Miasta w Polsce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rozmieszczenie miast w Polsce (stan z 1 stycznia 2019)
Budynki Warsaw Spire – Warszawa
Wawel – Kraków
Stary Ratusz – Wrocław
Księży Młyn – Łódź
Archikatedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła – Poznań
Kościół św. Katarzyny – Gdańsk
Rynek Sienny – Szczecin
Panorama Starego Miasta – Lublin
Opera Nova – Bydgoszcz
Pałac Branickich – Białystok
Spodek – Katowice
Kościół garnizonowy – Olsztyn
Kościół św. Jakuba – Opatowiec

Miasta w Polscemiejscowości podstawowe w Polsce o charakterze miejskim, posiadające prawa miejskie.

Według stanu na 1 stycznia 2024 na terenie Polski jest 1013 miast[1], w tym 302 samodzielne gminy miejskie, w tym 107 miast prezydenckich, w tym 66 miast na prawach powiatu, w tym 37 miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 000, w tym 18 miast będących siedzibami władz wojewódzkich, w tym 11 miast będących siedzibami sądu apelacyjnego, w tym jedno ponadmilionowe miasto, objęte ustawą regulującą jego ustrój[2].

W polskich miastach organem wykonawczym będącym jednocześnie organem administracji publicznej jest prezydent miasta lub burmistrz. Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada miejska lub rada miasta i gminy.

Miasta prezydenckie, w tym miasta na prawach powiatu, wojewódzkie i będące siedzibami sądu apelacyjnego[edytuj | edytuj kod]

Obecnie 107 miast zarządzanych jest przez prezydenta miasta. Przywilej ten posiada z mocy prawa każda gmina miejska powyżej 100 000 mieszkańców (obecnie 37) lub będąca miastem na prawach powiatu (obecnie 66), przy czym w stanie na rok 2022 wszystkie miasta spełniające kryterium pierwsze spełniały również drugie (w przeszłości wyjątkiem był Wałbrzych). Istnieje jednak szereg innych gmin miejskich będących siedzibą powiatu, które zachowały ten status ze względu na uwarunkowane politycznie lub historycznie, pomimo niespełnianie żadnego z obydwu ww. kryteriów. Spośród 37 miast powyżej 100 000 mieszkańców 18 jest siedzibą wojewody lub sejmiku wojewódzkiego i nosi nieformalne określenie miasta wojewódzkiego. 11 spośród nich jest siedzibą sądu apelacyjnego i innych ponadregionalnych instytucji, stanowiąc główne ośrodki administracyjno-gospodarcze kraju, wśród nich jego stolicę jako jedyne miasto o ponadmilionowej populacji i jedyne, odnośnie do którego obowiązuje tzw. ustawa warszawska regulująca niektóre szczegółowe zagadnienia nieujęte w ustawach o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym.

Lista miast prezydenckich[edytuj | edytuj kod]

Następujące gminy miejskie zarządzane są przez prezydenta miasta (kursywą oznaczono miasta na prawach powiatu, pogrubioną czcionką miasta wojewódzkie, a gwiazdką* miasta będące siedzibami sądu apelacyjnego):

Statystyki miast w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W roku 1997 w miastach mieszkało 61,89% ludności Polski i był to najwyższy wynik w historii[3].

Polskie miasta należą do następujących przedziałów wielkości pod względem liczby mieszkańców (według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 20 lipca 2023)[4]:

  • 1 miasto powyżej 1 000 000,
  • 4 miasta od 500 000 do 999 999,
  • 6 miast od 250 000 do 499 999,
  • 26 miast od 100 000 do 249 999,
  • 47 miast od 50 000 do 99 999,
  • 90 miast od 25 000 do 49 999,
  • 214 miast od 10 000 do 24 999,
  • 186 miast od 5000 do 9999,
  • 221 miast od 2500 do 4999,
  • 167 miast od 1000 do 2499,
  • 17 miast poniżej 1 000.

