Załuski (powiat płoński)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Załuski
wieś
Ilustracja
Urząd Gminy Załuski
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

płoński

Gmina

Załuski

Wysokość

ok. 125 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

434[2][3]

Strefa numeracyjna

23

Kod pocztowy

09-142[4]

Tablice rejestracyjne

WPN

SIMC

0130100[5]

Położenie na mapie gminy Załuski
Mapa konturowa gminy Załuski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Załuski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Załuski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Załuski”
Położenie na mapie powiatu płońskiego
Mapa konturowa powiatu płońskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Załuski”
Ziemia52°30′46″N 20°31′43″E/52,512778 20,528611[1]
Panorama wsi

Załuskiwieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Załuski[5][6].

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie zakroczymskim ziemi zakroczymskiej województwa mazowieckiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Załuski.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Załuski położone są przy międzynarodowej trasie E77, ok. 50 km na północny zachód od Warszawy i 17 km na południowy wschód od miasta powiatowego Płońska.

Wieś usytuowana jest na Wysoczyźnie Płońskiej na Nizinie Mazowieckiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1405 roku. W księgach sądowych zakroczymskich występuje wtedy Vincencius de Zalusky. W pierwszej połowie XV wieku Załuski i sąsiednie Niepiekły należały do rodu Rawitów (de armis Raviczi).

Późniejsza wzmianka z 1423 roku (Zaluszky), rejestr poborowy z 1576 r. wykazuje, że żyli tu Załuscy i Tabałowie posiadający 5,5 łanu (ok. 95 ha) i jednego zagrodnika. Najwybitniejszą postacią XVI-wiecznych Załusk był Jan z Załusek, sędzia i starosta wyszogrodzki, uczestniczył między innymi w przyznawaniu praw targowych (przywilejów) Latowiczowi. W tym czasie szlak z Zakroczymia biegł przez Zdunowo, był więc oddalony od Załusk ok. 1 km.

Jak podaje Ryszard Małowiecki („Dane zebrane, czyli nieco o Załuskach”) Kurier Płoński, nr 5, 1 III 1995, s. 4) w II poł. XVIII w. Załuski należały do zamożniejszej szlachty, łącząc się na 200 lat z dobrami zdunowskimi. Do 1782 r. właścicielem był Władysław Zembrzuski (wojski zakroczymski), do 1791 r. pułkownik wojsk koronnych Tadeusz Czerski, później Ludwik Felicjan Golońskie herbu Jastrzębiecpodkomorzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

  • I ćwierć XIX wieku – szlak zakroczymski zyskał rozgałęzienie przechodzące przez Załuski.
  • 1827 r. – wieś liczy 42 mieszkańców, 7 domów.
  • 1885 r. – folwark w Załuskach, 705 mórg, 2 budynki murowane, 8 drewnianych.
  • 1895 r. – wieś ma 22 domy, 191 mieszkańców, 588 mórg ziemi. Istnieje karczma, urząd gminy i kasa „zaliczkowo-wkładowa”.
  • 1900 r. – istnieje gorzelnia.
  • 1915 r. – przemarsz wojsk niemieckich i rosyjskich. Zniszczony folwark, wojska rosyjskie zatrzymują na kilka dni nacierających Niemców na przedpolach szosy, umocnienia rosyjskie znajdowały się w Załuskach na tzw. górce (Niemcy swoje pozycje mieli w Olszynach Starych ok. 5 km na zachód).

(na podst. „O Zdunowie raz jeszcze”, Kurier Płoński, nr 7, 1 IV 1995, s. 4)

  • 1930 r. – istnieje regularna zabudowa, 17 zagród, istniał folwark z 6 domami, gorzelnia, duży sad.

Ostatnim dziedzicem był Stanisław Jaworowski.

Ulice w miejscowości Załuski[edytuj | edytuj kod]

Z dniem 1 października 2022 r. na terenie miejscowości Załuski zostały wprowadzone nazwy ulic, mające pomóc w uporządkowaniu numeracji. Poniżej lista ulic, zlokalizowanych we wsi Załuski[8]:

  • Aleja Robiniowa
  • ul. Bajkowa
  • ul. Brzozowa
  • ul. Gdańska
  • ul. Gminna
  • ul. Jasna
  • ul. Leśna
  • ul. Leśników
  • ul. Malinki
  • ul. Mazowiecka
  • ul. Na Zajączki
  • ul. Osiedlowa
  • ul. Południowa
  • ul. Siewna
  • ul. Stokrotki
  • ul. Stróżewska
  • ul. Suchodolska
  • ul. Urodzajna
  • ul. Wiejska
  • ul. Zdunowska

Ponadto lokalne rondo otrzymało nazwisko Antoniego Kolczyńskiego.

Organizacje pozarządowe w miejscowości Załuski[edytuj | edytuj kod]

Na terenie miejscowości Załuski zarejestrowane są i działają następujące organizacje pozarządowe[9]:

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 157887
  2. Wieś Załuski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-01] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1585 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  8. Uchwała nr 312/XLI/22 Rady Gminy Załuski z dnia 29 czerwca 2022 r. w sprawie nadania nazw ulic w miejscowości Załuski.https://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2022/7374/akt.pdf
  9. Krajowy Rejestr Sądowy

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • ul. Gminna w Załuskach, 30 stycznia 2024 r. widoczna ulica wiejska, po obu stronach zabudowa usługowa, oznakowanie, zieleń urządzona
    ul. Gminna w Załuskach, 30 stycznia 2024 r.
    Krajowy Rejestr Sądowy
  • Dokumenty z Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
  • „Niepiekłowie” L. Niepiekło. Warszawa 2014

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]