Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych
._Ysbail.jpg) b. siedziba Banku Związku Spółek Zarobkowych S.A. (1920-1939) w budynku wcześniejszego Banku Wschodniego przy pl. Wolności 15 | |
| Forma prawna |
spółka akcyjna |
|---|---|
| Data założenia |
1871 |
| Data likwidacji |
1950 |
| Państwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
pl. Wolności 15 |
| Prezes |
Wacław Staniszewski |
| Rodzaj banku |
bank operacyjno-handlowy |
| Kapitał własny |
20 mln zł |
Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Poznaniu – najstarsza centrala polskich spółek kredytowych w Wielkopolsce, powstała w 1871 jako Związek Spółek Polskich. Związek miał za zadanie popieranie istniejących spółek, zakładanie nowych oraz pomoc w wymianie finansowej.
Patroni Związku: (księża): Augustyn Szamarzewski (do 1891), Piotr Wawrzyniak (do 1910), Stanisław Adamski (do 1926). Związek istniał do 1939.
Organem finansowym związku był Bank Związku Spółek Zarobkowych SA w Poznaniu, założony w 1885 przez Związek Spółdzielni Zarobkowych zrzeszający polskie spółdzielnie kredytowe zaboru pruskiego; udzielał pożyczek, wspierał rozwój rolnictwa, a także przemysłu, na pocz. XX w. objął operacjami pozostałe zabory; po 1918 wykupywał przedsiębiorstwa niemieckie. W latach 1918–1939 należał obok Banku Handlowego w Warszawie SA do największych banków prywatnych na ziemiach polskich; zlikwidowany w 1950 poprzez włączenie go do Banku Rzemiosła i Handlu[1].
Bank prowadził oddziały, w Toruniu przy ul. Szerokiej 14 (od 1913)[2], Gdańsku przy Holzmarkt 18 (ob. Targ Drzewny), Warszawie (od 1918), Lublinie (od 1918), Krakowie (od 1919), Wilnie (od 1924) oraz dwa przedstawicielstwa zagraniczne - w Nowym Jorku i Paryżu[3].
Siedziba[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza siedziba mieściła się w budynku mieszkalnym w al. Marcinkowskiego 21. W latach 1897-1899 przy tejże ulicy (nr. 26) bank wybudował swój budynek (proj. Tomasz Pajzderski), zaś w 1920 przeniósł się do b. siedziby z 1911 (proj. Hans Uhl) Banku Wschodniego na pl. Wolności 15, w 1949 do Warszawy[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przekazanie Bankowi Rzemiosła i Handlu przez Bank Związku Spółek Zarobkowych S.A. w Warszawie agend oraz aktywów i pasywów,... - Prawo.pl [online], www.prawo.pl [dostęp 2024-02-19].
- ↑ Banki zabytkowe. turystyka.torun.pl. [dostęp 2024-01-14].
- ↑ Zdzisława Szymańska: Sukces poznańskiej gospodarności. Bank Związku Spółek Zarobkowych (1885-1949), [w:] Banki Poznańskie, Kronika Miasta Poznania, nr 2/1997, Wydawnictwo Miejskie Poznań 1997
- ↑ Zdzisława Szymańska: Sukces poznańskiej gospodarności. Bank Związku Spółek Zarobkowych (1885-1949), [w:] Banki Poznańskie, Kronika Miasta Poznania, nr 2/1997, Wydawnictwo Miejskie Poznań 1997, s. 71-73
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz: Leksykon Historii Polski, Wiedza Powszechna Warszawa 1995, 1263 s., ISBN 83-214-1042-1
- Zdzisława Szymańska: Sukces poznańskiej gospodarności. Bank Związku Spółek Zarobkowych (1885-1949), [w:] Banki Poznańskie, Kronika Miasta Poznania, nr 2/1997, Wydawnictwo Miejskie Poznań 1997, m.in. s. 62-94
- Piotr Czerwiński: Vademecum Historia – cz. 1, Greg Kraków 1998, 359 s., ISBN 83-87139-15-7
- Wojciech Morawski: Słownik Historyczny Bankowości Polskiej do 1939 roku, Muza SA Warszawa 1998, 208 s., ISBN 83-7079-947-7