Władysław Sebyła

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Sebyła
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1902
Kłobuck, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1940
Charków, USRR, ZSRR

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

poezja

Odznaczenia
Złoty Wawrzyn Akademicki
Władysław Sebyła
podporucznik rezerwy piechoty podporucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

6 lutego 1902
Kłobuck

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1927–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

13 Pułk Piechoty

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
(kampania wrześniowa)

Tablica upamiętniająca Władysława Sebyłę na ul. Brzeskiej 5 w Warszawie, gdzie mieszkał w latach 1932–1939
Kamienica na ul. Brzeskiej 5 w Warszawie, gdzie w latach 1932–1939 mieszkał poeta Władysław Sebyła i przez wiele kolejnych lat mieszkała jego żona – pisarka Sabina Sebyłowa
Grób Sabiny Sebyłowej na cmentarzu Bródnowskim z wyrytym symbolicznym nekrologiem Władysława Sebyły

Władysław Sebyła (ur. 6 lutego 1902 w Kłobucku, zm. 11 kwietnia 1940 w Charkowie) – polski poeta, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 6 lutego 1902 roku w Kłobucku k. Częstochowy jako syn Henryki (z d. Radłowska) i Michała, działacza niepodległościowego oraz nauczyciela i kierownika szkoły w Kłobucku[1]. W wieku trzech lat stracił matkę, a w 1910 roku rodzina, w tym nowa żona ojca, wyprowadziła się z Kłobucka do Zagłębia Dąbrowskiego[2], gdzie ojciec poety otrzymał pracę nauczyciela[1]. Wiersze zaczął pisać w wieku ośmiu lat, oprócz tego malował, grał na skrzypcach i fortepianie oraz komponował[2].

Ukończył szkołę podstawową w Będzinie[2], a następnie rozpoczął naukę w Szkole Realnej w Sosnowcu, zaś po jej likwidacji w I Ośmioklasowym Gimnazjum Męskim Towarzystwa Szkół Średnich w Sosnowcu. W czasie nauki w szkole nadal pisał wiersze, ale ukrywał ten fakt przed innymi uczniami[1].

Walczył w I powstaniu śląskim. Żeby zaciągnąć się do oddziału zafałszował datę urodzenia o dwa lata. Po zakończeniu walk wrócił do gimnazjum, które ukończył w 1921 roku i za namową ojca podjął studia na Politechnice Warszawskiej, ale po jednym roku przeniósł się na studia polonistyczne na Wydziale Filologii Uniwersytetu Warszawskiego, uczestniczył też w wykładach z historii malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych[1].

Od 1927 był członkiem grupy literackiej Kwadryga. W latach 1929–1931 redaktor i współwydawca pisma „Kwadryga”. Od 1932 roku był współpracownikiem dwutygodnika „Zet[1]. Debiutował cyklem wierszy pt. Modlitwa (1927)[3].

W 1928 ukończył Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 w Łobzowie. 9 września 1928 roku ożenił się w Kościele Mariackim w Krakowie z Sabiną Marią Krawczyńską, rok później urodził się jego jedyny syn. W 1929 roku odbył służbę wojskową, a następnie powrócił do Warszawy, gdzie ponownie zaangażował się w życie literackie. W styczniu 1931 roku, podobnie jak wiele znanych osobistości, podpisał protest przeciw procesowi brzeskiemu[1].

1 stycznia 1931 został mianowany do stopnia podporucznika ze starszeństwem. Został przydzielony do 13 Pułku Piechoty. Odbywał ćwiczenia rezerwy w 1932, 1934, 1936 jako dowódca plutonu.

W roku 1935 poeta podjął pracę w Polskim Radiu, gdzie co drugi tydzień prowadził kwadrans literacki[1]. W lipcu 1937 roku Władysław Sebyła omawiał na antenie radio­wej tomik wierszy Na cmentarzu biły dzwony. Śpiewy demoniczne Stanisława Szwajcera, nazywając je grafomańskim. Szwajcer, aplikant sądowy, poczuł się dotknięty krytyką i pozwał Sebyłę do sądu, który uznał poetę winnym i skazał na dwa tygodnie aresztu w zawieszeniu, 50 złotych grzywny i 100 złotych pokutnego. Sąd wydał wyrok mimo opinii biegłego, krytyka literackiego Karola Wiktora Zawodzińskiego, który uznał, że granice krytyki nie zostały przekroczone[1].

