Lata 90. XX wieku

Lata 90. XX wieku

Dziesięciolecia: 1940–1949 « 1950–1959 « 1960–1969 « 1970–1979 « 1980–1989 « 1990–1999 » 2000–2009 » 2010–2019 » 2020–2029 » 2030–2039 » 2040–2049

Lata: 1990 • 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 • 1996 • 1997 • 1998 • 1999

Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]

1990 – wybór na prezydenta RP Lecha Wałęsy^[1]; wprowadzenie krajowej domeny najwyższego poziomu jako .pl^[2]
1990–1997 – kontynuacja okresu transformacji ustrojowej w Polsce zapoczątkowanej w 1989 roku^[3]
1991 – pierwsze całkowicie wolne wybory do Sejmu po II wojnie światowej^[4]
1993 – wyjście z Polski wojsk radzieckich^[5]
1995 – wybór na prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego^[6]; denominacja złotego^[7]
1996 – koncert Michaela Jacksona w Warszawie (HIStory World Tour)^[8]
1997 – powódź tysiąclecia w dorzeczu Odry i Wisły^[9], uchwalenie Konstytucji RP^[10]
1998 – Zamieszki w Słupsku^[11]
1999 – wstąpienie Polski do NATO^[12]

Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]

1990 – zjednoczenie Niemiec^[13]; początek konfliktów na Kaukazie (m.in. wojna o Górski Karabach); Agresja Iraku na Kuwejt
1991 – Operacja Pustynna Burza^[14]; Pucz moskiewski^[15]; rozpad ZSRR; rozpoczęcie wojen secesyjnych w Jugosławii, które trwały aż do 2001 ostatnie walki w Macedonii; koniec wojny domowej w Etiopii; śmierć Freddiego Mercury’ego
1992 – Zamieszki w Los Angeles w 1992 roku^[16]; wybuch wojny w Bośni i Hercegowinie; secesja Abchazji od Gruzji; Oblężenie Sarajewa
1993 – Zamach na World Trade Center w 1993 roku^[17]; ratyfikacja Traktatu z Maastricht, powstała Unia Europejska; rozpad Czechosłowacji^[18]
1994 – upadek polityki apartheidu i wybranie Nelsona Mandeli na pierwszego czarnoskórego prezydenta Republiki Południowej Afryki; wybuchła pierwsza wojna w Czeczenii^[19]; wojna domowa w Rwandzie i ludobójstwo w Rwandzie – masakra osób pochodzenia Tutsi dokonana przez ekstremistów Hutu, w ciągu około 100 dni zamordowano od 800 000 do 1 071 000 ludzi; podczas wyścigu o Grand Prix San Marino zginął brazylijski kierowca Formuły 1 Ayrton Senna; otwarcie Eurotunelu łączącego Francję i Wielką Brytanię; śmierć dyktatora Korei Północnej Kim Ir Sena, władzę przejmuje syn Kim Dzong Il; śmierć Kurta Cobaina
1995 – Zamach terrorystyczny w Oklahoma City; śmierć w zamachu na premiera Izraela Icchaka Rabina
1996 – urodziła się owca Dolly, pierwszy sklonowany ssak; I wojna domowa w Kongu – obalenie dyktatorskich rządów Mobutu Sese Seko.
1997:
- na koncert Jeana-Michela Jarre’a przybywa 3,5 miliona ludzi.
- w wypadku samochodowym w Paryżu zginęła księżna Diana – księżna Walii.
1999:
- rozszerzenie NATO; wybuch drugiej wojny w Czeczenii; bombardowania Belgradu i Jugosławii przez lotnictwo NATO w związku z konfliktem w Kosowie
- miała miejsce masakra w Columbine High School, jeden z najbardziej krwawych zamachów dokonanych na terenie placówki oświatowej w historii.

Muzyka[edytuj | edytuj kod]

największa popularność muzyki grunge^[20]
intensywny rozwój elektronicznej muzyki tanecznej (klubowej)^[20] – powstanie gatunków trance^[21], breakbeat, drum & bass^[22], hardcore^[23] oraz początki muzyki dubstep i hardstyle pod koniec tej dekady^[24]; największa popularność muzyki eurodance^[25] i eurobeat, początki popularności muzyki house^[20] oraz największa popularność muzyki techno na początku tej dekady^[26], a pod koniec dekady początki wzrostu popularności muzyki trance
intensywny rozwój i wzrost popularności muzyki pop^[20]
w Polsce początki muzyki hip-hop i rap oraz największa popularność nurtu polskiej muzyki tanecznej – disco polo i początki oraz duża popularność polskiej muzyki dance w połowie dekady^[27], początki działalności polskich twórców i wykonawców gatunków elektronicznej muzyki tanecznej (muzyki klubowej) i sukcesy za granicą polskich twórców sceny minimal techno^[20]
Otwarcie popularnych, prywatnych stacji radiowych w Polsce: RMF FM, potem Radio Zet^[28].

