Wyżnia Polana Tomanowa
49°13′22″N 19°53′26″E/49,222778 19,890556 Wał moreny czołowej na polanie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1350–1410 m n.p.m. |
| Zagospodarowanie |
nieużytek |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°13′22″N 19°53′26″E/49,222778 19,890556
| |
Wyżnia Polana Tomanowa – polana w Dolinie Tomanowej w Tatrach Zachodnich. Niewielka śródleśna polana położona jest na wysokości 1350–1410 m n.p.m.[1] Od północnej strony ze stoków Ciemniaka wpada do niej Czerwony Żleb, spod Tomanowej Przełęczy Kamienisty Żleb[2]. Na polanie występuje długi, dobrze zachowany wał moreny czołowej (prowadzi po nim ścieżka), a w górnej części polany duże głazy – w przeszłości cała Dolina Tomanowa pokryta była lodowcem[3].
Dawniej wchodziła w skład Hali Tomanowej. Prawo do uzyskania polany i jej użytkowania otrzymali górale od króla Zygmunta III Wazy w 1615 r. Pod koniec XIX wieku polanę wykupił hrabia Władysław Zamoyski. Przed II wojną światową wydzierżawił ją Krajowy Patronat Spółdzielni Rolniczych i urządził na niej pokazową bacówkę. W czasie wojny stanowiła ona schronienie dla partyzantów radzieckich. Jeszcze w 1946 na wewnętrznych ścianach bacówki można było odczytać pozostawione przez nich adresy, nazwiska i komunikaty[3].
Od 1957 r. zniesiono wypas na całej Dolinie Tomanowej[3]. Wskutek zaprzestania wypasu polana stopniowo zarasta lasem i widoki stają się coraz bardziej ograniczone. Jeżeli nie zostaną przedsięwzięte żadne działania, grozi jej całkowite zalesienie ze szkodą dla walorów widokowych oraz przyrodniczych – wyginie roślinność polany, wśród której występują rzadkie gatunki górskie. W 1955 miała powierzchnię ok. 28 ha, ale w 2004 w wyniku zarośnięcia jej powierzchnia zmniejszyła się o 80%[4]. Obecnie w rejonie polany występują niedźwiedzie i jelenie, które jesienią urządzają rykowiska w pobliżu polany[3].
Z polany dobry widok na Ornak, Kominiarski Wierch i szczyty grani głównej Tatr; Bystrą, Kamienistą, Smreczyński Wierch, Tomanową Kopę, Tomanowy Wierch Polski, Suchy Wierch Tomanowy oraz polodowcowy kocioł Doliny Suchej Tomanowej[5].
Z rzadkich roślin na polanie rośnie sybaldia rozesłana – gatunek w Polsce występujący tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach, oraz szczwoligorz tatarski, również znany z nielicznych stanowisk[6].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
ze schroniska na Hali Ornak w Dolinie Kościeliskiej, skręcający na północ na rozdrożu w Tomanowej i wiodący przez Czerwony Żleb, Tomanowy Grzbiet i Wysoki Grzbiet na Chudą Przełączkę i dalej na Ciemniak.
- Czas przejścia ze schroniska do polany: 1:30 h, ↓ 1:10 h
- Czas przejścia od polany na Chudą Przełączkę: 1:30 h, ↓ 1 h[7]
Czerwony szlak prowadzący Kamienistym Żlebem na Tomanową Przełęcz został zamknięty przez TPN od 22 maja 2009[8] Już rok wcześniej (w czerwcu 2008) zamknięto słowacki czerwony szlak z Tomanowej Przełęczy do Rozdroża pod Tomanową w Dolinie Cichej[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b c d Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Marcin Bukowski, Dynamika zarastania polan tatrzańskich, M. Guzik (red.), Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2009, ISBN 978-83-61788-08-9.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2022-03-07].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
- ↑ Komunikat Tatrzańskiego Parku Narodowego [online] [dostęp 2009-06-23].
- ↑ Komunikat Tatrzańskiego Parku Narodowego [online] [dostęp 2008-06-16].