Wobec zagrożenia konfliktem, w 1939 został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 i wkroczeniu do Lwowa, został aresztowany przez sowietów. Był przetrzymywany w obozie starobielskim[1]. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i 11 kwietnia 1940 rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach[2].

Po wojnie niewiele o nim pisano i nie wydawano jego wierszy aż do 1956 roku, gdy opublikowano „Poezje wybrane”[1].

W 2007 pośmiertnie awansowany do stopnia porucznika[4].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Zadebiutował w 1927 zbiorem wierszy pt. Modlitwa[3]. Pisał wiersze m.in. o tematyce pacyfistycznej i antywojennej, np. wiersz Żołnierz nieznany i 4 wiersze o wojnie[2]. Jego twórczość charakteryzowała się przedstawianiem pesymistycznej wizji otaczającego świata[2], obecnością elementów religijnych, symbolicznych i katastroficznych[3], formalną prostotą i komunikatywnością oraz nawiązaniami do Norwida[3]. Poemat Młyny uważany jest za szczytowe osiągnięcie poety[2]. Głównym motywem poematu jest stary młyn obok stawu, znany poecie z lat dzieciństwa i młodości spędzonych w Kłobucku[2]. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich[2]. Ostatni tom poezji Władysława Sebyły ukazał się w 1938 i nosił tytuł Obrazy myśli[2]. W 1956 ukazały się Poezje wybrane, drugi wybór wierszy Poezje wybrane ukazał się w 1972, a Poezje zebrane w 1981[2]. W 1999 Anagram wydał kolejny wybór poezji Władysława Sebyły pt. Nie wierz moim grzechom[3], do którego wstęp napisał Zdzisław J. Peszkowski, zaś wyboru wierszy dokonał Jerzy Koperski [3]. W 2012 r. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie wydało z okazji 110. rocznicy jego urodzin i wystawy Władysław Sebyła. Nokturn + 1940 faksymile jego niewydanego utworu z 1924 r. pt. Bunt Ludzi. Strzępy niescenicznego dramatu. 7 wizji[5].

Jego twórczość stanowiła inspirację dla poety Tadeusza Gajcego[6].

Tomiki
pośmiertnie
  • „Poezje wybrane” (1956)[2]
  • „Poezje wybrane” (1972)[3]
  • „Poezje zebrane” (1981)[3]
  • „Nie wierz moim grzechom” (1999)[3]
  • „Bunt Ludzi” (2012)

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Od 1991 roku Dom Kultury w Kłobucku nosi imię Władysława Sebyły[1]. Przed budynkiem Domu Kultury znajduje się tablica upamiętniająca poetę.

Ustanowiony przez Sejm RP jednym z patronów 2012 roku[1]. 16 kwietnia 2012 roku pamięć Sebyły uczcili radni województwa śląskiego[2].

Imieniem Sebyły zostały nazwane ulice w Częstochowie, Kłobucku i Sosnowcu.

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w Płocku został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Władysława Sebyłę.

Nazwisko Władysława Sebyły wykuto na pomniku Katyńskim na cmentarzu Kule w Częstochowie

Władysława Sebyłę i jego żonę Sabinę upamiętnia jedna z tablic Praskiej Galerii Sław wmurowanych w chodnik ul. Stalowej w Warszawie w 2017 roku[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k l Jan Borkowski: Władysław Sebyła poeta przemilczany. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k l m Radni sejmiku śląskiego pamiętali o poecie z Kłobucka. Gazeta.pl Częstochowa, 2012-04-16. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  3. a b c d e f g h i j k l Marcin Wilk: Władysław Sebyła. [dostęp 2012-04-16]. (pol.).
  4. LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2014-04-14].
  5. Muzeum Literatury » Blog Archive » Władysław Sebyła. Nokturn †1940 [online] [dostęp 2019-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-28] (pol.).
  6. Ewa Sośnicka-Wojciechowska. Władysław Sebyła – poeta przemilczany. „Stolica”. 6/2011. s. 30–33. 
  7. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za wybitną twórczość literacką”.
  8. Na Stalowej odsłonięto Praską Galerię Sław. twoja-praga.pl, 30 września 2017. [dostęp 2023-02-28].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]