Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita)
| |||||||||
| 1921–1939 | |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data powstania |
19 lutego 1921 / | ||||||||
| Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||
| Wojewoda | |||||||||
| Powierzchnia |
35 754[2] km² | ||||||||
| Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
58,3 os./km² | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
WŁ | ||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Jagiellońska 72Łuck | |||||||||
| Podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
| |||||||||
Województwo wołyńskie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1921–1939 ze stolicą w Łucku.
Województwo zostało utworzone 19 lutego 1921 roku[4] z terenów wchodzących w skład zachodniej części Guberni wołyńskiej. Największą zmianą terytorialną w ciągu istnienia województwa było przyłączenie 16 grudnia 1930 roku powiatu sarneńskiego z województwa poleskiego[5]. W 1938 roku powierzchnia województwa wynosiła 35 754 km². Poza Łuckiem, głównymi miastami były Równe (największe miasto), Kowel, Krzemieniec, Ostróg, Włodzimierz i Dubno.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Ludność województwa wołyńskiego 1921 według deklarowanej narodowości[edytuj | edytuj kod]
W spisie z 1921 roku zarejestrowano 1 437 907 mieszkańców[6].
- Ukraińcy[7][8] – 68,4%; 983 596
- Polacy[9] – 16,8%; 240 922
- Żydzi[10] – 10,6%; 151 744
- Czesi (tzw. Czesi wołyńscy)[11] – 1,77%; 25 405
- Niemcy[12] – 1,74%; 24 960
- Rosjanie[13] – 0,66%; 9450
W granicach z 1931 (wraz z powiatem sarneńskim włączonym do województwa w 1930 z województwa poleskiego) ludność województwa wołyńskiego wynosiła w 1921 roku 1 584 157 osób, w tym 265 486 (16,8%) Polaków, 1 087 383 (68,6%) Ukraińców, 165 972 (10,5%) Żydów, 25 474 (1,6%) Niemców, 25 491 (1,6%) Czechów i 1717 Białorusinów[14].
Ludność województwa wołyńskiego 1921 według deklarowanego wyznania[6][edytuj | edytuj kod]
- prawosławne – 74,2%; 1 066 842
- rzymskokatolickie – 11,6%; 166 512
- mojżeszowe – 11,5%; 164 740
- ewangelickie – 2,55%; 36 695
Ludność województwa wołyńskiego 1931 w powiatach według deklarowanego języka ojczystego[edytuj | edytuj kod]
| Województwo wołyńskie | |||||
| Powiat | Polacy[15] | Ukraińcy[a][b][c][16] | Żydzi[17] | Niemcy[18] | Inni |
|---|---|---|---|---|---|
| dubieński (lub dubnowski) | 33 987 (15%) | 158 173 (69,8%) | 17 430 (7,7%) | 2789 (1,2%) | 14 430 (6,3%) |
| horochowski | 21 100 (17,3%) | 84 224 (69,0%) | 9993 (8,2%) | 4977 (4,1%) | 1751 (1,5%) |
| kostopolski | 34 951 (21,9%) | 105 346 (66,0%) | 10 481 (6,6%) | 7545 (4,7%) | 1279 (0,8%) |
| kowelski | 36 720 (14,4%) | 185 240 (72,6%) | 26 475 (10,4%) | 1813 (0,7%) | 5244 (2,2%) |
| krzemieniecki | 25 758 (10,6%) | 196 000 (80,7%) | 18 679 (7,7%) | 118 | 2477 (1,0%) |
| lubomelski | 12 150 (14,2%) | 65 906 (77,1%) | 6818 (8,0%) | 8 | 625 (0,7%) |
