Złocień wieńcowy

Złocień wieńcowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Glebionis
Gatunek	złocień wieńcowy
	Nazwa systematyczna
	Glebionis coronaria (L.) Cass. ex Spach
	Multimedia w Wikimedia Commons

Złocień wieńcowy (Glebionis coronaria (L.) Cass. ex Spach) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego i Bliskiego Wschodu. Jest uprawiany i spożywany jako warzywo we wschodniej Azji^[3].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Występuje naturalnie w basenie Morza Śródziemnego i w południowo-zachodniej Azji. Rośnie tutaj dziko w następujących państwach: Algieria, Egipt, Libia, Maroko, Tunezja, Cypr, Egipt (Synaj), Iran, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Pakistan, Bośnia i Hercegowina, Grecja, Włochy, Francja, Portugalia i Hiszpania. Rozprzestrzenił się i obecnie występuje także w innych miejscach Afryki, Europy oraz w Ameryce Północnej i Południowej. Jest też gdzieniegdzie uprawiany^[4]. W Polsce jest uprawiany i dziczejący (efemerofit)^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina jednoroczna o wysokości do 1 m.
Liście: Jasnozielone, głęboko pierzasto wcięte.
Kwiat: Kwiaty o barwie od jasnożółtej do ciemnożółtej, zebrane w koszyczki o średnicy ok. 5 cm^[6].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Jest uprawiany jako roślina ozdobna^[6].
Liście, które mają silny, wyrazisty, aromatyczny smak są wykorzystywane w kuchni orientalnej. W Japonii roślina ta nazywa się shungiku (dosł. „wiosenna chryzantema”) i jest wykorzystywana do przyrządzania niektórych potraw typu nabe-mono, jak np. sukiyaki, czy do warzyw gotowanych z dodatkiem sosu sojowego (shōyu). Można ją dodawać do sałatek su-no-mono i robić marynaty. Gotowane płatki tej chryzantemy, marynowane w occie, nazywają się kiku-namasu^[6]^[7]^[8].

Udział w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Przez badaczy roślin biblijnych jest powszechnie uznawany za gatunek, do którego odnosi się werset w Księdze Psalmów (103,15): „Dni człowieka są jak trawa; kwitnie jak kwiat na polu; ledwo muśnie go wiatr, a już go nie ma, i miejsce, gdzie był, już go nie rozpoznaje”, oraz wzmianki w innych miejscach Starego Testamentu. Na terenach biblijnych bowiem gatunek ten jest bardzo pospolity, tworzy często duże łany i gdy zakwita jest widoczny nawet z samolotu^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 610. ISBN 978-1-842466346.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-04].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 1622. ISBN 4-7674-2015-6.
↑ Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tokyo: Tuttle Publishing, 1996, s. 130. ISBN 978-4-8053-1335-0.
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[maarten-3] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 610. ISBN 978-1-842466346.

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-04].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[Ken-7] Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 1622. ISBN 4-7674-2015-6.

[hosking-8] Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tokyo: Tuttle Publishing, 1996, s. 130. ISBN 978-4-8053-1335-0.

[rb-9] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]