Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
| Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zarządca |
Starostwo Powiatowe w Gnieźnie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Długość |
38[1] km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rozstaw szyn |
750[1] mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Stacja kolei wąskotorowej w Gnieźnie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Historia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rok otwarcia |
1884 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.jpg)
Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa (GKW), początkowo Witkowska Kolej Powiatowa – kolej wąskotorowa funkcjonująca do 1 września 2015 na trasie z Gniezna do Anastazewa. Od 8 września 2019 roku kolej sporadycznie kursuje z Gniezna do lasu Jelonek.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1884 roku cukrownia w Gnieźnie wybudowała linie wąskotorową z Gniezna do Odrowąża do szerokości toru 900 mm. W 1893 roku linię tą odkupił sejmik powiatu witkowskiego. Następnie linia została przekuta na tor 600 mm oraz przedłużona do Mielżyna. Rok później powstała spółka Witkowska Kolej Powiatowa. W 1896 roku uruchomiono pierwsze pociągi. Kolejne linie powstawały w latach 1897-1911[2].
Wraz z likwidacją powiatu witkowskiego w 1927 roku kolej została przejęta przez powiat gnieźnieński. Zmieniono wówczas nazwę na Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa[2].
GKW jako pierwsza kolej w Polsce wprowadziła w 1928 r. wagon motorowy[3].
W 1949 roku kolej została przejęta przez PKP[2].
W 1957 roku wszystkie linie kolei zostały przekute na rozstaw 750 mm[2].
W 1986 roku zawieszono przewozy pasażerskie[2].
W 1998 roku przewiozła 28 305 t towarów[4]. W 1999 roku posiadała cztery parowozy Px48 (w tym dwa nieczynne), lokomotywę spalinową Lyd1 i pięć wagonów osobowych[4].
W 2001 z usług Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej skorzystało ok. 15 tysięcy osób. W 2003 kolej została przekazana Powiatowi Gnieźnieńskiemu i odzyskała nazwę „Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa”. W tym czasie pociągi rozkładowe z lokomotywą spalinową Lxd2 kursowały w wakacyjne soboty i niedziele, rozpatrywano wówczas nawet budowę linii kolejki z Witkowa do Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie[5].
Całość linii ze względu na zły stan techniczny 1 września 2015 została wyłączona z eksploatacji, do czasu wymiany około 9000 podkładów kolejowych, co wg szacunków kosztować będzie około 600 tys. zł[6]. Odcinek Ostrowo – Anastazewo z powodu złego stanu torowiska nie był eksploatowany już od sierpnia 2011[7].
Na przełomie 2018 i 2019, w ramach projektu Przebudowa i remont wąskotorowej linii kolejowej na odcinku Gniezno – Jelonek, kosztem 278 tys. zł[8] oczyszczono i podsypano tory oraz wymieniono podkłady na 3,5 km odcinku biegnącym w granicach Gniezna[9]. Ponadto dwa nieużywane rozjazdy (umożliwiające dawniej wjazd na rozebrane bocznice do cukrowni i składu opału) zostały przeniesione na nową stację w Lesie Jelonek, gdzie zbudowano także peron o długości 100 metrów. Miało to umożliwić organizowanie krótkich przejazdów z Gniezna do Lasu Jelonek, jednak do uruchomienia pociągów nie doszło[10] (poza pociągami roboczymi, 22 marca 2019)[11]. Koszt reaktywacji całej trasy szacowany jest na 2 mln zł[12].
Na początku września 2019 pojawiła się informacja o wznowieniu 8 września 2019 ruchu pociągów na odcinku Gniezno Wąskotorowa – Las Jelonek. W kolejne wrześniowe weekendy planowane są po 2 kursy kolejki[13].
Na szczególną uwagę zasługuje stacja Przybrodzin, która jest jedyną stacją kolejową w Polsce położoną na plaży[5].
Tabor[edytuj | edytuj kod]
Posiadane lokomotywy: Lxd2- 313, 343, 344 – sprawne; 369 – spalona[14]; Px48-1919 (oczekuje naprawy)[15].
