Ząb (wieś)
49°20′06″N 19°56′59″E/49,335000 19,949722
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
1013 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
1975[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-521[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KTT |
| SIMC |
0468944 |
Położenie na mapie gminy Poronin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego  | |
| 49°20′06″N 19°56′59″E/49,335000 19,949722[1]
| |
Ząb (do 1965 Zubsuche[4]) – wieś podhalańska, położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Poronin.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1053300 | Jarosy | przysiółek |
| 1053323 | Jarząbki | część wsi |
| 1053352 | Kowale | część wsi |
| 1053381 | Ligasówka | część wsi |
| 1053429 | Naglaki | część wsi |
| 1053441 | Potoczki | część wsi |
| 1053464 | Stochy | część wsi |
| 1053470 | Strączki | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Dane geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Wieś leżąca na Pogórzu Gubałowskim. Jedna z najwyżej położonych miejscowości w Polsce: średnia wysokość najwyżej położonych części osiedli Zębu wynosi 1013 m n.p.m. Od strony południowej graniczy z Zakopanem, od północnej z Bustrykiem. Po stronie wschodniej znajduje się wieś Suche, a po zachodniej stronie Ząb graniczy z Nowem Bystrem. Tereny zamieszkane Zębu leżą na wysokości od 910 do 1021 m n.p.m., a tereny niezamieszkane (głównie lasy i łąki) – od około 900 do około 1040 m n.p.m.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się, budowany w latach 1915–1921 i należący do tamtejszej parafii, drewniany kościół św. Anny, o regionalnym wystroju wnętrza, z ołtarzem autorstwa Wojciecha Brzegi. Są w niej także przydrożne kapliczki z rzeźbionymi świątkami, żelazne krzyże (tak zwane hamerskie, pochodzące z zakładu w Kuźnicach) oraz obsadzony limbami cmentarz (z widokiem na Tatry)[7].
Historia i kultura[edytuj | edytuj kod]
Wieś została założona w 1620. Jej mieszkańcy pozostali do dziś wierni tradycjom rolniczym i pasterskim. Wieś liczy prawie 400 gospodarstw rolnych. Ma własną szkołę (podstawową i gimnazjum), remizę strażacką i ośrodek zdrowia. Od 1964 działa w Zębie zespół regionalny „Zbójnicek”. Prezentuje on kulturę regionu, ludowych autorów oraz zwyczaje i muzykę góralską. Drugim zespołem działającym w Zębie jest dziecięcy Mały Zbójnicek. Ząb jest ośrodkiem hafciarstwa ludowego[8].
1 stycznia 1951 część Zubsuchego włączono do Zakopanego[9].
Ludzie związani z Zębem[edytuj | edytuj kod]
W Zębie urodzili się znani narciarze Józef Łuszczek i Stanisław Bobak. Wychował się tutaj skoczek narciarski Kamil Stoch. W miejscowości urodził się Franciszek Łukaszczyk – pionier polskiego radiolecznictwa. W Zębie mieszkał również kompozytor Henryk Mikołaj Górecki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160222
- ↑ Wieś Ząb w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-05-15] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1598 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Zarządzenie nr 63 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 listopada 1965 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw niektórych miejscowości (M.P. z 1965 r. nr 67, poz. 382).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Informacje o wsi Ząb, serwis Podhale, z-ne.pl.
- ↑ Zakopianka. Tatry i Podhale. Warszawa: Demart sp. z o.o., 2005. ISBN 83-89472-74-0.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 47, poz. 430
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zubsuche, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 675.
- Siedziba gminy: Poronin
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
