Wysoczany
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
.JPG) Cerkiew w Wysoczanach | |
| Państwo | podkarpackie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
451 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-542 |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0354577 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
Wysoczany – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza[3][4]. Leży nieco poniżej ujścia potoku Płonki do Osławy.
Wieś leży w odległości 4 km (dojazd drogą powiatowa nr 2229R) od drogi wojewódzkiej nr 889 prowadzącej z Sieniawy przez Bukowsko do Szczawnego. Przez wieś przechodzi linia kolejowa nr 107 łącząca stację Nowy Zagórz ze stacją Łupków i z dawnym przejściem granicznym na Słowację w tej miejscowości. We wsi jest położony przystanek kolejowy Wysoczany. Sąsiednie stacje to Mokre Małopolskie i Szczawne Kulaszne.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia
Wieś lokowana przez Mikołaja Herburta Odnowskiego około roku 1539, od roku 1635 na prawie wołoskim. Do roku 1772 województwo ruskie, ziemia sanocka. Od 1772 należał do cyrkułu leskiego, a następnie sanockiego w Galicji.
W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tybularnej Wysoczany był Stanisław Truskolaski[5]. W 1911 właścicielami tybularnymi byli Helena Truskolaska i 66 wspólników, posiadający 202 ha[6].
W 1898 wieś liczyła 557 mieszkańców oraz 81 domów, pow. wsi wynosiła 7,13 km². Częścią wsi była wólka Kożuszne (167 mieszkańców). Do 1914 starostwo powiatowe w Sanoku, powiat sądowy w miejscowości Bukowsko. Od listopada 1918 do stycznia 1919 Republika Komańczańska. Po roku 1944 miejscowi Rusini – Ukraińcy wyjechali na Ukrainę lub zastali w ramach wymiany ludności przesiedleni.
W Wysoczanach od lat 50. działa Kopalnia Piaskowca Wysoczany wydobywająca piaskowiec krośnieński, drobnoziarnisty o spoiwie wapienno-ilastym[7].
Obecnie we wsi znajduje się stadnina koni oraz kilka gospodarstw agroturystycznych.
Mieszkańcy
Nazwiska mieszkańców w XIX wieku: Bajtsowa, Basik, Bodnik, Chlibik, Chomik, Dodzow, Duński, Gelb, Hrycko, Hepko, Holowaty, Huzyla, Hajdush, Hotsko, Hajdush, Hvozda, Horonova, Hlibyk, Hajdush, Jacis, Jacyta, Kostyk, Kachala, Kaczała, Karpa, Korchma, Kachmar, Kiryk, Królak, Krycko, Lachar, Lewczak, Lukacheva, Luchkanych, Lukacz, Marcyszyn, Maslanek, Maślany, Melnyk, Mytso, Orziński, Owad, Ochych, Priadka, Petrunjova, Pichova, Propper, Sachar, Sas, Shlomko, Sawa, Sekielik, Sykiełyk, Suchyna, Shevtsova, Szczerba, Tsap, Tsynanko, Tsinova, Ujcio, Wajda, Nawalaniec, Worotyła, Watholjak, Zawada.
Obecnie mieszkają tutaj: Karpa, Hołowaty, Kaczała, Słabka, Terebecka, Starego, Kuper, Szeremeta, Bodnik, Janicki, Zawiślan, Wrona, Ślazyk, Kielan, Dyka, Błaż, Parzyszek, Bukowski.
Cerkiew
Pierwotna cerkiew z 1805 roku, pod wezwaniem św. Paraskewii była filią parafii w Płonnej. Cerkiew została zniszczona jesienią 1944 roku. Cmentarz pochodzi z 1512. Po wysiedleniach w 1947, do 1990 roku, cmentarz był zarośnięty drzewami i krzewami. Obecnie istnieje tylko kilka kamiennych grobów.
Nowa murowana cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Paraskewii została zbudowana w 1994. Od 2002 cerkiew jest świątynią parafialną. Cerkiew jest zewnętrznie dwudzielna, pokryta dwupołaciowymi dachami kalenicowymi, pobitymi blachą. Nawa została zwieńczona pozorną sygnaturą z unickim krzyżem do prezbiterium dostawiona zakrystia. We wnętrzu znajduje się współczesny ikonostas namalowany przez Halinę Krogulecką. W 2005 roku, we wnętrzu cerkwi zostały częściowo wykonane polichromie. Kontynuacja prac prowadzona była w 2006 roku. Przed cerkwią stoi parawanowa dzwonnica ze współczesnymi dzwonami[8].
Religia
Parafia łacińska w Bukowsku do roku 1946. Wysoczany należały do 1944 roku do parafii greckokatolickiej, w miejscowości Płonna, przed rokiem 1880 do parafii w miejscowości Szczawne, na miejscu znajdowała się drewniana cerkiew filialna.
Przypisy
- ↑ Portal polskawliczbach.pl
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-24].
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 249.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 24.
- ↑ Strona kopalni
- ↑ Opis na stronie grekokatolicy.pl
Bibliografia
- metryka greckokatolicka z roku 1774
- metryki rzymskokatolickie od 1784
- metryki greckokatolickie 1784-1836 (Szczawne)
- metryki greckokatolickie 1784-1889 (Płonna)
Linki zewnętrzne
- Wysoczany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 122.
