Zwarcie (leśnictwo)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Zwarcie drzewostanu oznacza rodzaj i stopień wypełnienia przestrzeni przez korony drzew w drzewostanie, pełni istotną rolę w powstawaniu i życiu lasu, wywiera wpływ na kształtowanie się drzew, i ich środowiska.

Zależnie od zwarcia pod koronami wytwarzają się różne stosunki świetlne, cieplne i wilgotnościowe, odpowiadające warunkom życia różnych roślin runa i mikroorganizmów. Czynnik zadrzewienia ma decydujące znaczenie w kształtowaniu się charakterystycznego pokroju drzew. Odpowiednie warunki świetlne warunkują procesy odnowienia lasu.

Rozróżnia się 4 rodzaje zwarcie drzewostanu:

  • poziome, gdzie korony rozmieszczone są względem siebie na poziomie jednego piętra. W drzewostanie dwupiętrowym i wielopiętrowym, kiedy korony drzew jednego piętra znajdują się ponad koronami drugiego, zwarcie określa się oddzielnie dla każdego piętra.
  • pionowe, powstające przy zetknięciu się koron drzew z różnych pięter drzewostanu. W typowej formie wierzchołki drzew niższego piętra dotykają pułapu wyższego piętra i znajdują się pod jego osłoną górną.
  • schodkowe, powstające wówczas, gdy piętra nie wyodrębniają się wyraźnie, a wysokość drzew stykających się koronami zmienia się stopniowo i nieregularnie.
  • skośne powstaje w drzewostanach różnowiekowych lub wielogatunkowych, w których występują grupy lub kępy drzew różnej wysokości nie osłonięte z góry, a korzystające z osłony bocznej.

Najprostsza struktura piętrowa występuje w drzewostanach jednopiętrowych, najczęściej pochodzenia sztucznego przy poziomym zwarciu drzewostanu. Zwarcie poziome jest charakterystyką najczęściej używaną w opisach taksacyjnych drzewostanu.


Określenie zwarcia drzewostanu można wykonać kilkoma metodami:

  • Jako stosunek sumy rzutu powierzchni koron do powierzchni drzewostanu. Określa się je liczbami: 1,2 gdy korony drzew zachodzą na siebie, 1,0 (100%), gdy rzuty koron pokrywają całą powierzchnię drzewostanu, poprzez 0,9 (90%), 0,8 (80%) itd. Pomiar rzutów koron jest trudny i wymaga specjalnych przyrządów.
  • Podobnie jak w przypadku pierwszym wykorzystując zdjęcia lotnicze (fotogrametria).
  • Szacunkowo, w oparciu o wieloletnie doświadczenie i badania:
    Jeżeli poziome zwarcie drzewostanu ma podobny charakter w całym drzewostanie (wydzieleniu), różne jego stopnie określa się w praktyce jako:
    • 1 — zwarcie silne (1,2-1,1), korony wielu drzew napierają na siebie, zachodzą,
    • 2 — zwarcie pełne (1,0-0,9), korony stykają się brzegami, w nielicznych przypadkach napierają na siebie, zachodzą,
    • 3 — zwarcie rozluźnione, (umiarkowane; 0,8-0,7) korony nie stykają się, ale są rozmieszczone blisko siebie;
    • 4 — zwarcie przerywane (0,6-0,5), między koronami istnieją miejscami przerwy, w których mogłyby pomieścić się korony pojedynczych drzew;
    • 5 — zwarcie luźne (0,4), korony są od siebie znacznie oddalone, mogą zetknąć się w przyszłości, w przerwach mogłyby pomieścić się korony kilku drzew.
    • 6 - brak zwarcia (0,3 i poniżej), gdy drzewa rosną zbyt daleko od siebie aby mogły na siebie wpływać.

Zwarcie drzewostanu ulega ciągłym zmianom wynikającym z rozrastania lub wydzielania się drzew, niejednakowej ich żywotności oraz odmiennych właściwości biologicznych różnych gatunków. Zwarcie zmniejsza się w miarę dojrzewania i starzenia się drzewostanu. Drzewostany złożone z gatunków cienioznośnych lub wolniej rosnących przerzedzają się słabiej niż drzewostany złożone z gatunków światłożądnych lub szybko rosnących. Oddziaływanie na procesy rozwojowe drzewostanu przez zabiegi pielęgnacyjne polega w znacznej mierze na regulowaniu zwarcia. Przez utrzymanie w różnych fazach rozwoju odpowiedniego rodzaju i stopnia zwarcia wpływa się na ukształtowanie drzew i wartość powstającej masy drzewnej.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Literatura[edytuj | edytuj kod]

  • Mała encyklopedia leśna, PWN, Warszawa 1991
  • Stanisław Szymański, Ekologiczne podstawy hodowli lasu, PWRiL, Warszawa 2000
  • Instrukcja Urządzania Lasu. lp.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-24)].