Zielone Skałki
Zielone Skałki lub Zielone Skały – pasmo wapiennych skał w Pieninach Spiskich powyżej Zbiornika Czorsztyńskiego a poniżej głównego grzbietu tych Pienin, na obszarze miejscowości Niedzica-Zamek i Falsztyn. Pasmo ma długość około 2 km, w najwyższym punkcie wznosi się na wysokość 616 m n.p.m. Wyróżnia się w nim kilkanaście skał, większe z nich posiadają indywidualne nazwy, np.: Pieronka, Rybiarka, Ślusarska Skała, Walantowa[1]. Zbudowane są z wapienia krynoidowego serii czorsztyńskiej. Pomiędzy skałami występują niewielkie dolinki i miniaturowe łąki. Do Zbiornika Czorsztyńskiego Zielone Skały opadają stromymi urwiskami o wysokości 80–100 m, Rybiarka ma pionową ścianę o stumetrowej wysokości. Po napełnieniu wodą Zbiornika Czorsztyńskiego podnóża Zielonych Skał zostały zalane wodą i obecnie wschodnia część tworzy na tym zbiorniku półwysep[2].
W Zielonych Skałkach znajdują się dwie niewielkie jaskinie: Schronisko w Zielonych Skałkach i Schronisko w Zielonych Skałkach Górne[3].
Nazwa jest stara; występuje na austriackich mapach z 1822 jako territorium Zelene. Nazwa „Zielona Góra, czyli Tabor” występuje też w gotyckim kościele w słowackiej Lewoczy. Z Zielonymi Skałkami związane są legendy o skarbach. Szukał ich tutaj podobno proboszcz z Maniów. Przed zalaniem przez wody Zbiornika Czorsztyńskiego istniała topiel nazywana wówczas „Żyłą od Morskiego”: pisze o niej Bronisław Gustawicz, który w 1880 r. wszedł na najwyższy szczyt Zielonych Skał[2].
Zielone Skałki są cenne przyrodniczo, występują tutaj rzadkie gatunki roślin, m.in. pluskwica europejska i kokorycz żółtawa[4]. Istniała tutaj jedyna w Pieninach ostoja żbika. W 1966 r. w Pieninach Spiskich wytyczono enklawę o powierzchni 24,17 ha, obejmującą Zielone Skałki. Teren ten został włączony do Pienińskiego Parku Narodowego, a od 1970 r. otrzymał status obszaru ochrony ścisłej. Jest to jedyna część Pienin Spiskich włączona w obszar parku narodowego i stanowi eksklawę parku, rozciągającego się po drugiej stronie Zbiornika Czorsztyńskiego[5]. Obszar ten nie jest udostępniony turystycznie. Brzegami półwyspu, wzdłuż granicy obszaru chronionego prowadzi gruntowa droga i szlak rowerowy[6].
Z rzadkich i chronionych gatunków mchów występują tu: zwiślik maczugowaty (Anomodon attenuatus), zwiślik długolistny (Anomodon longifolius), zwiślik wiciowy[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2021-09-28].
- ↑ a b Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-11-20].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Stefan Michalik, Pieniny – park dwu narodów: przewodnik przyrodniczy, Krościenko n/D: Pieniński Park Narodowy, 2005, ISBN 83-913898-1-2.
- ↑ Pieniny polskie i słowackie. Mapa turystyczna 1:25 000, Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c., 2008.
- ↑ Grzegorz Vončina, Adam Stebel, Materiały do flory mchów (Bryophyta) pienińskiego pasa skałkowego (Karpaty Zachodnie), „Pieniny. Przyroda i człowiek”, 14, 2016, s. 79–89.