Władysław Niegolewski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Poseł do Landtagu |
Władysław Maurycy Niegolewski herbu Grzymała (ur. 12 września 1819 we Włościejewkach, zm. 19 marca 1885 w Poznaniu)[1], liberalny polityk, prawnik, powstaniec styczniowy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem ziemianina i działacza społecznego Andrzeja (zm. 1857). Kształcił się w poznańskich Gimnazjach św. Marii Magdaleny i Fryderyka Wilhelma, następnie studiował nauki prawne w Bonn (1845 obronił doktorat praw[1] na podstawie rozprawy O prawie dzierżawnym). Nie objął proponowanej mu katedry prawa na Uniwersytecie w Zurychu[1]. Po powrocie do Wielkopolski zaangażował się w ruch niepodległościowy, był jednym z organizatorów planowanego ataku na Cytadelę w Poznaniu 3 marca 1846. Więziony w Poznaniu i Berlinie, został uwolniony po procesie berlińskim.
W 1848 wchodził w skład Komitetu Narodowego w Poznaniu. Jako członek polskiej delegacji występował w obronie spraw polskich w parlamencie we Frankfurcie. W 1849 bronił znanego adwokata Krotowskiego-Krauthofera, oskarżanego przez władze pruskie o udział w powstaniu z 1848[2]. Wielokrotnie sprawował mandat poselski w sejmie pruskim (1850-1852, 1858–1861, 1867–1884), był także posłem do parlamentu niemieckiego (od 1871). Przeciwstawiał się germanizacji. Wypowiadał się w obronie języka polskiego w szkołach i urzędach wielkopolskich, domagał się poszanowania odrębności Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W latach 1859–1860 wykrył prowokację prezydenta policji pruskiej, który upozorował w Poznaniu spisek antypruski.
Brał udział w powstaniu styczniowym, był ranny w bitwie pod Ignacewem[1]. Wcześniej, 6 maja 1863 r. płk Edmund Taczanowski ustanowił go szefem magistratu w Kole. Oskarżony o zdradę stanu, odbył karę więzienia w Głogowie.
Był jednym z współtwórców Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które w 1857 zawiązano w jego domu[1]. Niegolewski w początkowym okresie pełnił funkcję wiceprezesa PTPN oraz redagował jego Roczniki. Zakładał także Towarzystwo Oświaty Ludowej, Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz Centralne Towarzystwo Gospodarcze, pracował nad rozwojem Wyższej Szkoły Rolniczej w Żabikowie, założonej przez Augusta Cieszkowskiego. Wraz z Ludwikiem Rzepeckim wydawał pismo "Goniec Wielkopolski", na łamach którego zdecydowanie wypowiadał się przeciwko współpracy z władzami pruskimi.
W 1884 przegrał wybory do parlamentu pruskiego ze Stefanem Cegielskim; zmarł rok później. Został pochowany 23 marca 1885 przy kościele św. Stanisława Biskupa w Buku[1]. Zwłoki zostały później ekshumowane i przeniesione na cmentarz przy kościele św. Wojciecha w Poznaniu[1]. Z małżeństwa z Wandą z Kwileckich nie miał dzieci.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Słowikowski, Władysław Niegolewski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, ISBN 83-01-02722-3
- Witold Jakóbczyk, Przetrwać nad Wartą 1815–1914, 55. część cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego", Warszawa 1989
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wystąpienie Władysława Niegolewskiego w sejmie pruskim w obronie narodowości polskiej w VIII 1849 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-13)].
- Władysław Niegolewski – publikacje w bibliotece Polona
- Członkowie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
- Członkowie Towarzystwa Czytelni Ludowych (zabór pruski)
- Członkowie Towarzystwa Oświaty Ludowej
- Ludzie związani z Poznaniem (zabór pruski)
- Niegolewscy herbu Grzymała
- Polacy – więźniowie polityczni w zaborze pruskim
- Politycy okresu zaborów
- Polscy prawnicy
- Powstańcy wielkopolscy (1846)
- Członkowie Komitetu Narodowego (powstanie wielkopolskie 1848)
- Powstańcy styczniowi
- Polscy posłowie do pruskiego Landtagu w Berlinie
- Polscy posłowie do Reichstagu w Berlinie
- Deputowani do Reichstagu I kadencji (1871–1874)
- Deputowani do Reichstagu II kadencji (1874–1877)
- Deputowani do Reichstagu IV kadencji (1878–1881)
- Ludzie związani z Kołem
- Urodzeni w 1819
- Zmarli w 1885