Zdziar nad Sazawą

Zdziar nad Sazawą

Žďár nad Sázavou

Panorama miasta od południa
Herb Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	Wysoczyna
Powiat	Zdziar nad Sazawą
Burmistrz	Zdeněk Navrátil
Powierzchnia	37,06 km²
Wysokość	580 m n.p.m.
Populacja (2006) • liczba ludności	23 469
Kod pocztowy	591 01
Tablice rejestracyjne	J
Położenie na mapie kraju Wysoczyna Zdziar nad Sazawą
Położenie na mapie Czech Zdziar nad Sazawą
49°33′54″N 15°56′26″E
Strona internetowa

Zdziar nad Sazawą (cz. Žďár nad Sázavou, niem. Saar) – miasto w Czechach, w kraju Wysoczyna, siedziba powiatu Zdziar nad Sazawą. Według danych z 31 grudnia 2003 powierzchnia miasta wynosiła 3 706 ha, a liczba jego mieszkańców 24 030 osób.

Historia

Już około 1100 r. w pobliżu dzisiejszej lokalizacji zamku znajdowała się obronna osada kontrolująca przeprawę przez bród na rzece Sazawie. Po założeniu w jej pobliżu klasztoru cystersów w roku 1252, osada zaczęła zajmować obszar tzw. Starego Miasta, a niedługo potem w okolice kościoła św. Prokopa (dzisiejsze jądro historyczne miasta). Było to wtedy miasteczko obronne, a w 1293 r. po raz pierwszy został ustanowiony sąd. W czasie wojen husyckich klasztor został spalony i od tej pory, mimo wysiłków i pomocy Jerzego z Podiebradów, jego znaczenie zmalało.

W roku 1588 Zdziar stał się lennem biskupów ołomunieckich, czemu sprzeciwił się klasztor ze zdecydowanym poparciem mieszkańców. W wyniku sporów kardynał Franz von Dietrichstein włączył je do swych osobistych dóbr. W roku 1607 podniósł Zdziar do godności miasta, a w 1614 rozwiązał klasztor. Po bitwie na Białej Górze, w 1620 roku, do miasta zostali sprowadzeni franciszkanie, a w 1639 znów wrócili cystersi. W 1642 klasztor został obroniony przez braci i mieszczan przez atakiem Szwedów, jednak ci w roku 1647 wrócili i zniszczyli miasto. Największy rozkwit klasztoru nastąpił w XVIII w., głównie za sprawą przebudowy dokonanej przez Jana Blažeja Santiniego-Aichela. Została również założona akademia dla młodzieży szlacheckiej. W wyniku reform Józefa II Habsburga klasztor został ostatecznie rozwiązany w roku 1784. Niektóre budowle przeszły w prywatne ręce, a centrum klasztoru zostało później przebudowane na zamek.

W latach 1898–1905 Zdziar uzyskał połączenie kolejowe (trasa Praga-Brno).

W roku 1949 Zdziar został połączony z wsią Zamek Zdziar, a nazwa została zmieniona na Zdziar nad Sazawą (zgodnie z istniejącą już nazwą stacji kolejowej). Miasto zostało również stolicą powiatu. W latach siedemdziesiątych XX w. władze miasta zdecydowały, że Zdziar nad Sazawą powinien być „nowoczesnym miastem socjalistycznym” i dlatego rozpoczęto prace związane z jego „uzdrawianiem”. Stare budownictwo (często zabytkowe) w centrum miasta zostało zastąpione budynkami z wielkiej płyty.

W mieście, na wzgórzu Zelená Hora, znajduje się jeden z najważniejszych kościołów pielgrzymkowych na terenie Moraw – Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora). W 1994 roku sanktuarium to zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO na podstawie kryterium I, II, IV.

Demografia

Rok	1970	1980	1991	2001	2003
Liczba ludności	15 686	20 864	23 191	24 289	24 030

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Miasta partnerskie

• Francja, Cairanne, 2003
• Belgia, Flobecq, 1999
• Niemcy, Schmölln, 2001

Galeria

• 
  Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora)
• 
  Zamek
• 
  Barokowy most z figurami świętych
• 
  Dolny cmentarz
• 
  Słup morowy

Linki zewnętrzne

• Strona miasta