Zdzisław Jagodziński

Zdzisław Jagodziński

Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1927 Białokrynica
Data i miejsce śmierci	5 marca 2001 Londyn, Wielka Brytania
Zawód, zajęcie	historyk, bibliotekarz
Odznaczenia

Zdzisław Konstanty Jagodziński (ur. 14 stycznia 1927 w Białokrynicy, zm. 5 marca 2001 w Londynie) – polski historyk, bibliotekarz, bibliograf, dyrektor Biblioteki Polskiej w Londynie w l. 1973-2001, publicysta i działacz emigracyjny.

Życiorys

Po wybuchu II wojny światowej w 1940 r. został deportowany wraz z matką Antoniną z d. Poleszczuk do Kazachstanu (ojca Antoniego zesłano do gułagu). W 1941 r. wstąpił do Szkoły Junaków w Tockoje, utworzonej przy 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład formującej się na terenie ZSRR Polskiej Armii gen. W. Andersa. W 1942 r. wraz z armią ewakuował się do Iranu. W wojsku ukończył szkołę i zdał egzamin maturalny. W 1947 r. osiadł w Wielkiej Brytanii i kontynuował naukę. Studiował ekonomię i socjologię (University College Galway), University of London (Birkbeck College) oraz historię na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie, zwanym PUNO, gdzie w 1972 r. obronił doktorat przygotowany pod kierunkiem generała Mariana Kukiela (Anglia wobec sprawy polskiej w okresie Wiosny Ludów 1848-1849).

Początkowo pracował jako urzędnik bankowy, a od 1970 r. był wykładowcą na PUNO i bibliotekarzem oraz zastępcą kierownika w Bibliotece Polskiej w Londynie (BPL). Po przejściu na emeryturę wieloletniej dyrektorki dr Marii Danilewicz-Zielińskiej, 1 października 1973 r. objął kierownictwo Biblioteki. Pod jego kierunkiem książnica rozwijała zbiory, specjalizując się w gromadzeniu m.in. publikacji o Katyniu, rękopisów literackich i spuścizn po politykach i działaczach emigracyjnych. Stworzony przez niego zbiór wydawnictw publikowanych w Polsce w l. 1976-1989 poza cenzurą jest jednym z największych na świecie. W l. 1974-1989 Biblioteka była największym punktem rozdawnictwa książek i czasopism emigracyjnych dla Polaków z kraju. Wspierał opozycję w Polsce, wykorzystując liczne kontakty krajowe i przekazując uzyskane informacje Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W 1976 r. podpisał list pisarzy polskich na Obczyźnie solidaryzujących się z sygnatariuszami protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59). Był redaktorem „Biesiady Krzemienieckiej” oraz członkiem redakcji „Tek Historycznych”, autorem opracowań bibliograficznych, m.in. : Bibliografii Katyńskiej (2088 pozycji prasowych i 923 pozycje książkowe) i Bibliografii pism i prac gen. Mariana Kukiela. Współpracował z innymi czasopismami i wydawnictwami zbiorowymi, publikując artykuły i rozprawy naukowe, m.in. „Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza”, „Orłem Białym”, „Kwartalnikiem Kresowym”, „Tygodnikiem Polskim”, „Pamiętnikiem Literackim”, „Zeszytami Katyńskimi”. Był uczestnikiem brytyjskich, polskich i międzynarodowych konferencji bibliotekarskich i kongresów naukowych.

Zmarł 5 marca w swoim londyńskim mieszkaniu. Msza pogrzebowa odbyła się 28 marca 2001 w kościele św. Andrzeja Boboli z udziałem m.in. byłego Prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego. Pochowany został na cmentarzu North Sheen obok rodziców.

Członkostwo w organizacjach i towarzystwach naukowych

• Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii PTHWB (wiceprezes),
• Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie,
• Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu,
• Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie,
• Towarzystwo Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
• Komitet Pomocy Polakom na Wschodzie,
• Stowarzyszenia Polskich Kombatantów,

• Instytut Badania Zagadnień Krajowych,

• Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie,
• Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich.

Nagrody i odznaczenia

• Nagroda im. Juliana Godlewskiego, nadana przez Polską Fundację Kulturalną „Libertas” w Rapperswilu (1987),

• Nagroda im. Franciszka i Ireny Skowyrów, nadana przez Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL (1994),
• im. Włodzimierza Pietrzaka, nadana przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” (1995),

• "Lutetia'99", nadana przez Polskie Stowarzyszenie Autorów, Dziennikarzy i Tłumaczy w Europie,

• Nagroda im. Adama Mickiewicza dla Bibliotekarza Polskiego ufundowana przez The East European Project(1999),
• Krzyż Oficerski (1989),

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany przez prezydenta RP na uchodźstwie,

• Krzyż Kampanii Wrześniowej,

• Medal Polonia Mater Nostra Est przyznany przez Społeczną Fundację Pamięci Narodu Polskiego,

• Złoty Medal Żołnierzy Kresowych,

• Złota Odznaka Związku Ziem Wschodnich RP,

• Medal „Za działalność na rzecz Polonii”, nadany przez Radę Porozumiewawczą Badań nad Polonią.