| łucki | 55 446 (19,4%) | 172 038 (59,2%) | 34 142 (11,7%) | 17 619 (6,1%) | 10 560 (3,6%) |
| rówieński | 36 990 (14,6%) | 166 286 (65,8%) | 37 484 (14,8%) | 7458 (2,9%) | 10 371 (4,1%) |
| sarneński | 30 426 (16,8%) | 129 637 (71,5%) | 16 019 (8,9%) | 922 (0,5%) | 4280 (2,3%) |
| włodzimierski | 40 286 (26,8%) | 88 174 (58,6%) | 17 236 (11,5%) | 2788 (1,9%) | 1900 (1,2%) |
| zdołbunowski | 17 826 (15,1%) | 81 650 (69,0%) | 10 787 (9,1%) | 856 (0,7%) | 7215 (6,1%) |
| Ogółem (tys.): 2085,6 | 346,6 (16,6%) | 1426,9 (68,4%) | 205,5 (9,9%) | 46,9 (2,3%) | 59,6 (2,8%) |
- Ogółem
- Ukraińcy – 1 426,9 tys. (68,4%)
- Polacy – 346,6 tys. (16,6%)
- Żydzi – 205,5 tys. (9,9%)
- Niemcy – 46,9 tys. (2,3%)
- inni – 59,6 tys. (2,8%) (w tym Czesi – 31,tys (1,5%), Rosjanie – 23,4 tys. (1,1%))
Według Drugiego Powszechnego Spisu Ludności z 9.XII.1931 r[19].
Ludność województwa wołyńskiego 1931 według deklarowanego wyznania[edytuj | edytuj kod]
- prawosławne – 69,8%; 1 455 900
- rzymskokatolickie – 15,7%; 327 900
- mojżeszowe – 10%; 207 800
- ewangelickie – 2,6% – 53 400
Według drugiego powszechnego spisu ludności z 1931 roku województwo zamieszkiwało 264 040 osób rzymskokatolickiego wyznania, 10 130 – unickiego, 1 396 593 – prawosławnego wyznania, 40 126 – augsburskiego, 2304 – reformowanego, 252 – unijne ewangelickie, 7193 osób podało wyznanie ewangelickie bez bliższego określenia, 27 338 – inne chrześcijańskie, 83 762 – mojżeszowe, 40 – inne niechrześcijańskie, 161 osób nie zostało określonych (oraz bezwyznaniowi), 1111 osób nie podało przynależności konfesyjnej[20].
Według Drugiego Powszechnego Spisu Ludności z 9.XII.1931 r[21].
|
|
Struktura demograficzna (1931)[3][edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 2 085 574 | 100 | 1 064 526 | 51,04 | 1 021 048 | 48,96 |
| Miasto | 252 524 | 12,11 | 131 716 | 6,32 | 120 808 | 5,79 |
| Wieś | 1 833 050 | 87,89 | 932 810 | 44,73 | 900 240 | 43,17 |
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.
| Powiat | Powierzchnia (km²) |
Liczba mieszkańców | Siedziba (liczba mieszkańców) |
|---|---|---|---|
| dubieński (lub dubnowski) | 3275 | 226 700 | Dubno (12 696) |
| horochowski | 1757 | 122 100 | Horochów (5991) |
| kostopolski (od 1925)[d] | 3496 | 159 600 | Kostopol (6523) |
| kowelski | 5682 | 255 100 | Kowel (27 653) |
| krzemieniecki | 2790 | 243 000 | Krzemieniec (19 997) |
| lubomelski | 2054 | 85 500 | Luboml (4111) |
| łucki | 4767 | 290 800 | Łuck (37 737) |
| ostrogski (do 1924)[e] | 818 | 56 595 | Ostróg (12 975) |
| rówieński[d] | 2898 | 252 800 | Równe (40 788) |
| sarneński (od 1930)[f] | 5478 | 181 300 | Sarny (7587) |
| włodzimierski | 2208 | 150 400 | Włodzimierz (24 609) |
| zdołbunowski (od 1925)[e] | 1349 | 118 300 | Zdołbunów (10 228) |
Wojewodowie wołyńscy w II Rzeczypospolitej[edytuj | edytuj kod]
- Jan Krzakowski 14 marca 1921 – 7 lipca 1921
- Tadeusz Łada 7 lipca 1921 – 12 sierpnia 1921 (p.o.)
