Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie
 Rotunda PKO po wybuchu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Rodzaj zdarzenia |
eksplozja gazu |
| Data |
15 lutego 1979 |
| Godzina |
12:37 |
| Ofiary śmiertelne |
49 osób |
| Ranni |
77 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′49,6″N 21°00′44,4″E/52,230444 21,012333
| |
Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie – eksplozja, która nastąpiła 15 lutego 1979 roku o godzinie 12:37 w budynku banku PKO w Warszawie znajdującym się u zbiegu ulicy Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich. Przyczyną zdarzenia był wybuch gazu ziemnego.
Katastrofa[edytuj | edytuj kod]
Do eksplozji doszło na dwadzieścia minut przed końcem pierwszej zmiany, gdy w banku znajdowało się około 170 pracowników i trzystu klientów. W momencie wybuchu cały gmach uniósł się nagle, niczym – jak relacjonowali świadkowie zdarzenia – „bańka mydlana”, po czym „pękł” – z przeszklonych ścian na ulice runęły tafle szkła, wewnątrz zaś do podziemi archiwum zapadły się wszystkie kondygnacje budynku. Uszkodzone zostały także sąsiednie budynki.
Budynek Rotundy został zniszczony w siedemdziesięciu procentach. Największe zniszczenia miały miejsce od strony budynku Uniwersalu[1]. W katastrofie śmierć poniosło 49 osób, a 77 zostało rannych (liczba rannych mogła być jednak wyższa). Ostatnią ranną osobę wydobyto z ruin trzy godziny po tragedii. Lżej rannych odwozili do szpitali właściciele prywatnych samochodów[2]. Przeszukiwanie rumowiska trwało 6 dni. Ostatnią ofiarę odnaleziono we wtorek 21 lutego. W pracach przy poszukiwaniu ofiar brali udział strażacy, pracownicy Mostostalu, milicjanci i żołnierze, ogółem prawie 2000 osób[3].
Na mocy rozporządzenia Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy dzień 16 lutego 1979 ogłoszono dniem żałoby narodowej[4].
Przyczyny katastrofy[edytuj | edytuj kod]
Po dwudziestu latach, w czasie kręcenia dokumentalnej serii Czarny serial, autorzy dotarli do robotnika, który był prawdopodobnym sprawcą tragedii, w czasie prac konserwacyjnych zbyt silnie dokręcił śrubę kryzy mocującej zawór gazu.
W wyniku skurczu termicznego, wywołanego niską temperaturą, zbyt mocnego dokręcenia kryzy oraz ruchów podłoża (wywołanych komunikacją nadziemną i podziemną linią średnicową PKP, oddaloną od miejsca katastrofy o 8 m) doszło do pęknięcia kopuły zaworu i powstania 77-centymetrowej szczeliny.
Zima 1979 roku nazywana była zimą stulecia ze względu na duże opady śniegu, a następnie bardzo niskie temperatury. Pokrywa śniegu uniemożliwiła wydostanie się gazu ziemnego na powierzchnię, a niska temperatura spowodowała wykroplenie się substancji zapachowej, ostrzegającej o ulatniającym się gazie.
W wyniku zbiegu okoliczności pozbawiony znacznika zapachowego gaz przedostał się do równolegle ułożonej, 12-otworowej obudowy przewodów instalacji telekomunikacyjnej, a stamtąd do wnętrza budynku.
Wybuch mogło zainicjować zwarcie w instalacji elektrycznej (sama Rotunda instalacji gazowej nie miała).
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- 27 października 1979 pod północną ścianą budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary wybuchu[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Grzegorz Sołtysiak, Jerzy S. Majewski: Warszawa. Ballada o okaleczonym mieście. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Baobab, 2006, s. 259. ISBN 978-83-7626-380-9.
- ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986 [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 46. ISBN 83-03-01684-9.
- ↑ Wojciech Markiewicz, Rotunda – 1979 r., [w:] Polityka [online], polityka.pl, 15 lutego 2019 [dostęp 2021-02-15] (pol.).
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 I – 31 III 1979. „Kronika Warszawy”, s. 196, 3(39)/1979.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 130. ISBN 83-01-06109-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Informacje o przyczynach eksplozji częściowo zasięgnięte z książki Jarosława Reszki: „Cześć, giniemy! Największe katastrofy w powojennej Polsce”
- Wprost 24 Kwiaty pod Rotundą (2004)
- Przegląd Czas nie leczy ran
- Polska Times Rotunda: Tajny raport dla Gierka (2009-02-13)