Wilhelm Paszkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wilhelm Paszkiewicz
Ilustracja
mjr dypl. Wilhelm Paszkiewicz
podpułkownik dyplomowany piechoty podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

6 maja 1894
Wasiliszki (gubernia grodzieńska)

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1916–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Formacja

Polska Organizacja Wojskowa
I Korpus Polski

Jednostki

34 pułk piechoty
55 pułk piechoty
Korpus Ochrony Pogranicza
(batalion „Kleck”
batalion „Troki”
batalion „Sejny”
brygada „Wołyń”
brygada „Wilno”)
14 pułk piechoty
81 pułk piechoty
Dowództwo Obrony Przeciwlotniczej M.S.Wojsk.
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IX
zgrupowanie „Jasiołda”

Stanowiska

dowódca kompanii
dowódca batalionu
kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa w D.O.K. Nr IX
dowódca zgrupowania „Jasiołda”

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną” Państwowa Odznaka Sportowa
1 kompania strzelecka 14 pp w 1933 roku. W środku siedzi dowódca pułku – płk Ignacy Misiąg. Na prawo od niego dowódca kompanii – kpt. Jan Fleischmann i ppor. Ryszard Jagiełło. Na lewo siedzą dowódca I batalionu – mjr Wilhelm Paszkiewicz, ppor. Władysław Stepokura i ppor. Leonard Królak.
Korpus oficerski 14 pp w dniu 11 listopada 1933. Siedzą od prawej: mjr Wilhelm Paszkiewicz, mjr Stanisław Pietrzyk, mjr Stanisław Brzeziński-Dunin, ppłk Hugo Mijakowski (z-ca d-cy pułku), płk Ignacy Misiąg (były d-ca pułku), ppłk Franciszek Sudoł (d-ca pułku), mjr Aleksander Fiszer, mjr Aleksander Zabłocki i kpt. Marian Matera (adiutant pułku).
Rok 1934 – 3 kompania 14 pp, mistrzowska w strzelaniu w 4 Dywizji Piechoty. W I rzędzie siedzą od prawej: 2 – ppor. Stanisław Domagalski, 3 – mjr Stanisław Pietrzyk, 4 – kpt. Michał Naziembło, 5 – ppłk Hugo Mijakowski, 6 – ppłk Franciszek Sudoł, 7 – mjr Wilhelm Paszkiewicz, 8 – mjr Aleksander Fiszer.
Dedykacja mjr. W. Paszkiewicza dla kpt. Jana Fleischmanna (28 października 1933).

Wilhelm Paszkiewicz (ur. 6 maja 1894[a] w Wasiliszkach, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Leonarda (felczera) i Justyny z domu Tabeńskiej. Pochodził z wielodzietnej rodziny. Miał dwie młodsze siostry: Wandę i Teresę oraz sześciu braci, w tym: Wacława, Mieczysława (księdza) oraz Gustawa, późniejszego generała Wojska Polskiego. Żoną Wilhelma została Janina z domu Wroczyńska (ur. 3 kwietnia 1903), która zmarła w styczniu 1926 roku w Klecku, w wyniku nieszczęśliwego postrzału z broni palnej. Jego pradziadek był więźniem politycznym władz carskich, którego dzieci zostały zesłane na Syberię za udział w powstaniu styczniowym[2].

W latach 1904–1914 uczył się w gimnazjum w Wilnie, podczas nauki brał udział w strajku szkolnym (1905). Po zdaniu matury rozpoczął studia na Wydziale Prawnym uniwersytetu w Petersburgu. Był członkiem tajnych organizacji niepodległościowych, które przekształciły się w Polską Organizację Wojskową. W dniu 1 maja 1916 r. został powołany do armii rosyjskiej, w której ukończył szkołę wojskową w Kijowie. W 1917 roku był członkiem Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpolu) w Petersburgu. W armii carskiej służył do 1 października 1917 r. Od października tr. pełnił służbę w I Korpusie Polskim – początkowo w Wydziale Mobilizacyjnym (u ppłk. Tadeusza Lechnickiego), a następnie w 2 Legii Rycerskiej. Przez sąd wojenno-rewolucyjny w Rewlu został zaocznie skazany, za działalność niepodległościową, na karę śmierci. Ponownie złapany pod Połockiem – w obu przypadkach udało mu się uciec. Po rozformowaniu I Korpusu kontynuował do listopada 1918 r., na Uniwersytecie Warszawskim, przerwane studia[3][4]. W listopadzie 1918 r. czynnie uczestniczył w rozbrajaniu Niemców, przez kilka dni zajmował stanowisko komendanta obwodu i stacji Łaskarzew. Brał udział w walkach z Niemcami pod Kobylanami k. Brześcia nad Bugiem[2].

