Zaśnięcie Matki Bożej (ikona szkoły nowogrodzkiej)
| |
| Autor |
szkoła nowogrodzka |
|---|---|
| Data powstania |
koniec XIV w. |
| Medium |
tempera na desce |
| Wymiary |
86 × 68 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość |
Moskwa |
| Lokalizacja | |
Zaśnięcie Matki Bożej (oryg. cerk. Успение Богородицы) – ikona wykonana na odwrotnej stronie Dońskiej Ikony Matki Bożej w końcu XIV w. w kręgu nowogrodzkiej szkoły ikonopisarskiej, przy możliwym udziale Teofana Greka. Uważana za jedno z najcenniejszych dzieł tejże szkoły[1].
Autorstwo ikony pozostaje kwestią sporną. Zdaniem W. Łazariewa jej charakter pozwala twierdzić, iż napisał ją inny artysta niż autor Dońskiej Ikony Matki Bożej[2], co wykluczałoby autorstwo Teofana Greka, najbardziej prawdopodobnego twórcy wymienionego wizerunku Maryi[3]. Istnieje jednak również pogląd, jakoby właśnie ten autor ikon wykonał również Zaśnięcie Matki Bożej[1].
Ikona jest typową ikoną święta Zaśnięcia Matki Bożej. Ukazuje grupę 12 Apostołów oraz świętych biskupów Jakuba Sprawiedliwego i Hieroteusza zgromadzonych wokół łoża zmarłej Maryi. Ponad nim ukazuje się Jezus Chrystus w jasnych szatach, trzymający w dłoniach dziecko symbolizujące zbawioną duszę Matki Bożej, którą zanosi do nieba. Chrystus wyłania się z szerokiej, ciemnogranatowej mandorli[1]. Przy łożu Maryi widoczna jest świeca, symbolizująca wieczną chwałę i cześć, jaka będzie jej oddawana[1].
Ukazana scena, zachowując kanony ikonopisarskie, została oddana w sposób dynamiczny, z dużą ekspresją widoczną zwłaszcza na twarzach opłakujących Matkę Bożą apostołów. Ikonopiśca ukazał ich w sposób typowy dla szkoły nowogrodzkiej – jako zwykłych, prostych ludzi podobnych do współczesnych mu ruskich chłopów[2]. Apostołowie, pogrążeni w bólu, wpatrują się w oblicze Marii, głęboko przeżywając jej odejście[2]. W wyraźnym kontraście z nimi pozostaje majestatyczna postać Chrystusa[1]. Tło ikony jest tradycyjnie złote, z motywami architektonicznymi[1]. Dynamika przedstawionej sceny wyróżnia wizerunek wśród innych ikon ukazujących to samo wydarzenie[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Tretyakov Gallery in Moscow, Aurora Art Publishers, Leningrad 1979, opis obrazu nr 3 (brak numerów stron)
- P. Gniedycz, Arcydzieła malarstwa rosyjskiego, Warszawa 2008, Arkady, ISBN 978-83-213-4489-8