Wilhelm Koppe

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wilhelm Koppe
Ilustracja
SS-Obergruppenführer SS-Obergruppenführer
Data i miejsce urodzenia

15 czerwca 1896
Hildesheim

Data i miejsce śmierci

2 lipca 1975
Bonn

Przebieg służby
Lata służby

1914–1918
1933–1945

Formacja

Armia Cesarstwa Niemieckiego
SS

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Późniejsza praca

dyrektor jednej z fabryk czekolady

Odznaczenia
Odznaka Złota Partii (III Rzesza)
Krzyż Żelazny (1813) I Klasy Krzyż Żelazny II Klasy, ponowne nadanie w 1939 Krzyż Zasługi Wojennej I klasy z mieczami (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojennej II klasy z mieczami (III Rzesza) Czarna odznaka za rany (Cesarstwo Niemieckie) Krzyż Honorowy dla Walczących na Froncie (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojskowej (Meklemburgia-Schwerin) Medal Pamiątkowy 1 października 1938 Medal Pamiątkowy 13 marca 1938
Wilhelm Koppe i Arthur Greiser przed kompanią honorową Wehrmachtu (Poznań, listopad 1939)

Wilhelm Koppe (ur. 15 czerwca 1896 w Hildesheimie, zm. 2 lipca 1975 w Bonn) – niemiecki Wyższy Dowódca SS i Policji w Kraju Warty i Generalnym Gubernatorstwie oraz SS-Obergruppenführer, generał Waffen-SS[1]. Zbrodniarz niemiecki[2], odpowiedzialny za masowe zbrodnie na Polakach i Żydach[3][4] w czasie okupacji niemieckiej w Polsce. Sekretarz stanu do spraw bezpieczeństwa (niem. Staatssekretar fur das Sicherheitswesen) w rządzie Generalnego Gubernatorstwa[5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Koppe urodził się w Hildesheimie, był weteranem I wojny światowej. Początkowo był drobnym kupcem i hurtownikiem[6]. Do NSDAP wstąpił w 1930, do SA w 1931, a w 1932 do SS. Do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję regionalnego dowódcy SS i SD m.in. w Münster, Gdańsku, Dreźnie i Lipsku.

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W październiku 1939 Koppe został powołany na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji w Kraju Warty (niem. Wartheland) w okupowanej Polsce. Był współpracownikiem gauleitera Arthura Greisera w prześladowaniu miejscowej ludności żydowskiej i polskiej – m.in. ofiarował Greiserowi jeden ze swych oddziałów policyjnych do eksterminacji ludzi chorych na gruźlicę[6]. Na przełomie maja i czerwca 1940 organizował masowy mord przy użyciu samochodowych komór gazowych na 1558 niemieckich i ok. 500 polskich niepełnosprawnych pacjentach z ośrodka opiekuńczego w Działdowie.

Jego zwierzchników uderzała jego nadgorliwość i bezwzględność, pozbawiona cienia ludzkich uczuć[6]. Był teoretykiem kolonizacji wschodu przez element germański[6]. W listopadzie 1939 roku Wilhelm Koppe wydał polecenie, aby Poznań w przeciągu trzech miesięcy stał się wolny od Żydów (niem. judenrein)[7] – był wówczas odpowiedzialny zarówno za eksterminację Żydów, jak i za stosowanie represji (w tym masowe egzekucje i deportacje) wobec pozostałej ludności (m.in. masowe wysiedlenia Polaków), którą III Rzesza pozbawiła większości praw[6]. Był również współodpowiedzialny za mord na kilku tysiącach Żydach w Lesie Krążel w gminie Kazimierz Biskupi[8]. Za swoją służbę w Kraju Warty uzyskał 30 stycznia 1942 awans na jeden z najwyższych stopni w SS: Obergruppenführera.

W listopadzie 1943 Koppe został członkiem rządu generalnego gubernatorstwa dzięki powołaniu go na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji GG, z siedzibą w Krakowie. Zastąpił on Friedricha Wilhelma Krügera. Równolegle sprawował funkcję sekretarza stanu do spraw bezpieczeństwa (niem. Staatssekretär für das Sicherheitswesen) w „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa. Również na tych stanowiskach Koppe był jednym z głównych organizatorów terroru wobec cywilnej ludności polskiej, stosując odpowiedzialność zbiorową i akcje pacyfikacyjne[6]. Na przełomie stycznia i lutego 1944 wydał rozkaz rozstrzelania 100 Polaków[9], więźniów politycznych z hitlerowskiego więzienia Montelupich, w odwecie za nieudany zamach na generalnego gubernatora Hansa Franka (akcji dokonała Armia Krajowa dnia 29 stycznia 1944). Zgodnie z tym poleceniem 50 Polaków rozstrzelano w dniu 2 lutego 1944 w Dębicy, a następnych 50 w miejscowości Podłęże[9].

