Załogowy lot kosmiczny

Jurij Gagarin - pierwszy człowiek w kosmosie

Makieta pierwszego załogowego statku kosmicznego Wostok 1

Widok Ziemi z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (2010)

Załogowy lot kosmiczny – lot w przestrzeni kosmicznej za pomocą statku kosmicznego z ludzką załogą na pokładzie. Cele lotu mogą być techniczne, badawcze, turystyczne lub propagandowe.

Pierwszy lot człowieka po orbicie satelitarnej Ziemi odbył się statkiem Wostok 1 w dniu 12 kwietnia 1961 r., podczas którego radziecki kosmonauta Jurij Gagarin jednokrotnie okrążył glob. Pierwszy lot poza orbitę Ziemi – na orbitę Księżyca, przeprowadzono statkiem Apollo 8 w 1968 r., natomiast pierwsze lądowanie człowieka na Księżycu odbyło się statkiem Apollo 11 w dniu 20 lipca 1969 r.

Obecnie użytkowane są następujące załogowe stacje orbitalne:

• Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS),
• Chińska Stacja Kosmiczna (CSS).

Używane są następujące załogowe statki kosmiczne:

• rosyjskie Sojuz MS wynoszone na orbitę rakietą nośną Sojuz 2, wystrzeliwaną z kosmodromu Bajkonur,
• chińskie Shenzhou wynoszone rakietą nośną Chang Zheng 2F („Długi Marsz”),
• amerykańskie prywatne statki Dragon firmy SpaceX, wynoszone rakietą nośną Falcon 9.

Nowe programy, obejmujące budowę załogowych statków lub stacji kosmicznych, będące obecnie w trakcie realizacji (w nawiasach podano planowane daty pierwszego załogowego startu orbitalnego):

• amerykański prywatny statek załogowy Starliner firmy Boeing, który głównie będzie służył w NASA do transportu załóg ISS (2022),
• amerykański statek załogowy Orion przeznaczony do realizacji programu lotów księżycowych Artemis (2023),
• amerykańska prywatna stacja orbitalna Axiom Space Station firmy Axiom Space (2024),
• amerykański prywatny zestaw załogowy Falcon Heavy / Starship firmy SpaceX przeznaczony do lotów księżycowych i międzyplanetarnych (2023),
• międzynarodowa stacja okołoksiężycowa Gateway (2024),
• rosyjski statek załogowy Orioł (2025),
• chiński nowy statek załogowy, przeznaczony do lotów na CSS oraz księżycowych (2023),
• indyjski statek załogowy Gaganyaan, który ma zapoczątkować indyjski program załogowy (2023).

Zobacz też

• alfabetyczna lista astronautów i kosmonautów
• lista pierwszych astronautów według obywatelstwa
• lista typów załogowych statków kosmicznych
• lista załogowych lotów kosmicznych
• planowane załogowe loty kosmiczne
• lista najdłuższych łącznych pobytów w kosmosie
• lista najdłuższych łącznych pobytów w otwartym kosmosie

Linki zewnętrzne

• Loty załogowe NASA (ang.)
• The top three reasons for humans in space (ang.)