- Stanisław Downarowicz 13 sierpnia 1921 – 19 września 1921
- Tadeusz Dworakowski 10 października 1921 – 15 marca 1922 (p.o.)
- Mieczysław Mickiewicz 22 lutego 1922 – 1 lutego 1923
- Stanisław Srokowski 1 lutego 1923 – 29 sierpnia 1924
- Kajetan Olszewski 29 sierpnia 1924 – 4 lutego 1925
- Aleksander Dębski 4 lutego 1925 – 28 sierpnia 1926
- Władysław Mech 28 sierpnia 1926 – 9 lipca 1928
- Henryk Józewski 9 lipca 1928 – 29 grudnia 1929
- Józef Śleszyński 13 stycznia 1930 – 5 czerwca 1930 (p.o.)
- Henryk Józewski 5 czerwca 1930 – 13 kwietnia 1938
- Aleksander Hauke-Nowak 13 kwietnia 1938 – 17 września 1939
- Wicewojewodowie
- Ignacy Strzemiński 1938 – wrzesień 1939
Miasta i miasteczka[edytuj | edytuj kod]
Synteza[edytuj | edytuj kod]
W latach międzywojennych istniały trzy rodzaje jednostek osadniczych o charakterze topograficznie miejskim „miasto”, „miasteczko” i „osada miejska”. Na terenie woj. wołyńskiego występowały dwie formy (miasta i miasteczka).
Określenie „miasto” miało w latach międzywojennych trojakie znaczenie. Mogło odnosić się wyłącznie do charakteru prawnego miejscowości (a więc typu jednostki administracyjnej), co nie znaczyło automatycznie że „miasto administracyjne” faktycznie posiadało prawa miejskie. Podstawą zaliczenia danej miejscowości do grupy miast było tzw. kryterium administracyjne, jako najwięcej odpowiadające rozwojowi stosunków i życia. Mimo że większość miast prawnych prawa miejskie posiadała, wiele z nich miało zaledwie prawa miasteczka a niektóre miasta (Nisko, Borysław, Tustanowice) były wręcz wsiami[22].
Odwrotnie wiele miasteczek, a nawet miast – a więc faktycznie posiadających prawa miasteczka bądź prawa miejskie – były wsiami w gminach wiejskich[22]. Jednostki te w ogólnych publikacjach nie są zaliczane do miast (a więc nie wpływają na liczbę miast województwa), co jednak lekceważy fakt posiadania praw miasteczka/praw miejskich (poniższa tabela je uwzględnia z zachowaną dystynkcją).
Wreszcie, niektóre miejscowości posiadały w nazwie wyraz „Miasto” – pisany wielką literą – mimo braku praw miejskich (np. Pruchnik Miasto, Waręż Miasto, Tartaków Miasto). Wyraz ten stanowił integralną część nazwy miejscowości (choć nie przesądzał bynajmniej jej charakteru topograficznego) aby odróżnić ją od innej (topograficznie wiejskiej) miejscowości o identycznej nazwie w tej samej okolicy (np. Pruchnik-Wieś, Waręż-Wieś, Tartaków-Wieś)[22].
