektonicznych
teologia o Bogu
- apologetyka o obronie prawd religijnych
- biblistyka o Biblii
- dogmatyka o prawdach wiary religijnej
  - angelologia o aniołach
  - charytologia o łasce
  - chrystologia o Chrystusie
  - demonologia o szatanie
  - eklezjologia o Kościele
  - eschatologia o końcu świata i człowieka
  - hamartiologia o grzechu
  - józefologia o św. Józefie
  - kairologia o czasie zbawczym
  - mariologia o Maryi
  - patrylogia o Bogu Ojcu
  - pneumatologia o Duchu Świętym
  - protologia o początku świata i człowieka
  - sakramentologia o sakramentach
  - soteriologia o odkupieniu
  - trynitologia o Trójcy Świętej
- katechetyka o nauczaniu zasad wiary
- liturgika o obrzędach kościelnych
- misjologia o ewangelizacji
- patrologia o Ojcach Kościoła
- społeczna nauka Kościoła o zastosowaniu zasad chrześcijaństwa z życiu społecznym
- syndologia, syndonologia o Całunie Turyńskim
- teologia fundamentalna o uzasadnianiu wiary
- teologia mistyczna, mistologia o doświadczeniu mistycznym
- teologia moralna o postępowaniu wynikającym z wiary
- teologia pastoralna o pracy duszpasterskiej
teoria literatury
- genologia o rodzajach i gatunkach literackich
- poetyka o formach literackich
- strofika o budowie strof
- tematologia o motywach i wątkach literackich
- tropika o przenośniach w języku artystycznym
- wersologia o wierszu
teratologia o potwornościach rozwojowych
terminologia o terminach, nazwach, wyrazach
termika o wytwarzaniu i wykorzystaniu ciepła
termometria o pomiarach temperatury
toksykologia o substancjach toksycznych
torfoznawstwo o torfowiskach, torfie i glebach torfowych
towaroznawstwo o użytkowych właściwościach, wyrobie i przechowywaniu towarów
turkologia o języku i kulturze tureckiej
typologia o klasyfikowaniu

U

ufologia o niezidentyfikowanych obiektach latających
urbanistyka o miastach

W

wirusologia o wirusach

Z

zoogeografia=geografia zwierząt
zoologia o zwierzętach
- akarologia o roztoczach
- arachnologia o pajęczakach
- batrachologia o płazach
- cetologia o wielorybach
- entomologia o owadach
- faunistyka o faunie określonego obszaru, środowiska lub okresu geologicznego
- herpetologia o płazach i gadach
- ichtiologia o rybach
- karcynologia o skorupiakach
- kolepterologia o chrząszczach
- konchiologia o muszlach
- limakologia o ślimakach
- malakologia o mięczakach
- myriapodologia o wijach
- myrmekologia o mrówkach
- nematologia o nicieniach
- ofiologia o wężach
- organologia o narządach
- ornitologia o ptakach
- protozoologia, pristologia, protistologia o pierwotniakach
- teriologia, mammologia, mastologia o ssakach
zoopatologia o chorobach zwierząt
zoopsychologia o zachowaniu zwierząt
zoosocjologia o społecznym życiu zwierząt
zootechnika o chowie zwierząt domowych

Zobacz też