Złotokret zwyczajny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Złotokret zwyczajny
Chrysochloris asiatica
(Linnaeus, 1758)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

afrosorkowce

Podrząd

złotokretowe

Rodzina

złotokretowate

Podrodzina

złotokrety

Rodzaj

złotokret

Gatunek

złotokret zwyczajny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[20]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Złotokret zwyczajny[21], złotokret[22] (Chrysochloris asiatica) – gatunek ssaka z podrodziny złotokretów (Chrysochlorinae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Chrysochloris asiatica był oznaczany nazwą „złotokret”[22]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „złotokret zwyczajny”, rezerwując nazwę „złotokret” dla rodzaju tych ssaków[21].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Talpa asiatica[1]. Miejsce typowe wedługo oryginalnego opisu zostało błędnie opisane jako „Syberia” (łac. Habitat in Sibiria)[1]; uściślone do Przylądka Dobrej Nadziei, w Południowej Afryce[23][24][25]. Holotyp pochodzi ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (sygnatura BMNH 67.4.12.564), wcześniej należał do kolekcji Lidth de Jeude którą przedstawieł w swoim dziele Albertus Seba, na którego to tekście oparł swój oryginalny opis Linneusz[26][27][28].

We wcześniejszych opracowaniach rozpoznano do dziesięciu podgatunków[29], ale geograficzne zróżnicowanie wielkości i koloru sierści wydaje się być ekoklinalne[25].

Gatunek monotypowy[30][25].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Chrysochloris: gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; χλωρος khlōros ‘zielony, zielono-żółty’[31].
  • asiatica: łac. Asiaticus ‘azjatycki’, od gr. Ασιατικος Asiatikos ‘azjatycki’, od Ασια Asia ‘Azja’[32].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Złotokret zwyczajny występuje endemicznie w zachodniej Południowej Afryki w Prowincji Przylądkowej Północnej i Prowincji Przylądkowej Zachodniej[25][30][23].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samic 94–114 mm, samców 100–115 mm, długość tylnej stopy samic 11–14 mm, samców 9–14 mm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała[30][33]. Ubarwienie ciemnobrązowe z metalicznym połyskiem. Ciało cylindryczne, szczątkowy ogon, brak małżowin usznych, przednie kończyny z dwoma długimi pazurami, przystosowane do kopania podziemnych korytarzy.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Żywi się bezkręgowcami. Złotokret żyje pod ziemią w wykopanych przez siebie korytarzach. W poszukiwaniu pokarmu drąży korytarze tuż pod powierzchnią ziemi, odpoczywa w głębszych tunelach.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[20].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 53. (łac.).
  2. ↑ Schreber 1778 ↓, s. ryc. clvii, 590.
  3. ↑ Schreber 1778 ↓, s. 562.
  4. ↑ A. Vosmaer: Beschryving van een Africaansch Diertje genuamd de groenglunzige. 1787, s. Tav. I. (niderl.).
  5. ↑ G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 110. (fr.).
  6. ↑ B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
  7. ↑ F.M. Daudin: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammiferes, Par le Cen Lacépède; Avec Pindication de toutes les especes decrites par Buffon, et leur distribution dans chacun des genres. W: Histoire naturelle par Buffon. Cz. 14. Paris: P. Didot et Firmin Didot, 1802, s. 118. (fr.).
  8. ↑ W. Ogilby. On a Collection of Mammalia procured by Captain Alexander during his journey into the country of the Damaras, on the south-west coast of Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 5, 1838. (ang.). 
  9. ↑ Broom 1907 ↓, s. 266.
  10. ↑ Broom 1907 ↓, s. 267.
  11. ↑ A. Roberts. Descriptions of some new mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 6, s. 113, 1919. (ang.). 
  12. ↑ O. De Beaux. Una nuova chisocloribe della Colonia del Capo. „Atti della Società italiana di scienze naturali e del Museo civico di storia naturale di Milano”. 60, s. 236, 1921. (wł.). 
  13. ↑ G.Ch. Shortridge & T.D. Carter. A new genus and new species and subspecies of Mammals from Little Namaqualand and the north-west Cape Province and a new subspecies of Gerbillus paeba from the Eastern Cape Province. „Annals of the South African Museum”. 32, s. 284, 1935–1940. (ang.). 
  14. ↑ G.Ch. Shortridge. Field notes on the first and second expeditions of the Cape Muscums’ mammal survey of the Cape Province. and descriptions of some new subgenera and subspecies. „Annals of the South African Museum”. 36, s. 75, 1942. (ang.). 
  15. ↑ Broom 1946 ↓, s. 329.
  16. ↑ Broom 1946 ↓, s. 331.
  17. ↑ Broom 1946 ↓, s. 333.
  18. ↑ Broom 1950 ↓, s. 236.
  19. ↑ Broom 1950 ↓, s. 237.
  20. ↑ a b G. Bronner 2015, Chrysochloris asiatica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-1 [dostęp 2021-05-31] (ang.).
  21. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  22. ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 434, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  23. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Chrysochloris asiatica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].
  24. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Chrysochloris asiatica (Linnaeus, 1758). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-17]. (ang.).
  25. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  26. ↑ A. Seba: Locupletissimi rerum naturalium thesauri accurata descriptio, et iconibus artificiosissimis expressio, per universam physices historiam: opus, cui, in hoc rerum genere, nullum par exstitit. T. 1. Amstelaedami: Apud J. Wetstenium, & Gul. Smith, & Janssonio-Waesbergios, 1734, s. 51, ryc. xxxii. (łac.).
  27. ↑ O. Thomas. On the probable identity of certain specimens, formerly in tbe Lidth de Jeude collection, and now in the British Museum, with those figured by Albert Seba in his ‘Thesaurus’ of 1734. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1892, s. 316, 1892. (ang.). 
  28. ↑ O. Thomas: Mammals. W: E.R. Lankester (red.): The History of the Collections contained in the Natural History Departments of the British Museum. Cz. 2: Separate historical accounts of the several collections included in the Department of Zoology. London: British Museum (Natural History), 1906, s. 43. (ang.).
  29. ↑ J.R. Ellerman, T.C.S. Morrison-Scott & R.W. Hayman: Southern African mammals 1758 to 1951: a reclassification. London: British Museum (Natural History), 1953, s. 40–41. (ang.).
  30. ↑ a b c W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 201. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  31. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 188, 1904. (ang.). 
  32. ↑ asiatica, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-17] (ang.).
  33. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Złotokret_zwyczajny&oldid=72988974”