Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach

Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach
	; Województwo kieleckie, teren działania WUBP w Kielcach
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1954
	Komendanci
Pierwszy	szef Hipolit Duljasz
Ostatni	p.o. szefa Stanisław Wałach
	Organizacja
Dyslokacja	Kielce
Podległość	Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego

Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Państwowego w Kielcach (WUBP Kielce) – jednostka terenowa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, funkcjonująca na terenie województwa kieleckiego od czasu powstania tegoż województwa w 1945^[1] do likwidacji MBP w 1954.

W 1953 roku, na terenie całego kraju, funkcjonowało: 17 WUBP, 2 MUBP na prawach wojewódzkich (w Warszawie i Łodzi), 14 MUBP, 10 UBP na miasto i powiat (Toruń, Będzin, Bielsko, Bytom, Częstochowa, Gliwice, Radom, Tarnów, Jelenia Góra, Wałbrzych), 265 PUBP, 1 UBP na Nową Hutę i placówki UBP na m.st. Warszawę: UBP Wawer i UBP Włochy^[2].

Pierwszą (tymczasową) siedzibą urzędu był dawny pałac Radziwiłłów w Rytwianach, następnie zespół klasztorny św. Michała w Sandomierzu (obecnie Wyższe Seminarium Duchowne przy ul. Żeromskiego 6), wreszcie budynek przy ul. Seminaryjskiej 12 w Kielcach.

W maju 1945 r. funkcjonariusze WUPB z Kielc i z PUBP w Busku Zdroju oraz oddziałem Armii Czerwonej brali udział w bitwie w lesie koteckim z oddziałem Narodowych Sił Zbrojnych. W czasie walki poległo kilku funkcjonariuszy WUBP i PUBP, wśród nich byli: Tadeusz Banach, Roman Figura, Bolesław Kaczmarski, Jan Strzelec, Tadeusz Wachnicki, Michał Wójcik, Władysław Wójcik, Eugeniusz Paluch i Franciszek Załęcki^[3]^[4].

Osobny artykuł: Potyczka pod Kotkami.

Kierownictwo (szefostwo)[edytuj | edytuj kod]

Kierownicy (szefowie):

sierpień 1944 – styczeń 1945: kpt. Hipolit Duljasz
1945: mjr Adam Kornecki
1945: mjr Władysław Spychaj-Sobczyński
15 lipca 1946: kpt./ mjr Jan Tataj
1947: kpt./ mjr/ ppłk Longin Kołarz
1947-1950: mjr/ppłk Józef Pluta
5 lutego 1950: p.o. mjr Czesław Borecki
1952: mjr/ppłk Jerzy Andrzejewski
1954: p.o. ppłk Stanisław Wałach

Zastępcy kierownictwa (zastępcy szefa):

1 marca 1948: Czesław Borecki

Wydziały i ich naczelnicy[edytuj | edytuj kod]

Wydział I (kontrwywiad)[edytuj | edytuj kod]

Naczelnicy Wydziału I:

16 maja 1949: Stanisław Mozal

Wydział IV (ochrona gospodarki)[edytuj | edytuj kod]

Naczelnicy Wydziału IV:

1 września 1946: p.o. Romuald Głowacki (s. Stanisława, ur. 5 października 1918 w Białozórce koło Dubna, ob. Ukraina)
1 listopada 1947: Romuald Głowacki

Wydział V (kontrola organizacji i kościoła)[edytuj | edytuj kod]

Zastępcy naczelnika Wydziału V:

1 stycznia 1946: Stefan Mareczko

Wydział VIII (komunikacja)[edytuj | edytuj kod]

Naczelnicy Wydziału VIII:

1 sierpnia 1953: Teofil Mruklik (s. Jana, ur. 19 lipca 1911 w Radomsku)

Zastępcy naczelnika Wydziału VIII:

1 stycznia 1952: Teofil Mruklik

Jednostki podległe[edytuj | edytuj kod]

MUBP w Częstochowie – ul. Śląska 22; od 1948 ul. Parkowa 4/6 (następnie Starucha, obecnie ks. Popiełuszki)

MUBP w Radomiu

PUBP w Busku – ul. 3 Maja (dawna siedziba Gestapo; róg ul. Batorego i ul. Mickiewicza), potem ul. Sądowa 7 (Zespół Poklasztorny Norbertanek)
- Kierownicy (szefowie):
  2 listopada 1945: p.o. Stanisław Mozal

PUBP w Częstochowie – ul. Waszyngtona 45, potem ul. Kilińskiego 10 (dawna siedziba Gestapo); od 1948 ul. Parkowa 4/6 (następnie Starucha, obecnie ks. Popiełuszki)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  22 października 1947: Stanisław Mozal

PUBP w Iłży

PUBP w Jędrzejowie – ul. Piłsudskiego 46
- Kierownicy (szefowie):
  2 lutego 1946: Józef Pronobis (s., ur. 10 marca 1907 w Bodzechowie)
  1 września 1946: Stanisław Filipiak

PiMUBP w Kielcach – ul. Kapitulna 11; dawne więzienie – przy ul. Zamkowej 3; tajne miejsce pochówku ofiar UB – przy ul. Zagnańskiej
- Kierownicy (szefowie):
  1 września 1952: Stanisław Krawczyk (s. Józefa, ur. 11 kwietnia 1915 w Częstochowie)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  1 lutego 1952: Jan Górka (s. Michała, ur. 24 grudnia 1922 w Szczakowej)