Następnie wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego[b]. Z dniem 8 grudnia 1918 r. został na mocy rozkazu Szefa Sztabu Generalnegogen. dyw. Stanisława Szeptyckiego – przydzielony (w randze porucznika) do Szkoły Oficerskiej w Dęblinie[5]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 34 pułku piechoty, a pod koniec wojny objął dowodzenie nad 4 kompanią karabinów maszynowych 55 pułku piechoty. Podczas dowodzenia tą kompanią: „16 września 1920 r. oddziały II baonu obsadzały Laskowo mając w rezerwie 4 kompanię kaemów z por. Paszkiewiczem na czele. Nieprzyjaciel okrążył polskie pozycje. Por. Paszkiewicz, zorientowawszy się w powadze sytuacji, wycofał rezerwy na dogodne pozycje, następnie przyjął na swoją kompanię główne natarcie przeważającego liczebnie nieprzyjaciela, wytrzymując przez godzinę wszystkie ataki. Nieprzyjaciel nie zdołał posunąć się ani na krok. W rezultacie kontrakcji por. Paszkiewicz zdobył 3 kaemy, 200 jeńców i pozostawił na polu wielu zabitych wrogów”. Za czyn ten został w późniejszym okresie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 65[3].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku i do 1924 roku pełnił służbę w 55 pułku piechoty[6][7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1373. lokatą[8]. W roku 1923 zajmował 1252. lokatę na liście starszeństwa kapitanów piechoty[9], a w roku 1924 była to już 795. lokata[10]. Był wówczas odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W roku 1923 został przez przełożonych odkomenderowany na studia na Uniwersytecie Warszawskim[11]. Z chwilą utworzenia w 1924 r. Korpusu Ochrony Pogranicza Wilhelm Paszkiewicz został przeniesiony do tej formacji[3].

Początkowo pełnił służbę w 9 batalionie KOP „Kleck”. W kwietniu 1925 roku został wyznaczony do zdawania drugiego egzaminu sprawdzającego do Wyższej Szkoły Wojennej, który odbywał się przy macierzystym Dowództwie Okręgu Korpusu[c]. W listopadzie 1925 r. został ponownie wyznaczony (jako nadetatowy oficer 55 pp pełniący służbę w KOP-ie) do zdawania egzaminu przedwstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs normalny 1926/28[12]. Z dniem 25 lutego 1926 r. przeniesiono go (etatowo, służbowo i gospodarczo) z 9 batalionu „Kleck” do 6 Brygady KOP i przydzielono do 22 batalionu „Troki”[d]. W dniu 22 marca 1926 r., po zdaniu egzaminu przedwstępnego, ogłoszono powołanie kpt. Wilhelma Paszkiewicza do zdawania egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs 1926/28[13]. Na początku grudnia tegoż roku przeniesiony został, bez zwrotu kosztów za przesiedlenie, do 24 batalionu KOP „Sejny”[e].

W sporządzonym na przełomie 1926 i 1927 roku przez Szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Szt. Gen. Józefa Zamorskiego „Wykazie imiennym poruczników i kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie” – zaliczono kpt. Wilhelmowi Paszkiewiczowi 20-miesięczny okres dowodzenia kompanią (czas dowodzenia oddziałami bojowymi na froncie obliczano od dnia 1 czerwca 1919 r. do dnia 1 marca 1921 r.)[14].

Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 18 lutego 1928 r. został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 113. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15]. Na dni 1 i 2 maja 1928 r. został ponownie powołany (przez Szefa Sztabu Generalnego – gen. dyw. Tadeusza Piskora) do składania egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Wojennej na kurs normalny 1928/30[16]. W dniu 10 czerwca tegoż roku rozpoczął służbę w 1 Brygadzie KOP „Wołyń” na stanowisku komendanta Szkoły dla Podoficerów Zawodowych Piechoty KOP[f]. W roku 1928 jako oficer KOP-u przynależał macierzyście do kadry oficerów piechoty[17]. W dniu 3 września 1928 r. został wyróżniony Odznaką pamiątkową Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”[g].

Po ukończeniu (w grudniu 1928 roku) Wydziału Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie uzyskał dyplom magistra praw[18]. W lutym 1929 r. został przeniesiony z dyspozycji dowódcy 1 Brygady KOP do 6 Brygady KOP „Wilno”, na stanowisko dowódcy Szkoły Podoficerów Niezawodowych 6 Brygady KOP[h]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych z 23 grudnia 1929 r., po odbyciu przewidzianego stażu liniowego (staż ten odbył w dniach od 1 lipca do 14 września 1929 w 1 pułku artylerii polowej) i ukończeniu kursu próbnego, major Paszkiewicz został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza 2 letniego kursu 1929/31 (X Kurs Normalny)[19]. W roku 1930, przebywając na kursie w WSWoj., zajmował 485. lokatę na liście starszeństwa majorów piechoty (była to 106. lokata w starszeństwie)[20]. Z dniem 1 września 1931 r., po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do włocławskiego 14 pułku piechoty na stanowisko dowódcy batalionu[21]. W 1932 roku zajmował 92. lokatę wśród majorów piechoty w swoim starszeństwie[22]. Na dzień 1 lipca 1933 roku zajmował w swoim starszeństwie, jako major dyplomowany, 88. lokatę (była to jednocześnie 329. lokata łączna wśród majorów piechoty)[23]. We wrześniu 1933 r. dowodził I batalionem 14 pp[i][24] i w tym samym okresie był wykładowcą wiedzy obywatelskiej na dywizyjnym kursie instruktorskim dla oficerów 4 Dywizji Piechoty (powołanym przy włocławskim pułku)[25]. Dowodzony przez niego I batalion 14 pp zajął w 1934 roku I miejsce w zawodach strzeleckich 4 Dywizji Piechoty. Na dzień 5 czerwca 1935 r. zajmował 234. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to 69. lokata w starszeństwie)[26].