Za czasów II Rzeczypospolitej w poczet miast (gmin miejskich) zaliczano różne grupy miejscowości zależnie od obszaru dawnego zaboru, w których się znajdowały. W województwach wschodnich byłego zaboru rosyjskiego (m.in. w woj. poleskim) po odzyskaniu niepodległości panowało zamieszanie co do charakteru prawnego miejscowości posiadających prawa miejskie/miasteczka. Sprawa ta została częściowo uregulowana różnymi rozporządzeniami[23][24][25][26], lecz przepisy były tylko częściowo wykonywane[27]. Ostatecznie w woj. poleskim za miasta uznano wszystkie miejscowości posiadające w 1924 roku prawa miejskie bądź te miejscowości o prawach miasteczka, które liczyły ponad 2000 mieszkańców. Jednakże Główny Urząd Statystyczny (na którego danych poniższa tabela jest utworzona) oparł wykaz nie na stanie faktycznym, lecz na obowiązujących przepisach prawno-administracyjnych (przez to są w nim niewielkie rozbieżności, np. Łokacze). Stąd:
- za „miasta” (gminy miejskie) uznano wszelkie miejscowości, które za czasów rosyjskich posiadały ustrój miejski, o ile liczą (w 1924 roku) więcej niż 4000 mieszkańców
- za „miasteczka” (gminy miejskie) uznano wszelkie miejscowości o charakterze miasteczkowym z liczbą mieszkańców (w 1924 roku) od 2000[28] do 4000 mieszkańców
- za „miasta/miasteczka” (gminy miejskie) uznano także wszelkie inne miejscowości, na które ustawa miejska (względnie tymczasowa ustawa miejska) została rozciągnięta indywidualnymi rozporządzeniami Komisarza Generalnego Ziem Wschodnich[29]
W poniższej tabeli umieszczono wszystkie miasta i miasteczka województwa wołyńskiego obu typów (stan na 1924 rok) z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/miasteczka). W późniejszych latach część najmniejszych miast status miejski utraciła; w wykazie oznaczono (►) miasta, które w 1937 roku były już wsiami[30].
Wykaz[edytuj | edytuj kod]
W poniższej tabeli umieszczono wszystkie miasta i miasteczka województwa wołyńskiego obu typów (stan na 1924 rok) z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/miasteczka). W późniejszych latach część najmniejszych miast status miejski utraciła; w wykazie oznaczono (►) miasta, które w 1937 roku były już wsiami[30].
Stan ludności: na 30 czerwca 1921 roku (niezależnie od statusu jednostki w 1921 roku)
Główne źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IX – Województwo Wołyńskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach; Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VIII – Województwo Poleskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
► = status miejski utracony przed 1937 rokiem
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Metoda, użyta przy badaniu stosunków językowych wśród mniejszości słowiańskich w Małopolsce Wschodniej, była zupełnie inną, inną też będzie dokładność wyników językowych w tej dzielnicy, oczywiście, jeżeli chodzi o ustalenie podziału tych mniejszości na poszczególne grupy, nie zaś o odgraniczenie ich od ludności polskiej. Tutaj, z powodu protestów ludności staroruskiej, odżegnywującej się od nazwy języka „ukraińskiego”, której narzucenie, jako jedynie obowiązującej, mogłoby wpłynąć ujemnie na przebieg akcji spisowej, a więc wyłącznie ze względów technicznych, nie zaś zasadniczych, wprowadzono równolegle oba określenia: „język ukraiński” i „język ruski”, dając jednocześnie obu odłamom ludności możność określenia języka ojczystego nazwą dowolnie wybraną. Uzyskane w obu rubrykach liczby nie zostaną jednak ogłoszone oddzielnie, lecz będą złączone w jedną wspólną pozycję spisową języka ojczystego ukraińskiego (ruskiego), tak jak to zostało dokonane w dopiero co przytoczonem oszacowaniu. Stanie się to dlatego, „że oba wyrazy zostały użyte na oznaczenie jednej i tej samej grupy etnicznej i że za zasadnicze określenie języka tej grupy jest uważane określenie – „ukraiński” (patrz wywiad z p. Dr. Buławskim – „Sprawy Narodowościowe” Nr. 1/1932, s. 6). W ten sposób nastawienie ideologiczne spisu 1931 r. w stosunku do mniejszości słowiańskich w Małopolsce, pomimo uzasadnionej względami natury technicznej różnicy terminologji, zasadniczo nie różni się od nastawienia spisu 1921 oraz wszystkich przedwojennych spisów austrjackich, które, tak jak i spis 1931 r., wychodziły z założenia nierozróżniania podziału tych mniejszości, a mianowicie: podziału językowego w spisach austrjackich, narodowościowego zaś w spisie 1921 r. (…) Zresztą stwierdzenie istnienia w Małopolsce nieistniejącej ani na Ziemiach Wschodnich ani nigdzie poza granicami Rzeczypospolitej odrębnej narodowości lub języka „ruskiego”. czwartego z kolei w Słowiańszczyźnie Wschodniej obok białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego, nie mogłoby być obecnie naukowo uzasadnione.” Alfons Krysiński, Ludność polska i mniejszości w świetle spisów 1921 i 1931, Warszawa 1933, Instytut Badań Spraw Narodowościowych, Biblioteka Spraw Narodowościowych nr 11, s. 44–46.
