Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku
Państwo

 Stany Zjednoczone

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

4 listopada 1980 (głosowanie powszechne)

Podstawa prawna

Konstytucja Stanów Zjednoczonych

Głosowanie
poprzednie:
1976
następne:
1984
Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1980 roku. Liczba na mapie określa liczbę przedstawicieli stanu w Kolegium Elektorów

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1980 roku – czterdzieste dziewiąte wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Na urząd prezydenta wybrano Ronalda Reagana, a wiceprezydentem został George H.W. Bush.

Kampania wyborcza[edytuj | edytuj kod]

Wybory prezydenckie w 1980 roku odbywały się w cieniu radzieckiej interwencji w Afganistanie, która zogniskowała uwagę opinii publicznej na osobie urzędującego prezydenta[1]. Jimmy Carter, pomimo swojej niepopularności, zgłosił akces do reelekcji w listopadzie 1979 roku[1]. Jednakże w Partii Demokratycznej pojawił się silny kontrkandydat – Ted Kennedy, brat Johna, który atakował Cartera za nieudolność w kwestiach inflacji i bezrobocia[2]. Ponadto do nominacji pretendował także Pat Brown[2]. Urzędujący prezydent wygrał prawybory w Vermont, Georgii, Alabamie, Florydzie i Illinois[3]. Pomimo zwycięstw Cartera w Wisconsin i Luizjanie, Kennedy nadal walczył o nominację prezydencką[4]. Po zakończeniu wszystkich prawyborów, w czerwcu 1980 roku, prezydent miał wystarczającą większość do uzyskania nominacji partii. Sierpniowa konwencja wyborcza demokratów odbyła się w Nowym Jorku, gdzie delegaci oficjalnie udzielili poparcia prezydentowi[5]. Carter postanowił nie brać aktywnego udziału w kampanii, ze względu na trwający kryzys w ambasadzie USA w Teheranie[6]. Postulował redukcję budżetu federalnego i ograniczenie kredytów by walczyć z inflacją, a także szukał źródeł energii alternatywnych dla ropy sprowadzanej z Bliskiego Wschodu[7]. W Partii Republikańskiej było kilku pretendentów do nominacji prezydenckiej: Ronald Reagan, George H.W. Bush, John B. Anderson, Gerald Ford, Howard Baker, John Connally i Phil Crane[8]. Reagan zwyciężył w prawyborach w New Hampshire, Karolinie Południowej, Alabamie, Georgii i Florydzie, po czym Ford wycofał się z wyścigu o nominację[8]. Reagan wygrał także kolejne prawybory w Kansas, Teksasie, Nebrasce i Maryland[9]. W maju 1980 Bush także zrezygnował, podkreślając że celem nadrzędnym republikanów jest pokonanie Cartera[9]. Na lipcowej konwencji partii w Detroit, Reagan oficjalnie uzyskał nominację[9]. Początkowo zaproponował wiceprezydenturę Geraldowi Fordowi, jednak ten postawił warunek zwiększenia władzy drugiej osoby w państwie, na co nie zgodził się Reagan[9]. Wobec tego, nominację wiceprezydencką otrzymał Bush[9]. Konserwatywny kandydat republikanów deklarował w programie konstytucyjny zakaz aborcji, równość praw bez względu na płeć i przywrócenie kary śmierci[5]. Dodatkowo chciał zwiększenia produkcji energii jądrowej, obniżenie podatków o 30% w ciągu trzech lat oraz ograniczenie władzy federalnej[5]. Po porażce w prawyborach John Anderson postanowił wystartować jako kandydat bezpartyjny[5]. Obiecywał w kampanii zrównoważenie budżetu i ograniczenie wydatków oraz poparcie dla ustaw o równości praw kobiet i homoseksualistów[5]. Kandydatem Partii Libertariańskiej został Edward Clark[10].

Kandydaci[edytuj | edytuj kod]

Bezpartyjny[edytuj | edytuj kod]

Partia Demokratyczna[edytuj | edytuj kod]

Partia Republikańska[edytuj | edytuj kod]

Wyniki głosowania[edytuj | edytuj kod]

Głosowanie powszechne odbyło się 4 listopada 1980[10]. Reagan uzyskał 50,8% poparcia, wobec 41% dla Cartera, 6,6% dla Johna Andersona i 1,1% dla Edwarda Clarka[10]. Ponadto, niecałe 460 000 głosów oddano na niezależnych elektorów, głosujących na innych kandydatów[10]. Frekwencja wyniosła 52,8%[11]. W głosowaniu Kolegium Elektorów Reagan uzyskał 489 głosów, przy wymaganej większości 270 głosów[12]. Na Cartera zagłosowało 49 elektorów[12]. W głosowaniu wiceprezydenckim zwyciężył Bush, uzyskując 489 głosów, wobec 49 dla Mondale’a[12].

Ronald Reagan został zaprzysiężony 20 stycznia 1981 roku[13].

Kandydat na prezydenta Partia Głosowanie powszechne Kolegium Elektorów
Głosy Procent
Ronald Reagan Partia Republikańska 43 904 153 50,8% 489
Jimmy Carter Partia Demokratyczna 35 483 883 41% 49
John B. Anderson bezpartyjny 5 720 060 6,6% 0
Edward Clark Partia Libertariańska 921 299 1,1% 0
Łącznie 538
Kandydat na wiceprezydenta Partia Kolegium Elektorów
George H.W. Bush Partia Republikańska 489
Walter Mondale Partia Demokratyczna 49
Łącznie 538

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b M. Jones: Historia USA. s. 659.
  2. a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 906.
  3. L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 908.
  4. L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 909.
  5. a b c d e M. Jones: Historia USA. s. 600.
  6. L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 907.
  7. L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 913.
  8. a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 946.
  9. a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 947.
  10. a b c d US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-10-27]. (ang.).
  11. Election of 1980. CountingTheVotes. [dostęp 2017-10-27]. (ang.).
  12. a b c Electoral College Box – 1980. NARA. [dostęp 2017-10-27]. (ang.).
  13. L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 948.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]