Afrowiórka gładka

Afrowiórka gładka
	Xerus rutilus
	(Cretzschmar, 1828)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	afrowiórki
Plemię	afrowiórki
Rodzaj	afrowiórka
Gatunek	afrowiórka gładka
Synonimy
	Sciurus rutilus Cretzchmar, 1828; Sciurus (Xerus) brachyotus Hemprich & Ehrenberg, 1833;
	Sciurus rutilus Cretzchmar, 1828; Sciurus (Xerus) brachyotus Hemprich & Ehrenberg, 1833;
Podgatunki
	X. r. rutilus (Cretzschmar, 1828); X. r. dabagaia Heuglin, 1861; X. r. dorsalis Dollman, 1911; X. r. intensus O. Thomas, 1904; X. r. massaicus Toschi, 1945; X. r. rufifrons Dollman, 1911; X. r. saturatus (Neumann, 1900); X. r. stephanicus O. Thomas, 1906;
	X. r. rutilus (Cretzschmar, 1828); X. r. dabagaia Heuglin, 1861; X. r. dorsalis Dollman, 1911; X. r. intensus O. Thomas, 1904; X. r. massaicus Toschi, 1945; X. r. rufifrons Dollman, 1911; X. r. saturatus (Neumann, 1900); X. r. stephanicus O. Thomas, 1906;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Afrowiórka gładka^[4] (Xerus rutilus) – gatunek ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Afrowiórka gładka występuje w zależności od podgatunku^[5]^[6]^[7]:

X. rutilus rutilus – północno-wschodni Sudan i wschodnia Erytrea.
X. rutilus dabagaia – Somalia i południowa Etiopia.
X. rutilus dorsalis – zachodnia Kenia, wschodnia Uganda i południowo-wschodni Sudan.
X. rutilus intensus – Etiopia, tam gdzie nie występuje podgatunek stephanicus.
X. rutilus massaicus – południowa Kenia (Masai Mara).
X. rutilus rufifrons – północna Kenia (północna Ewaso Ng’iro).
X. rutilus saturatus – południowo-wschodnia Kenia i północno-wschodnia Tanzania.
X. rutilus stephanicus - wschodnia Etiopia, Somalia i północno-wschodnia Kenia.

Zapisy dotyczące Dżibuti nie są przypisane do konkretnego podgatunku.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1828 roku niemiecki zoolog Philipp Jakob Cretzschmar nadając mu nazwę Sciurus rutilus^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Cretzschmar wskazał „wschodnie zbocza Abisynii” (obecnie Etiopia)^[2]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju afrowiórka^[4] (Xerus) opisanego w 1833 roku przez niemieckich zoologów Friedricha Wilhelma Hempricha i Christiana Gottfrieda Ehrenberga^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Xerus: gr. ξηρος xēros „suchy ląd, suchy (bez wody)”^[9].
rutilus: łac. rutilus „złoty, czerwony, kasztanowy”^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 226–269 mm, długość ogona 182–203 mm; masa ciała 152–369 g^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Xerus rutilus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. 59. (niem.).
↑ F.F. Cassola F.F., Xerus rutilus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-25] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 204. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 608. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 782. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Xerus (Xerus) rutilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
↑ W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum: quae ex itineribus per Libyam Aegyptum Nubiam Dongalam Syriam Arabiam et Habessiniam publico institutis. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. ee, ryc. 9. (łac.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 711, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 200, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Xerus rutilus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Cretzschmar-2] P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. 59. (niem.).

[iucn-3] F.F. Cassola F.F., Xerus rutilus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-25] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 204. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 608. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Koprowski&inni-6] J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 782. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Xerus (Xerus) rutilus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].

[Hemprich&Ehrenberg-8] W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum: quae ex itineribus per Libyam Aegyptum Nubiam Dongalam Syriam Arabiam et Habessiniam publico institutis. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. ee, ryc. 9. (łac.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 711, 1904. (ang.).

[Jaeger-10] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 200, OCLC 637083062 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]