Posiadane wagony: m.in. Btxh, Bxhpi, 3Aw, Fxh, Kddxz, Wmd 023, transportery (Tw6, Tw6a, Tw6b, Tw6c)[16].
Linie Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2013-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Linia Września Wąskotorowa – Arcugowo[edytuj | edytuj kod]
Linia Arcugowo – Mielżyn[edytuj | edytuj kod]
Dawny dworzec kolejowy w Gorzykowie
Dawny budynek stacji w Gorzykowie na linii Arcugowo – Mielżyn służy obecnie jako dyskoteka. Przewozy na tej linii zawieszono 27 kwietnia 1984. Dworzec znajduje się tuż obok drogi Września – Witkowo.
Linia Mierzewo – Stanisławowo[edytuj | edytuj kod]
Resztki przyczółków dawnego mostu na Strudze Mierzewskiej
Przyczółki niewielkiego mostu na Strudze Mierzewskiej (tu dodać współrzędne geograficzne). Dostępność miejsca jest ograniczona ze względu na krzewy i drzewa rosnące w pobliżu rzeki. Mostem przebiegała linia Stanisławowo – Mierzewo. Ruch pociągów na tym odcinku zawieszono około 1973 roku.
Linia Gniezno Wąskotorowe – Anastazewo[edytuj | edytuj kod]
Resztki bocznicy do GS Witkowo
Rozebrany odcinek torów do GS Witkowo, w okolicach betonowej rampy przeładunkowej. Bocznica miała własną lokomotywę spalinową, a przy torach zamontowana była waga wagonowa. Torem tym dowożono głównie węgiel. Wszystkie tory na terenie GS Witkowo wraz z torem prowadzącym do stacji kolejowej rozebrano w 2012 roku.
Resztki dawnej mijanki w Wiekowie
Dawny przystanek osobowy i ładownia. Długość użyteczna ładowni wynosiła 77,3 metra. Mijankę rozbierano etapami. W 1989 roku zlikwidowano rozjazd numer 1, natomiast rozjazd numer 2 zlikwidowano we wrześniu 2000 roku. Dawniej na przystanku znajdowała się poczekalnia dla podróżnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kolej wąskotorowa w Polsce, Urząd Transportu Kolejowego, s. 10.
- ↑ a b c d e Paweł Korcz, Ryszard Pyssa, Atlas kolei wąskotorowych, Poznań: Kolpress, 2019, s. 36, ISBN 978-83-943075-2-3, OCLC on1267721231 [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Paweł Korcz: Atlas Wąskotorówek. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2006, s. 24–25. ISBN 978-83-920757-3-0.
- ↑ a b Marek Malczewski. Wąskotorowa Polska cz. 1. „Świat Kolei”. Nr 1/1999. s. 29.
- ↑ a b Marek Torzewski: Gnieźnieńska i wrzesińska koleje wąskotorowe. Warszawa: Poligrfia Bracia Szymańscy, 2006. ISBN 83-923711-0-0.
- ↑ Rafał Wichniewicz, Czarne chmury nad wąskotorówką, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
- ↑ Linia Gniezno – Anastazewo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
- ↑ Przystanek na Jelonku ukończony.
- ↑ Kolejka zatrzyma się na przystanku w Lesie Jelonek.
- ↑ Gnieźnieńska wąskotorówka przed modernizacją i budową stacji.
- ↑ Stacja Gniezno Jelonek ukończona! Na peron wjechał pierwszy pociąg.
- ↑ Czy w to lato pojedziemy kolejką?
- ↑ http://www.gniezno24.com/aktualnosci/item/18388-kolejka-rusza-w-trase.
- ↑ Rafał Wichniewicz, Pożar w lokomotywie, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27] (pol.).
- ↑ Rafał Wichniewicz, Parowóz wciąż czeka na remont, „Gniezno24.com” [dostęp 2017-06-16] (pol.).
- ↑ Dane techniczne i tabor. gkw-gniezno.pl. [dostęp 2013-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-10)].