- ↑ „Naród nie jest społecznością homogeniczną, stąd też w przypadku ukraińskiego etnosu zamieszkującego terytorium II Rzeczypospolitej możemy wyróżnić następujące grupy prezentujące różny stopień świadomości i samoidentyfikacji: 1. Ukraińcy świadomi swej odrębności narodowej, kultywujący swą odrębność i manifestujący ją na zewnątrz; 2. Ukraińcy o ugruntowanej świadomości narodowej, ograniczający ją jednak do sfery rodzinnej i konfesyjnej; 3. Ukraińcy o niewykształconej świadomości narodowej, zachowujący poczucie odrębności na poziomie etnicznym oraz utrzymujący więź ze swym wyznaniem, słabo znający język literacki, ale modlący się po rusku (Rusini)”'; Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939, Lublin 2003, wyd. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, ISBN 83-917615-4-1, s. 45.
- ↑ „Liczebność Rusinów, których – poza przywódcami, określającymi się coraz wyraźniej jako Rosjanie, czego dowodzili przez przyjmowanie języka rosyjskiego– uznać należy za zbiorowość etniczną, była znikoma. Na podstawie statystyk wyborczych oraz liczby członków instytucji i stowarzyszeń kulturalnych (Towarzystwo im. Michaiła Kaczkowskiego) oraz gospodarczych (Rewizyjny Związek Ruskich Spółdzielni, Ruskij Rolniczyj Sojuz) pozostających pod wpływami „staroruskimi” można ją szacować na 4 do 8% ogółu populacji ukraińskiej.” Grzegorz Hryciuk Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 104. „A. Krysiński szacował rzeczywistą liczebność grupy uważającej się za „Rusinów” na 250 tys.” Andrzej Chojnowski, Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław 1979, Wyd. Zakład Narodowy im Ossolińskich, ISBN 83-04-00017-2, s. 9, przypis 14.
- ↑ a b 1 stycznia 1925 r. utworzono powiat kostopolski z części powiatu rówieńskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ a b 1 stycznia 1925 r. przemianowano powiat ostrogski na zdołbunowski (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ 16 grudnia 1930 r. przyłączono do woj. wołyńskiego powiat sarneński z woj. poleskiego (Dz.U. z 1930 r. nr 82, poz. 649).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ M.P. z 1921 r. nr 55, poz. 97.
- ↑ Andrzej Gawryszewski, Ludność Polski w XX wieku, Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005 (Monografie), s. 32, ISBN 83-87954-66-7, ISSN 1643-2312.
- ↑ a b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
- ↑ Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o 16 grudnia 1930 roku powiat sarneński wyłączono z woj. poleskiego i przyłączono do woj. wołyńskiego (Dz.U. z 1930 r. nr 82, poz. 649).
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IX – Województwo Wołyńskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
- ↑ Respondenci podający „narodowość rusińską” jako własną. Narodowości ukraińskiej spis nie przewidywał.