Nauka[edytuj | edytuj kod]

Odkrycie pierwszych planet pozasłonecznych
Przedstawiono M-teorię
Pierwsze sklonowane zwierzę – Owca Dolly
Start Projektu poznania genomu ludzkiego
Początki zastosowania identyfikacji DNA w kryminologii.
Zastosowanie komercyjne inżynierii genetycznej
Wystrzelenie teleskopu Hubble’a w 1990; rewolucja w astronomii
Eksploracja Marsa przez sondę Mars Pathfinder
Recykling oraz zwrócenie uwagi na produkcję produktów ulegających biodegradacji
Sonda Galileo bada Jowisza
System GPS osiąga pełną sprawność
Początek budowy Międzynarodowej stacji kosmicznej

Technologia[edytuj | edytuj kod]

1994 – Premiera PlayStation
Wprowadzenie procesora Pentium
Rozwój Internetu
Masowe zastosowanie telefonów komórkowych
Nowość w telefonach komórkowych, wysyłanie i odbieranie SMS
Popularność nośników CD oraz zapisu informacji na nich.
Pojawienie się na rynku aparatów cyfrowych i kamer cyfrowych, laptopów, odtwarzaczy MP3, odtwarzaczy DVD, nawigacji satelitarnych oraz ogólny wzrost popularności elektroniki
Rozwój telewizji dzięki satelitom telekomunikacyjnym
Systemy operacyjne np.: Windows, GNU, Linux i silny rozwój oprogramowania
Rozwój nowoczesnych telewizorów plazmowych
Powstaje Toyota Prius, pierwszy seryjnie produkowany i sprzedawany na świecie samochód hybrydowy.

Osoby[edytuj | edytuj kod]

Polscy politycy[edytuj | edytuj kod]

Politycy zagraniczni[edytuj | edytuj kod]

Filmowcy[edytuj | edytuj kod]

Muzycy i zespoły zagraniczne[edytuj | edytuj kod]

Muzycy i zespoły polskie[edytuj | edytuj kod]

Pisarze[edytuj | edytuj kod]

Sportowcy[edytuj | edytuj kod]

Duchowni[edytuj | edytuj kod]

Pozostali[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Uchwała Zgromadzenia Narodowego z dnia 22 grudnia 1990 r. w sprawie stwierdzenia ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 1990 r. nr 49, poz. 372)
↑ 30. rocznica ustanowienia domeny .pl. NASK DNS. [dostęp 2020-12-01].
↑ Zbigniew Blok: Transformacja jako konwersja funkcji wewnątrzsystemowych na przykładzie Polski. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2006. ISBN 83-232-1706-8.
↑ M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288
↑ Wojska radzieckie w Polsce [online], dzieje.pl, 27 października 2017 [dostęp 2020-05-14] (pol.).
↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 listopada 1995 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 5 listopada 1995 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 126, poz. 604)
↑ Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz.U. z 1994 r. nr 84, poz. 386).
↑ Paweł Gawlik: Król zaśpiewał na Bemowie. 20 lat temu odbył się słynny koncert Michaela Jacksona. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 20 września 2016. [dostęp 2019-09-21].
↑ IAR: Powódź „tysiąclecia”. polskieradio.pl, 1 lipca 2012. [dostęp 2013-06-06].
↑ Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483
↑ Jak wściekły Słupsk wybrał Biedronia. Bunt w mieście, w którym płoną samochody. niezalezna.pl. [dostęp 2014-12-19].
↑ Biuro BezpieczeństwaB.B. Narodowego Biuro BezpieczeństwaB.B., Droga Polski do NATO – kalendarium [online], Biuro Bezpieczeństwa Narodowego [dostęp 2021-11-26] (pol.).
↑ Traktat zjednoczeniowy na stronie Centrum Studiów Europejskich (fr. • ang. • niem.)
↑ Operation Desert Storm: Evaluation of the Air Campaign. GAO, 12 czerwca 1997. [dostęp 2011-11-18]. (ang.).
↑ Pucz Janajewa. Godziny, które zmieniły Europę [dostęp 2014-01-06].
↑ José Galvez: Los Angeles Uprising 1992. National Civil Rights Museum. [dostęp 2020-10-22]. (ang.).
↑ World Trade Center Bombing – 1993 [online], americanhistory.about.com [zarchiwizowane z adresu 2012-04-01] (ang.).
↑ Andrzej Krawczyk: Aksamitny rozwód. polityka.pl, 4 listopada 2009. [dostęp 2014-01-03].
↑ Przemysław Mrówka: Dlaczego doszło do wojny w Czeczenii?. histmag.org, 2014-12-11. [dostęp 2015-02-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e BartekB. Chaciński BartekB., LATA 90.: Lokalni i banalni | Muzyka | Dwutygodnik | Dwutygodnik [online], dwutygodnik.com, 2011 [dostęp 2015-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-22] .
↑ Trance. AllMusic. [dostęp 2012-08-25]. (ang.).
↑ Explore: Jungle/Drum’n’bass. AllMusic. [dostęp 2010-11-03]. (ang.).
↑ David Robb (2002). „Techno in Germany:Its Musical Origins and Cultural Relevance”. (ang.) s. 134–135. [dostęp 2013-05-17].
↑ electronic dance music, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-09-21] (ang.).
↑ Eurodance. allmusic.com. [dostęp 2012-05-10]. (ang.).
↑ Maz Fuzowski, Karolina Szmytko. Muzyka techno-ludowa. „Newsweek Polska”. Nr 25/2009, 2009-06-14. ISSN 1642-5685. [dostęp 2011-09-10].
↑ Drugi obieg polskiej piosenki / Muzyka / dwutygodnik.com [online], 04/2015, Dwutygodnik [dostęp 2016-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-08] .
↑ Joanna Solska: 20 lat prywatnych mediów w Polsce. Wizjonerzy i piraci. Polityka, 2010-01-30. [dostęp 2011-12-31].

