Łuna 24

Łuna 24
	; Łuna 24
Zaangażowani	ZSRR
Indeks COSPAR	1976-081A
Rakieta nośna	Proton K/D-1
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka
Cel misji	Księżyc
	Orbita (docelowa, początkowa)
Okrążane ciało niebieskie	Księżyc
Perycentrum	115 km
Apocentrum	115 km
Okres obiegu	119 min
Nachylenie	120°
	Czas trwania
Początek misji	9 sierpnia 1976 (15:04:12 UTC)
Data lądowania	18 sierpnia 1976 (02:00 UTC)
Powrót na Ziemię	22 sierpnia 1976
	Wymiary
Masa całkowita	5306 kg

Łuna 24 (ros. Луна, tłum. „Księżyc 24”) – ostatnia radziecka sonda kosmiczna wystrzelona w ramach programu Łuna. Była to ostatnia radziecka misja mająca na celu pobranie próbek skał księżycowych i dostarczenie ich na Ziemię.

Przebieg misji[edytuj | edytuj kod]

Stacja wystartowała 9 sierpnia 1976 roku z kosmodromu Bajkonur w Kazachskiej SRR. W dniu 18 sierpnia 1976 roku wylądowała w niecce Morza Przesileń w miejscu o współrzędnych ☾ 12,714°N 62,213°E/12,714000 62,213000, na terenie nie badanym dotąd przez wyprawy załogowe czy sondy bezzałogowe. Specjalne urządzenie pobrało próbki (około 170 gramów)^[3] z głębokości około dwóch metrów i umieściło je w powrotniku. Start z powierzchni Księżyca nastąpił 19 sierpnia 1976 roku i trzy dni później zasobnik z trzecią próbką skał księżycowych wylądował 200 km na wschód od miasta Surgut. Poprzednie próbki uzyskano za pomocą sond Łuna 16 i Łuna 20^[4].

Po locie Łuny 24 program został zawieszony. Następne próbki skał księżycowych pobrała i dostarczyła na Ziemię dopiero chińska sonda Chang’e 5 w grudniu 2020 roku^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Mark Wade: Luna Ye-8-5. Encyclopedia Astronautica. [dostęp 2013-07-14]. (ang.).
↑ Jonathan McDowell: Launch Log. Jonathan's Space Home Page. [dostęp 2013-07-14]. (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Encyklopedia Audiowizualna Britannica. T. 21: Ziemia i Wszechświat. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ S.A., 2006, s. 83, seria: Encyklopedia Britannica. ISBN 978-83-60563-25-0.
↑ Andrzej Stoff. Zapomniany Księżyc. „Astronautyka”. 4 (116), s. 8-9, 1981. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Wrocław, Oddział w Warszawie. ISSN 0004-623X. (pol.).
↑ Rafał Grabiański: Lądownik misji Chang'e 5 pobiera materiał z Księżyca. Pierwsze zdjęcia i filmy. Urania – Postępy Astronomii, 2020-12-02. [dostęp 2020-12-11].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Kosmos, Tajemnice Wszechświata, Oxford Educational, Poznań 2010, Nr 4, s. 18-19, ISBN 978-83-252-1355-8.

[astronautica-1] Mark Wade: Luna Ye-8-5. Encyclopedia Astronautica. [dostęp 2013-07-14]. (ang.).

[2] Jonathan McDowell: Launch Log. Jonathan's Space Home Page. [dostęp 2013-07-14]. (ang.).

[brit-3] Praca zbiorowa: Encyklopedia Audiowizualna Britannica. T. 21: Ziemia i Wszechświat. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ S.A., 2006, s. 83, seria: Encyklopedia Britannica. ISBN 978-83-60563-25-0.

[ass-4] Andrzej Stoff. Zapomniany Księżyc. „Astronautyka”. 4 (116), s. 8-9, 1981. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Wrocław, Oddział w Warszawie. ISSN 0004-623X. (pol.).

[Change5-5] Rafał Grabiański: Lądownik misji Chang'e 5 pobiera materiał z Księżyca. Pierwsze zdjęcia i filmy. Urania – Postępy Astronomii, 2020-12-02. [dostęp 2020-12-11].