- ↑ Grzegorz Hryciuk Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 136, por. Karol Grünberg, Bolesław Sprengel, Trudne sąsiedztwo. Stosunki polsko-ukraińskie w X–XX wieku, Warszawa 2005, ISBN 83-05-13372-9, s. 319.
- ↑ Respondenci podający narodowość polską jako własną.
- ↑ Respondenci podający „narodowość żydowską” jako własną.
- ↑ Respondenci podający narodowość czeską jako własną.
- ↑ Respondenci podający narodowość niemiecką jako własną.
- ↑ Respondenci podający narodowość rosyjską jako własną.
- ↑ Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2005, s. 136, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
- ↑ Respondenci podający język polski jako ojczysty.
- ↑ Respondenci podający język ukraiński i „język ruski” jako ojczysty.
- ↑ Respondenci podający jidisz i język hebrajski jako ojczysty.
- ↑ Respondenci podający język niemiecki jako ojczysty.
- ↑ Grzegorz Hryciuk Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 139, Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939, Lublin 2003, wyd. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, ISBN 83-917615-4-1, s. 50.
- ↑ Drugi Powszechny Spis Ludności z Dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i Gospodarstwa Domowe. Ludność. Stosunki /Zawodowe. Województwo Wołyńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938, s. 25.
- ↑ Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2005, s. 140, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
- ↑ a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIII – Województwo Lwowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
- ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 27 czerwca 1919, Nr 7, poz. 460.
- ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 14 sierpnia 1919, Nr 12, poz. 99.
- ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 16 sierpnia 1919, Nr 13, poz. 112.
- ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 7 listopada 1919, Nr 32, poz. 345.
- ↑ Dane z 1924 roku.
- ↑ Dokładnie 1984 w przypadku Łohiszyna.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VIII – Województwo Poleskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
- ↑ a b M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104.
- ↑ Później jako Aleksandria.
- ↑ 21 sierpnia 1925 roku gminę Kustyń przemianowano na gmina Aleksandrja (M.P. z 1925 r. nr 192, poz. 846).
- ↑ a b Od 1 stycznia 1925 w powiecie horochowskim (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ a b c d e f Od 1 stycznia 1925 w nowo utworzonym powiecie kostopolskim (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Bereźnica.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Białozórka.
- ↑ a b c W skorowidzu z 1923 roku Boremel jest wymieniony jako wieś, natomiast niejaka Michałówka (liczba mieszkańców 893) w gminie Boremel jest wyszczególniona jako miasteczko. Michałówki tej nie udało się zidentyfikować, natomiast późniejsze publikacje (np. Wołyński Dziennik Wojewódzki nr 1 z 4 stycznia 1936) wyliczają właśnie Boremel jako miasteczko, natomiast Michałówka w ogóle nie istnieje. Ponadto już w haśle (Boremel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 311.) Boremel figuruje jako miasteczko, przez co klasyfikacja Boremla/Michałówki w skorowidzu z 1923 roku jest niejasna.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Miedwieże.
- ↑ W publikacji źródłowej błędnie podane jako Derażne, sprostowane w erracie.
- ↑ Obecnie część wsi Żurawniki.
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z folwarkiem Gródek.
- ↑ a b c Gminę Gródek przekształcono w kolejnych latach w gminę Maniewicze (brak informacji o dacie).
- ↑ W publikacji źródłowej błędnie podane jako Horyngród, sprostowane w erracie.
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z wsią Horyńgród.
- ↑ Obecna nazwa Guliwka.
- ↑ Gminę Gródek przekształcono w kolejnych latach w gminę Maniewicze (brak informacji o dacie); 1 kwietnia 1932 Hulewicze wyłączono z gminy Maniewicze i włączono je do gminy Powursk (Dz.U. z 1932 r. nr 17, poz. 107).
- ↑ Obecna nazwa Iwanówka.