[1] Uchwała Zgromadzenia Narodowego z dnia 22 grudnia 1990 r. w sprawie stwierdzenia ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 1990 r. nr 49, poz. 372)

[2] 30. rocznica ustanowienia domeny .pl. NASK DNS. [dostęp 2020-12-01].

[3] Zbigniew Blok: Transformacja jako konwersja funkcji wewnątrzsystemowych na przykładzie Polski. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2006. ISBN 83-232-1706-8.

[4] M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288

[5] Wojska radzieckie w Polsce [online], dzieje.pl, 27 października 2017 [dostęp 2020-05-14] (pol.).

[6] Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 listopada 1995 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 5 listopada 1995 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 126, poz. 604)

[7] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz.U. z 1994 r. nr 84, poz. 386).

[8] Paweł Gawlik: Król zaśpiewał na Bemowie. 20 lat temu odbył się słynny koncert Michaela Jacksona. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 20 września 2016. [dostęp 2019-09-21].

[IAR-9] IAR: Powódź „tysiąclecia”. polskieradio.pl, 1 lipca 2012. [dostęp 2013-06-06].

[10] Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483

[11] Jak wściekły Słupsk wybrał Biedronia. Bunt w mieście, w którym płoną samochody. niezalezna.pl. [dostęp 2014-12-19].

[12] Biuro BezpieczeństwaB.B. Narodowego Biuro BezpieczeństwaB.B., Droga Polski do NATO – kalendarium [online], Biuro Bezpieczeństwa Narodowego [dostęp 2021-11-26] (pol.).

[13] Traktat zjednoczeniowy na stronie Centrum Studiów Europejskich (fr. • ang. • niem.)

[14] Operation Desert Storm: Evaluation of the Air Campaign. GAO, 12 czerwca 1997. [dostęp 2011-11-18]. (ang.).

[15] Pucz Janajewa. Godziny, które zmieniły Europę [dostęp 2014-01-06].

[16] José Galvez: Los Angeles Uprising 1992. National Civil Rights Museum. [dostęp 2020-10-22]. (ang.).

[17] World Trade Center Bombing – 1993 [online], americanhistory.about.com [zarchiwizowane z adresu 2012-04-01] (ang.).

[18] Andrzej Krawczyk: Aksamitny rozwód. polityka.pl, 4 listopada 2009. [dostęp 2014-01-03].

[Przemysław_Mrówka-19] Przemysław Mrówka: Dlaczego doszło do wojny w Czeczenii?. histmag.org, 2014-12-11. [dostęp 2015-02-27].

[:0-20] BartekB. Chaciński BartekB., LATA 90.: Lokalni i banalni | Muzyka | Dwutygodnik | Dwutygodnik [online], dwutygodnik.com, 2011 [dostęp 2015-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-22] .

[21] Trance. AllMusic. [dostęp 2012-08-25]. (ang.).

[22] Explore: Jungle/Drum’n’bass. AllMusic. [dostęp 2010-11-03]. (ang.).

[23] David Robb (2002). „Techno in Germany:Its Musical Origins and Cultural Relevance”. (ang.) s. 134–135. [dostęp 2013-05-17].

[24] electronic dance music, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-09-21] (ang.).

[all-25] Eurodance. allmusic.com. [dostęp 2012-05-10]. (ang.).

[news-26] Maz Fuzowski, Karolina Szmytko. Muzyka techno-ludowa. „Newsweek Polska”. Nr 25/2009, 2009-06-14. ISSN 1642-5685. [dostęp 2011-09-10].

[dwutygodnik-27] Drugi obieg polskiej piosenki / Muzyka / dwutygodnik.com [online], 04/2015, Dwutygodnik [dostęp 2016-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-08] .

[Solska-28] Joanna Solska: 20 lat prywatnych mediów w Polsce. Wizjonerzy i piraci. Polityka, 2010-01-30. [dostęp 2011-12-31].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]