[:1-6] sonda nie opuściła Ziemi

[7] sja anulowana

[:2-8] wana

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

[C]

Radziecki program Łuna (1958–76)	Łuna 1 Łuna 2 Łuna 3 Łuna 4 Kosmos 60^[A] Łuna 5 Łuna 6 Łuna 7 Łuna 8 Łuna 9 Kosmos 111^[A] Łuna 10 Łuna 11 Łuna 12 Łuna 13 Łuna 14 Łuna 1969A^[A] (Łunochod 201) Łuna 15 Kosmos 300^[A] Kosmos 305^[A] Łuna 16 Łuna 17 (Łunochod 1) Łuna 18 Łuna 19 Łuna 20 Łuna 21 (Łunochod 2) Łuna 22 Łuna 23 Łuna 24 Łuna 25^[B] (Łunochod 3)
Rosyjski program Łuna-Głob (od 2023)	Łuna 25 Łuna 26^[C] Łuna 27^[C] Łuna 28^[C]

Programy	Pioneer Łuna Ranger Zond Surveyor Lunar Orbiter Chang’e Lunar Precursor Robotic Program
Przeloty	Łuna 1 Pioneer 4 Łuna 3 Ranger 5 Zond 3 5 6 7 8 Mariner 10 Pioneer 10 International Cometary Explorer Galileo Geotail WIND HGS-1 Nozomi Cassini-Huygens WMAP STEREO Chang’e 5-T1 (Xiaofei) TESS Queqiao
Orbitery	Łuna 10 Lunar Orbiter 1 Łuna 11 12 Lunar Orbiter 2 3 4 Explorer 35 Lunar Orbiter 5 Łuna 14 Apollo 15 Subsatellite (PFS-1) Łuna 19 Apollo 16 Subsatellite (PFS-2) Explorer 49 Łuna 22 Hiten Clementine Lunar Prospector SMART-1 SELENE (Kaguya, Okina & Ouna) Chang’e 1 Chandrayaan-1 Lunar Reconnaissance Orbiter Chang’e 2 THEMIS GRAIL LADEE Chang’e 5-T1 Artemis 1 Danuri
Próbniki uderzeniowe	Łuna 2 Ranger 4 6 7 8 9 Moon Impact Probe LCROSS
Lądowniki/Łaziki	Łuna 9 Surveyor 1 Łuna 13 Surveyor 3 5 6 7 Łuna 17/Łunochod 1 Łuna 21/Łunochod 2 EASEP (x1) i ALSEP (x5) Chang’e 3/Yutu Chang’e 4/Yutu-2 Chandrayaan-3/Vikram SLIM/LEV-1, LEV2 IM-1
Pobranie próbek gruntu	Łuna 16 20 24 Chang’e 5
Misje zakończone niepowodzeniem	Pioneer 0 Łuna 1958A Pioneer 1 Łuna 1958B Pioneer 3 Łuna 1958C 1959A Pioneer P-1 P-3 Łuna 1960A 1960B Pioneer P-30 P-31 Ranger 3 4 5 Sputnik 25 Łuna 1963B 4 1964A 1964B Kosmos 60 Łuna 1965A 5 6 7 8 Kosmos 111 Łuna 1966A Surveyor 2 4 Zond 1967A 1967B Łuna 1968A Zond 1968A 1969A Łuna 1969A/Łunochod 201 Zond Ł1S-1 Łuna 1969B 1969C Zond Ł1S-2 Łuna 15 Kosmos 300 305 Łuna 1970A 1970B 18 Sojuz 7K-Ł3 Łuna 23 1975A Bereszit Chandrayaan-2/Pragyan Hakuto-R Łuna 25 Peregrine Mission One
Misje planowane	Chang’e 6 IM-2 ispace M1 Blue Ghost VIPER XL-1 ispace M2 IM-3 Chang’e 7 DESTINY+ Chandrayaan-4 Łuna 26 Lunar Trailblazer Łuna 27 Łuna 28
Misje proponowane	SELENE-2 MoonLITE MoonRaker Google Lunar X Prize International Lunar Network MoonNext
Anulowane misje	Prospector Łuna 25A/Łunochod 3 Lunar-A Lunar Observer LEO