Wyniszczenie przez pracę

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Robotnicy zmuszani do wyniszczającej pracy w obozie KZ Sachsenhausen

Wyniszczenie przez pracę (niem. Vernichtung durch Arbeit) – zasada stosowana w narodowo-socjalistycznym systemie pracy przymusowej w niemieckich obozach koncentracyjnych i obozach pracy w czasie II wojny światowej, a także wobec m.in więźniów politycznych w sowieckich łagrach[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Niemcy i terytoria przez nie okupowane[edytuj | edytuj kod]

Wiosną 1942 roku zapadła decyzja o zaangażowaniu na wielką skalę więźniów obozów koncentracyjnych jako robotników przymusowych w przemyśle zbrojeniowym wykorzystywanym na potrzeby wojny. W obozach koncentracyjnych powstawały warsztaty zbrojeniowe, przede wszystkim jednak zaczęto otwierać ich podobozy i tworzyć zewnętrzne komanda robocze[2]. Takie działania miały ostatecznie pokryć niedobór siły roboczej spowodowany działaniami wojennymi[3]. Warunki życia i pracy powodowały, że wielu więźniów zginęło[4]. Po ataku na Związek Radziecki i fiasku niemieckiej strategii blitzkriegu jesienią 1942 roku podjęto decyzję o całkowitym wykorzystaniu więźniów do produkcji broni. Coraz więcej osób było deportowanych do obozów koncentracyjnych, zwłaszcza z Europy Wschodniej, w celu zwiększenia produkcji wojennej w brutalnych warunkach pracy. Tylko w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 1943 roku około 60 tysięcy z 220 tysięcy więźniów zmarło w wyniku pracy przymusowej, niedożywienia i epidemii. Podobozy znajdowały się głównie w pobliżu państwowych i prywatnych zakładów produkcyjnych, które były ważne dla działań wojennych. Od jesieni 1942 roku więźniowie obozów koncentracyjnych są również rozmieszczani w oddziałach zewnętrznych na oczach ludności, która jedynie w wyjątkowych przypadkach pomagała wycieńczonym więźniom w pracach budowlanych i porządkowych po nalotach[5]. Więźniów niezdolnych do pracy z powodu choroby wykorzystywano do eksperymentów medycznych, mordowano lub pozostawiano samych sobie na wydzielonych terenach obozowych[6].

ZSRR[edytuj | edytuj kod]

GUŁag, sowiecki podmiot łagrami uznawany często za system obozów koncentracyjnych[7][8][9][10][11], specjalnie stosował metody pracy, które prowadziły do zgonów więźniów[12]. W dużej mierze przez to, między zaledwie 1930, a 1945 w łagrach zmarło 1,4 miliona osób[13][14]. Finalnie w łagrach zginęło 2 miliony, 749 tysięcy i 163 osoby[15]. Poza tym, wiele śmierci spowodowanych bardzo wyniszczającą organizm pracą w łagrze nastąpiło już po opuszczeniu go przez więźnia[16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Hylewski M., Z dziejów zachodniej cenzury. Kłamstwo kołymskie w powojennym dyskursie politycznym w świetle wybranych relacji literackich, Siedlce 2018 [dostęp 2023-02-22] (pol.), Referat wygłoszony w ramach Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej „Sztuka przetrwania. Życie codzienne w ekstremalnych warunkach obozowych w XX–XXI wieku”.
  2. ↑ KZ-Gedenkstätte Dachau, System podobozów KZ Dachau [online], KZ-Gedenkstätte Dachau [dostęp 2020-08-26].
  3. ↑ Gedenkstätte für Zwangsarbeit Leipzig, Vernichtung durch Arbeit!? Deportation und KZ-Zwangsarbeit am Beispiel der Leipziger Jüdin Rosa Weitz [online], Gedenkstätte für Zwangsarbeit Leipzig, 26 czerwca 2019 [dostęp 2020-08-26] (niem.).
  4. ↑ Michael Fiedler, Zwangsarbeit unterm Hakenkreuz. Arbeit bis zur Vernichtung – das Beispiel „Mittelbau-Dora“ [online], Konradin Industrie, 29 października 2009 [dostęp 2020-08-26] (niem.).
  5. ↑ Nicola Wenge, Das System der nationalsozialistischen Konzentrationslager [online], Bundeszentrale für politische Bildung, 24 stycznia 2006 [dostęp 2020-08-26] (niem.).
  6. ↑ Vernichtung durch Arbeit": Der Beginn des KZ Mauthausen [online], Die Presse, 8 sierpnia 2018 [dostęp 2020-08-26] (niem.).
  7. ↑ Gunnar Heinsohn, Lexikon der Völkermorde, Rowohlt Taschenbuch Verlag, 1998, ISBN 978-3-499-22338-9 [dostęp 2024-04-04] (niem.).
  8. ↑ Joël Kotek, Pierre Rigoulot, Das Jahrhundert der Lager: Gefangenschaft, Zwangsarbeit, Vernichtung, Propyläen, 2001, ISBN 978-3-549-07143-4 [dostęp 2024-04-04] (niem.).
  9. ↑ Ralf Stettner, Archipel GULag: Stalins Zwangslager-Terrorinstrument und Wirtschaftsgigant : Entstehung, Organisation und Funktion des sowjetischen Lagersystems 1928-1956, Schöningh, 1996, ISBN 978-3-506-78754-5 [dostęp 2024-04-04] (niem.).
  10. ↑ Roj Aleksandrovič Medvedev, Die Wahrheit ist unsere Stärke: Geschichte und Folgen des Stalinismus, S. Fischer, 1973, ISBN 978-3-10-050301-5 [dostęp 2024-04-04] (niem.).
  11. ↑ Małgorzata Pakier, Bo Stråth, A European Memory?: Contested Histories and Politics of Remembrance, Berghahn Books, 15 lipca 2013, ISBN 978-0-85745-605-2 [dostęp 2024-04-04] (ang.).
  12. ↑ Roj Aleksandrovič Medvedev, Die Wahrheit ist unsere Stärke: Geschichte und Folgen des Stalinismus, S. Fischer, 1973, ISBN 978-3-10-050301-5 [dostęp 2024-04-04] (niem.).
  13. ↑ Oleg V. Khlevniuk, The History of the Gulag: From Collectivization to the Great Terror, Yale University Press, 2004, ISBN 978-0-300-09284-4 [dostęp 2024-04-04] (ang.).
  14. ↑ Александр Кокурин, Н.В. Петров, ГУЛАГ: Главное управление лагерей, 1917-1960, Изд-во "Материк", 2000, ISBN 978-5-85646-046-8 [dostęp 2024-04-04] (ros.).
  15. ↑ J. Otto Pohl, The Stalinist Penal System: A Statistical History of Soviet Repression and Terror, 1930-1953, McFarland, 1997, ISBN 978-0-7864-0336-3 [dostęp 2024-04-04] (ang.).
  16. ↑ https://sovietinfo.tripod.com/ELM-Repression_Statistics.pdf
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wyniszczenie_przez_pracę&oldid=73419508”