6 czerwca 1944 przygotował akcję przeciwpartyzancką w lasach biłgorajskich, połączoną z rozkazem z 27 czerwca 1944 nakazującym stosowanie metod odwetowych wymierzonych w ludność cywilną za zamachy na Niemców lub próby sabotażu ważnych urządzeń (wbrew opinii szefa RSHA Ernsta Kaltenbrunnera, który stwierdził, iż metody odwetowe nie dają pożądanych rezultatów) – zgodnie z jego rozkazem wydanym 19 lipca 1944 roku[10] miano rozstrzeliwać nie tylko ujętych sprawców, ale wszystkich mężczyzn z ich rodzin (ojciec, synowie od lat 16, bracia, szwagrowie, wujowie i stryjowie)[6]. Kobiety miały być deportowane do obozów koncentracyjnych[6].

Za dokonane w Polsce zbrodnie Polskie Państwo Podziemne wydało na Wilhelma Koppego wyrok śmierci – 11 lipca 1944 w Krakowie w ramach tzw. Akcji Główki miał miejsce nieudany zamach (Akcja Koppe) na jego życie, dokonany przez 1 kompanię „Pegaz” Batalionu Parasol. Koppe został w nim ranny, lecz udało mu się zbiec. Zginął za to jadący z nim tego dnia adiutant, kapitan Felix Hoheisel[11].

Jako Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie (niem. Höhere SS und Polizei Führer, HSSPF), 20 lipca 1944 wydał rozkaz ewakuowania lub mordowania więźniów[6], podczas wycofywania się oddziałów niemieckich z terytorium okupowanej Polski. Zwłoki rozstrzelanych polecił palić lub wysadzać w powietrze budynki więzienne[6]. W instrukcji zaznaczał, iż więźniowie nie mogą być wyzwoleni. W kwietniu 1945 przeniesiono go na stanowisko Wyższego Dowódcy SS i Policji na tzw. obszarze „Süd” (siedzibę miał w Monachium, od listopada 1943 był także dowódcą miejscowego Nadregionu SS „Ost”).

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Po 1945 Wilhelm Koppe został dyrektorem jednej z fabryk czekolady[1] w RFN pod fałszywym nazwiskiem Lohmann[1]. Został także oskarżony przez władze polskie o zbrodnie wojenne popełnione w okupowanej Polsce. Po zakończeniu wojny, mimo powtarzających się próśb o ekstradycję (także w okresie PRL), Koppe nie został wydany przez władze RFN i uniknął odpowiedzialności karnej za zbrodnie przeciwko ludzkości[12]. W 1960 został aresztowany, ale 19 kwietnia 1962 zwolniony za kaucją w wysokości 30 tysięcy marek. W 1964 prokuratura w Bonn wszczęła przeciw niemu postępowanie, oskarżając m.in. o współudział w zamordowaniu 145000 osób. W 1966 postępowanie zostało oddalone przez sąd krajowy w Bonn, z powodu złego stanu zdrowia oskarżonego. Wilhelm Koppe nigdy nie poniósł kary za zbrodnie dokonane podczas II wojny światowej[13]. Zmarł w 1975 w Bonn.

Miał być jednym z rozmówców Krzysztofa Kąkolewskiego w jego zbiorze wywiadów ze zbrodniarzami nazistowskimi Co u pana słychać?

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Roman, Zbigniew Hrabar: Na rozkaz i bez rozkazu. Sto i jeden wybranych dowodów hitlerowskiego ludobójstwa na dzieciach. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1968, s. 256.
  2. Stanisław Kania: Zbrodnie hitlerowskie w Polsce. Warszawa: Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, 1983, s. 22. ISBN 83-217-2351-9.
  3. Stanisław Kopf, Stanisław Starba-Bałuk: Armia Krajowa. Warszawa: Wydawnictwo Ars Print Production, 1999, s. 200. ISBN 83-87224-16-2.
  4. Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939–1945 KIW, Warszawa 1972, Tom I, s. 41.
  5. „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1943-1945” T.II, KIW, Warszawa 1972.
  6. a b c d e f g h i j Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 242, 358 (tom 2).
  7. Województwo Wielkopolskie – Poznań. www.izrael.badacz.org, 2004–2007.
  8. Zbigniew Chodyła, Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2. wyd, Kazimierz Biskupi: Społeczny Komitet Obchodów 700-lecia Otrzymania Praw Miejskich Miejscowości Kazimierz Biskupi, 2001–, ISBN 83-88349-03-1, OCLC 52818447 [dostęp 2022-05-27].
  9. a b Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945, Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, 1966, s. 186.
  10. „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939–1945” KIW, Warszawa 1972, Tom I, s. 41.
  11. Przemysław Mosur-Darowski: Sceny jak z sensacyjnego filmu. Zamach na hitlerowskiego zbrodniarza pod Wawelem. 2022-07-17. [dostęp 2022-09-01].
  12. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, 552 (tom 4), ISBN 83-01-14179-4.
  13. Szymon Datner, Wilhelm Koppe nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa 1963.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Szymon Datner, Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa-Poznań, 1963

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]