Wybrane publikacje

• Rząd brytyjski wobec powstania poznańskiego 1848 roku. „Teki Historyczne” T. 13 1963/1964 [druk 1965], s. 59-112,
• Rząd brytyjski wobec Powstania Poznańskiego 1848 roku, Londyn: Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii 1965,

• Bibliografia Krzemieniecka. „Biesiada Krzemieniecka” 1977 z. 1.,

• Bibliografia prac i pism gen. Mariana Kukiela. „Teki Historyczne” T. 17 1977/1980 [druk 1981], s. 133-245,

• The Katyn bibliography. (Books and pamphlets) – Bibliografia katyńska. (Książki i broszury). London: The Polish Library, Polish Combatants' Association 1982,

• Biblioteka Polska w Londynie 1942-1992. Pod red. Z. Jagodzińskiego. Londyn: Biblioteka Polska – Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny 1993,

• Anglia wobec sprawy polskiej w okresie Wiosny Ludów 1848-1849. Warszawa: Instytut Historii PAN – Neriton 1997,

• Bibliografia druków polskich i Polski dotyczących wydanych poza Polską po 1 września 1939 r. T. 6-8. Londyn: Biblioteka Polska – Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny 1997- 2001,

• Bibliografia Polaków na Wschodzie (b. ZSRR). Red. Jadwiga Szmidt, tłum. Ewa Lipniacka. Londyn: Biblioteka Polska – Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny 2006.

Bibliografia

• Adamczyk A., Dr Zdzisław Jagodziński (1927-2001), „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 3 (2001), s. 317-318, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Piotrkowskie_Zeszyty_Historyczne/Piotrkowskie_Zeszyty_Historyczne-r2001-t3/Piotrkowskie_Zeszyty_Historyczne-r2001-t3-s317-318/Piotrkowskie_Zeszyty_Historyczne-r2001-t3-s317-318.pdf
• Jagodziński Zdzisław Konstanty [w:] Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, pod red. K. Dopierały, t. 2, Toruń 2003, s. 270-271,
• Jagodziński Z., Długa droga jubilata [w:] Dopóki jest „Dziennik” – jestem, pod red. K. Bzowskiej, Londyn Polska Fundacja Kulturalna 2000, s. 249-253,
• Jasnowski J., Zdzisław K[onstanty] Jagodziński [1927-2001], „Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie” 43 (1999/2000) [druk.:2001], s. 52-53,
• Judycki Z. A., Radzik T., Jagodziński Zdzisław Konstanty, [w:] Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, pod red. K. Dopierały, T. 2 F-K, Toruń 2003, s. 270-271,
• Muszkowski K., Zdzisław Jagodziński (1927-2001), „Archiwum Emigracji” 4 (2001), [druk: 2002], s. 269,
• Paluchowski A., Zdzisław [Konstanty] Jagodziński. „Uniesienie prawego serca”, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie” 43 (1999/2000) [druk.:2001], s. 53-56,
• Paluchowski A., Zdzisław Jagodziński (1927-2001) – uniesienie prawego serca. [w:] Kustosze księgozbiorów polskich za granicą, pod red. H. Łaskarzewskiej, Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich 2013, s. 122-131 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 13),
• Suchcitz A., Dr Zdzisław Konstanty Jagodziński (1927-2001), „Dzieje Najnowsze” 2001, nr 3, s. 307-309,
• Szczerbiński M., Walewander E., Zdzisław Konstanty Jagodziński (1927-2001). Życie i dzieło [w:] Historia i bibliologia. Księga dedykowana pamięci doktora Zdzisława Konstantego Jagodzińskiego (1927-2001), pod red. J. Farysia i M. Szczerbińskiego, Gorzów Wielkopolski 2005, s. 9-20, ISBN 83-88784-18-8,
• Szkuta A. J., W walce o prawdę historyczną. Zdzisław Jagodziński [1927-2001] jako historiograf i redaktor Tek Historycznych, „Teki Historyczne” 23 (2004), s. 7-12,
• Walczak-Niewiadomska A., Jagodziński Zdzisław Konstanty. [w:] Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III. Warszawa: SBP 2010, s. 115-116, ISBN 978-83-61464-48-8
• Wernik R., Śp. Dr. Zdzisław Jagodziński, „Głos Emigracji” (2001), nr 10 (maj), s. 66-69,
• Wolność moim żywiołem, z dr Zdzisławem Jagodzińskim, dyrektorem Biblioteki Polskiej w Londynie, rozmawia Paweł Kądziela, „Więź” wrzesień 1994 nr 3, s. 136-142,
• Zdzisław Jagodziński jakim Go pamiętamy…, wyboru wspomnień i ich opracowania dokonali J. Szmidt i Z. Wałaszewski, Londyn 2003.