- ↑ Gminę Nowy Dwór przekształcono w kolejnych latach w gminę Kupiczów (brak informacji o dacie).
- ↑ Następnie jako Katerburg, obecnie Kateryniwka.
- ↑ 1 października 1933 roku Katrynburg (już jako Katerburg) wszedł w skład nowo utworzonej gminy Katerburg, której został siedzibą (Dz.U. z 1933 r. nr 67, poz. 504).
- ↑ Liczba mieszkańców w gminie Poddębce podana łącznie z folwarkiem Kiwerce.
- ↑ Kiwerce leżały na granicy dwóch gmin; spośród 824 mieszkańców miasteczka – 552 mieszkało w gminie Poddębce, a 272 w gminie Trościaniec; 1 kwietnia 1930 roku Kiwerce weszły w skład nowo utworzonej gminy Kiwerce, której zostały siedzibą (Dz.U. z 1930 r. nr 21, poz. 181).
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Kołki.
- ↑ 1 stycznia 1923 nadanie praw miejskich; miasto (gminę miejską) utworzono z gromady miasteczkowej Kostopol (pełniącej przejściowo funkcje gminy miejskiej) oraz z wsi Kostopol i kolonii Kostopol, wyłączonych z gminy Kostopol (Dz.U. z 1922 r. nr 82, poz. 733).
- ↑ W publikacji źródłowej błędnie podane jako miasto, sprostowane w erracie.
- ↑ 1 stycznia 1924 roku Łanowce weszły w skład nowo utworzonej gminy Łanowce, której zostały siedzibą (Dz.U. z 1923 r. nr 112, poz. 899).
- ↑ Ustrój miejski miasteczka Łokacze winien być skasowany stosownie do art. 1 rozporządzenia z 16 sierpnia 1919 (Dz. Ust. Z.C.Z.W. Nr 13, poz. 112). Wykazano w dziale miast, ponieważ włączenie do gminy w chwili wydania publikacji (1923 rok) jeszcze nie nastąpiło.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Chorów (Według Wołyńskiego Dziennika Wojewódzkiego nr 1 z 4 stycznia 1936).
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Maciejów.
- ↑ Późniejsza nazwa to Międzyrzec Korecki.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Międzyrzec.
- ↑ Późniejsza nazwa to Międzyrzec Ostrogski.
- ↑ a b c d Od 1 stycznia 1925 w nowo utworzonym powiecie zdołbunowskim (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z folwarkiem Milanowicze.
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z folwarkiem Murawica.
- ↑ Obecnie część osiedla Młynów.
- ↑ Oboczna nazwa Niesuchoiże, obecna nazwa Wola.
- ↑ Od 1 stycznia 1925 w powiecie łuckim (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ Oboczna nazwa Oździutycze.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Poczajów.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Poryck.
- ↑ Od 1 stycznia 1925 w powiecie dubieńskim (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
- ↑ Prawa miejskie od 15 kwietnia 1927 podczas przynależności do woj. poleskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 36, poz. 320); status gminy miejskiej od początku II RP.
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z folwarkiem Sokul.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Stepań.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Szumsk.
- ↑ Obecna nazwa Prywitne.
- ↑ Liczba mieszkańców łącznie z wsią Świniuchy.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Torczyn.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Tuczyn.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Wiśniowiec.
- ↑ Po zniesieniu statusu miejskiego włączony do wiejskiej gminy Włodzimierzec.
- ↑ Następnie jako Wyszogródek.
- ↑ Następnie jako gmina Wyszogródek.
- ↑ Później jako Zofiówka i Trochimbrod.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Województwo wołyńskie II Rzeczpospolitej na dawnych fotografiach i pocztówkach – kolekcja w bibliotece Polona
- miasto wojewódzkie – Łuck
| Powiaty ziemskie |
|
|---|
| Województwa |
|
|---|---|
| Okręgi adm. |
|
| Województwa proponowane |
- ↑ województwo autonomiczne