PUBP w Końskich – ul. 1 Maja 44

PUBP w Kozienicach – ul. Kochanowskiego 6, obok znajdował się drewniany budynek aresztu tzw. „koza” (obecnie już nie istnieje – został rozebrany)
- Kierownicy (szefowie):
  31 marca 1945: Stanisław Filipiak
  1 listopada 1954: Stanisław Bednarski (s. Jana, ur. 8 stycznia 1923 w Stokach Małych)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  3 kwietnia 1945: Leopold Arendarski (s. Tomasza, ur. 5 stycznia 1924 w Kielcach)
  10 września 1952: Stanisław Bednarski (s. Jana, ur. 8 stycznia 1923 w Stokach Małych)

PUBP w Opatowie

PUBP w Ostrowcu Świętokrzyskim – ul. 3 Maja 9
- Kierownicy (szefowie):
  9 lutego 1945: Józef Pronobis (s., ur. 10 marca 1907 w Bodzechowie)
  1 października 1954: Jan Górka (s. Michała, ur. 24 grudnia 1922 w Szczakowej)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  2 kwietnia 1945: Stanisław Mozal

PUBP w Pińczowie – ul. 3 Maja 29
- Kierownicy (szefowie):
  2 listopada 1945: Józef Pronobis (s., ur. 10 marca 1907 w Bodzechowie),
  1 lipca 1952: Stanisław Krawczyk (s. Józefa, ur. 11 kwietnia 1915 w Częstochowie)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  1 października 1953: Stanisław Jeziorowski (s. Stanisława, ur. 25 października 1927 w Kolonii Kozienice)

PUBP w Radomiu
- Kierownicy (szefowie):
  8 stycznia 1948: Stanisław Mozal
  1 października 1952: Eugeniusz Strzelczyński
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  1 września 1948: Teofil Mruklik (s. Jana, ur. 19 lipca 1911 w Radomsku)
  15 czerwca 1951: Marian Świder (s. Józefa, ur. 4 czerwca 1918 w Szewnie)
  1 września 1952: Józef Duda (s. Józefa, ur. 27 października 1927 w Mokrej)
  15 października 1953: Henryk Rokicki (s. Piotra, ur. 8 października 1926 w Bugaju k. Jędrzejowa)

PUBP w Sandomierzu – ul. Żeromskiego 5, więzienie na Zamku przy ul. Zamkowej
- Kierownicy (szefowie):
  1 marca 1951: Stanisław Krawczyk (s. Józefa, ur. 11 kwietnia 1915 w Częstochowie)
- Zastępcy kierownika (zastępcy szefa):
  1 lutego 1950: Stanisław Krawczyk

PUBP w Skarżysku-Kamiennej – ul. 1 Maja 54

PUBP w Starachowicach – ul. T. Krywki 18

PUBP we Włoszczowie – ul. Świeża 3, 12 i 18

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Kielecki WUBP de facto funkcjonował już od sierpnia 1944 r. jako jednostka terenowa Resortu Bezpieczeństwa Publicznego przy PKWN.
↑ Szwagrzyk 2005 ↓, s. 21.
↑ „Z archiwum IPN – Śladami Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej”, TVP Polonia, rok produkcji: 2010.
↑ Andrzej Albert, Najnowsza historia Polski 1914-1993., Warszawa 1995, s. 12.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kierownictwo WUP w Kielcach. www1.dziennik.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-26)].
Dawna siedziba WUBP w Kielcach
Dawna siedziba PiMUBP w Kielcach

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krzysztof Szwagrzyk: Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza. Wyd. 1. Warszawa: IPN, 2005. ISBN 83-89078-94-5.

[1] Kielecki WUBP de facto funkcjonował już od sierpnia 1944 r. jako jednostka terenowa Resortu Bezpieczeństwa Publicznego przy PKWN.

[CITEREFSzwagrzyk200521-2] Szwagrzyk 2005 ↓, s. 21.

[Z_archiwum_IPN-3] „Z archiwum IPN – Śladami Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej”, TVP Polonia, rok produkcji: 2010.

[Albert-4] Andrzej Albert, Najnowsza historia Polski 1914-1993., Warszawa 1995, s. 12.

[1]

[2]

[3]

[4]

Miejskie UBP	MUBP w Częstochowie MUBP w Radomiu
Kierownicy/ szefowie	1944-1945: kpt. Hipolit Duljasz 1945: mjr Adam Kornecki 1945: mjr Władysław Spychaj-Sobczyński 1946-1947: kpt./ mjr Jan Tataj 1947: kpt./ mjr/ ppłk Longin Kołarz 1947-1950: mjr/ppłk Józef Pluta 1950-1951: mjr Czesław Borecki (p.o.) 1952-1954: mjr/ppłk Jerzy Andrzejewski 1954: ppłk Stanisław Wałach (p.o.)

Centrala	Resort Bezpieczeństwa Publicznego (1944–1945) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (1945–1954) Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego (1954–1956)
Wojewódzkie UBP/UdsBP i im równorzędne	MUBP w Łodzi (na pr. WUBP) MUBP w Warszawie (na pr. WUBP) WUBP w Białymstoku WUBP w Bydgoszczy WUBP w Gdańsku WUBP w Katowicach WUBP w Kielcach WUBP w Koszalinie (od 1950) WUBP w Krakowie WUBP w Lublinie WUBP w Łodzi (teren) WUBP w Olsztynie WUBP w Opolu (od 1950) WUBP w Poznaniu WUBP w Rzeszowie WUBP w Szczecinie WUBP w Warszawie (teren) WUBP we Wrocławiu WUBP w Zielonej Górze (od 1950)
Pozostałe podległe centrali do 1954 r.	KBW MO ORMO SW WOP (od 1949)
Otoczenie i instytucje współpracujące	PPR (1942–1949) Kujbyszewiacy (1944–1945) PKB (od 1946) Operacja Cezary (1948–1952) KB KC PZPR (1949–1954) MSW PRL (1954–1956)
Poprzednik	Policja Polityczna
Następca	SB (1956–1990)