Stożkownica czapeczkowata
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
stożkownica czapeczkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Porpolomopsis calyptriformis (Berk.) Bresinsky Regensb. Mykol. Schr. 15: 145 (2008) | |
Stożkownica czapeczkowata, wilgotnica czapeczkowata (Porpolomopsis calyptriformis (Berk.) Bresinsky) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Porpolomopsis, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Miles Joseph Berkeley nadając mu nazwę Agaricus calyptriformis, później zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2008 r. Andreas Bresinsky przenosząc go do rodzaju Porpolomopsis[1].
- Agaricus calyptriformis Berk. 1838
- Godfrinia calyptriformis (Berk.) Herink 1958
- Humidicutis calyptriformis (Berk.) Vizzini & Ercole, Micol. Veg. Medit. 26(1): 99 (2012) [2011]
- Humidicutis calyptriformis f. nivea (Cooke) Vizzini & Ercole 2012
- Humidicutis calyptriformis var. domingensis (Lodge & S.A. Cantrell) Vizzini & Ercole 2012
- Hygrocybe calyptriformis (Berk.) Fayod 1889
- Hygrocybe calyptriformis f. nivea (Cooke) Bon 1989
- Hygrocybe calyptriformis var. domingensis Lodge & S.A. Cantrell 2000
- Hygrophorus calyptriformis (Berk.) Berk. 1860
- Hygrophorus calyptriformis var. niveus Cooke 1883
- Porpoloma calyptriformis (Berk.) Bresinsky 2003
- Porpolomopsis calyptriformis f. nivea (Cooke) Lécuru 2019
Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. podali polską nazwę wilgotnica czapeczkowata[3]. Od 2012 stała się ona niespójna z nazwą naukową, gatunek ten bowiem przeniesiony został do rodzaju Humidicutis, a po tem do rodzaju Porpolomopsis. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała nazwę stożkownica czapeczkowata[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica od 3 do 7 cm, młody – ostro stożkowaty, w kształcie czapki z grotem, z brzegiem przyrośniętym do trzonu, później stożkowaty do rozpostartego, ale pośrodku ciągle spiczasty. Brzegi pofałdowane i podwinięte. Powierzchnia gładka, matowa, promieniście pokryta delikatnymi włókienkami. Jest kruchy i łatwo chłonie wodę, u dojrzałych owocników promieniście popękany. Barwa różowa, różowoczerwona, liliowa, u dojrzałych grzybów do wierzchołka blednie[5].
Szerokie, brzuszkowate, rzadkie, grube, początkowo różowo-czerwonawe, bladoróżowe, później bledną do białawych. Ostrze delikatnie piłkowane[5].
Wysokość od 7 do 10 cm, średnica od 6 do 12 mm, walcowaty, bardzo kruchy i pusty w środku. Powierzchnia delikatnie podłużnie włóknista, sucha, naga. Ma barwę od białawej do różowawej[5].
Cienko mięsisty, kruchy, w kapeluszu biały (tylko w jego górnej części lekko różowy). Jest bez zapachu i łagodny w smaku[5].
Biały.
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Wilgotnica czapeczkowana notowana jest w wielu krajach Europy, w Ameryce Północnej, Japonii, Australii i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce podano 12 stanowisk historycznych i 22 współczesne[7]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczona do kategorii grzybów rzadkich (R)[8]. W latach 1995–2004 objęta była ochroną częściową, a od 2004 roku – ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Rośnie w lasach i na ich obrzeżach, szczególnie w towarzystwie olszy szarej, na ziemi, wśród traw[3]. Występuje także na wilgotnych łąkach i pastwiskach, szczególnie w górach i na pogórzu[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2016-01-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 0121-09-19].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Mapa występowania Porpolomopsis calyptriformis na świecie [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.