Z dniem 31 sierpnia 1935 r. został przeniesiony (zarządzeniem Kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych – gen. bryg. Tadeusza Kasprzyckiego) z 14 pułku piechoty, na stanowisko dowódcy batalionu w 81 pułku piechoty stacjonującym w Grodnie[27]. Następnie otrzymał przydział do Dowództwa Obrony Przeciwlotniczej Ministerstwa Spraw Wojskowych, a od dnia 17 października 1938 roku pełnił służbę jako kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu[3][28]. Awansowany do stopnia podpułkownika dyplomowanego piechoty został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 r. i 11. lokatą[29]. Na dzień 23 marca 1939 r. nadal zajmował stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa Wojennego w DOK Nr IX[30].

W czasie wojny obronnej Polski 1939 r. oraz agresji ZSRR na Polskę był dowódcą zgrupowania „Jasiołda” wchodzącego w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. W końcu września dostał się do niewoli sowieckiej. Był przetrzymywany w obozie w Starobielsku[31]. Wiosną 1940 r. wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy – na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W dniu 5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[37]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w maju 2009 r. Wilhelm Paszkiewicz został uhonorowany poprzez zasadzenie Dębu Pamięci przy Szkole Podstawowej im. mjr Henryka Sucharskiego w Mazowszu[38][39].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, opublikowanym w dniu 26 stycznia 1934 r., nastąpiło sprostowanie daty urodzenia mjr. dypl. Wilhelma Paszkiewicza - z „ur. 24.4.1894 r.” - na „ur. 6.5.1894 r.”[1].
  2. Za datę wstąpienia do Wojska Polskiego przyjęto Wilhelmowi Paszkiewiczowi dzień 1 listopada 1918 roku.
  3. Rozkaz dzienny Nr 20 Dowództwa 2 Brygady KOP z dnia 1 maja 1925 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  4. Rozkaz dzienny Nr 22 Dowództwa KOP z dnia 1 marca 1926 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  5. Rozkaz dzienny Nr 104 Dowództwa KOP z dnia 7 grudnia 1926 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  6. Rozkaz Nr 62 Dowództwa KOP z dnia 4 czerwca 1928 roku i rozkaz dzienny Nr 20 Dowództwa 1 Brygady KOP z dnia 13 czerwca 1928 (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  7. Rozkaz Dowództwa KOP Nr 85/28 z dnia 3 września 1928 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  8. Rozkaz Nr 5 Dowództwa 1 Brygady KOP z dnia 21 lutego 1929 (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  9. Batalionem tym dowodził również we wrześniu następnego roku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 I 1934, s. 26.
  2. a b WBH, sygn. I.482.44-3394 VM, s. 4.
  3. a b c d Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 215.
  4. WBH, sygn. I.482.44-3394 VM, s. 3–4.
  5. Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 13 z 23 XII 1918, s. 217.
  6. Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 281.
  7. Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 257.
  8. Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 61.
  9. Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 416.
  10. Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 360.
  11. Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 281, 416.
  12. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 125 z 20 XI 1925, dodatek, s. 2.
  13. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 III 1926, dodatek, s. 1.
  14. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Wykazy imienne kapitanów – dowódców kompanii i baonów na froncie – 1926/27 – część I ↓, s. 347.
  15. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 II 1928, s. 46.
  16. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 III 1928, dodatek, s. 3.
  17. a b Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 126.
  18. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 VII 1929, s. 228.
  19. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 XII 1929, s. 376.
  20. Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 134.
  21. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 X 1931, s. 322.
  22. Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 32.
  23. Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 24.
  24. Ciesielski 2008 ↓, s. 288, 291.
  25. Ciesielski 2008 ↓, s. 110.
  26. Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 23, 182–183, 194.
  27. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 VIII 1935, s. 111.
  28. Wesołowski i Zawadzki 2019 ↓, s. 13.
  29. Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 470.
  30. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 526.
  31. Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 335. ISBN 83-7001-294-9.
  32. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 IV 1922, s. 320.
  33. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 I 1922, s. 74.
  34. M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.
  35. Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 52 z 7 XII 1926, s. 426.
  36. a b c d Na podstawie fotografii [1].
  37. Decyzja Nr 439/MON ↓.
  38. Dęby Pamięci. Raporty. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)].
  39. Dęby Pamięci mają 5 lat. katyn-pamietam.pl, 5 maja 2014. [dostęp 2014-09-01].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]