Najludniejsze miasta w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Największe miasta w Polsce według liczby mieszkańców (stan na 20 lipca 2023)[4]:

Lp. Miasto Województwo Liczba
mieszkańców
Gęstość zaludnienia

[osoby/km²]

1. Warszawa mazowieckie 1 861 975 3 600
2. Kraków małopolskie 803 282 2 458
3. Wrocław dolnośląskie 674 079 2 302
4. Łódź łódzkie 658 444 2 245
5. Poznań wielkopolskie 541 316 2 067
6. Gdańsk pomorskie 486 345 712
7. Szczecin zachodniopomorskie 391 566 1 303
8. Lublin lubelskie 331 243 2 246
9. Bydgoszcz kujawsko-pomorskie 330 038 1 876
10. Białystok podlaskie 292 600 2 865

Największe miasta w Polsce pod względem powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Największe miasta w Polsce według powierzchni (stan na 20 lipca 2023)[4]:

Lp. Miasto Województwo Powierzchnia [ha]
1. Gdańsk pomorskie 68 300
2. Warszawa mazowieckie 51 720
3. Gdynia pomorskie 39 151
4. Kraków małopolskie 32 685
5. Szczecin zachodniopomorskie 30 062
6. Łódź łódzkie 29 325
7. Wrocław dolnośląskie 29 281
8. Zielona Góra lubuskie 27 827
9. Poznań wielkopolskie 26 191
10. Świnoujście zachodniopomorskie 20 207

Najstarsze miasta w Polsce na prawie niemieckim[edytuj | edytuj kod]

W XIII wieku lokowano 230 miast. Na Śląsku 128, w Wielkopolsce 38, w Małopolsce 29, w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej 17, na Kujawach i w ziemi dobrzyńskiej 9, na Pomorzu Gdańskim 5 i na Mazowszu 4[5].

Najnowsze miasta w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Prawa miejskie regularnie nadawane są kolejnym miejscowościom. Po 1990 roku nowe miasta nie zostały utworzone jedynie w latach 1995, 1999, 2002, 2012 i 2013[6]. Najnowszymi miastami w kraju są:

Lista miast w Polsce w porządku alfabetycznym[edytuj | edytuj kod]

Poniższa lista zawiera miasta w Polsce w porządku alfabetycznym. W nawiasach kod województwa według ISO 3166-2:PL (z użyciem polskich znaków).

Skróty nazw województw:

Indeks[edytuj | edytuj kod]

ABCĆDEFGHIJKLŁMNOPRSŚTUWZŻ

A[edytuj | edytuj kod]

Plac Tadeusza Kościuszki – Aleksandrów Łódzki

   (wróć do indeksu)

B[edytuj | edytuj kod]

Bardo
Jezioro – Barlinek
Rynek – Bielsko-Biała

   (wróć do indeksu)

C[edytuj | edytuj kod]

Rynek – Cieszyn
Jasna Góra – Częstochowa

   (wróć do indeksu)

Ć[edytuj | edytuj kod]

Ruiny zamku – Ćmielów

   (wróć do indeksu)

D[edytuj | edytuj kod]

Dobczyce

   (wróć do indeksu)

E[edytuj | edytuj kod]

Stare Miasto – Elbląg

   (wróć do indeksu)

F[edytuj | edytuj kod]

   (wróć do indeksu)

G[edytuj | edytuj kod]

Główny dworzec kolejowy – Gdynia
Estakada kolejowa – Gorzów Wielkopolski

   (wróć do indeksu)

H[edytuj | edytuj kod]

Mierzeja Helska – Hel

   (wróć do indeksu)

I[edytuj | edytuj kod]

   (wróć do indeksu)

J[edytuj | edytuj kod]

Ratusz – Jarocin

   (wróć do indeksu)

K[edytuj | edytuj kod]

Kazimierz Dolny
Pałac Biskupów Krakowskich – Kielce
Rynek – Korfantów

   (wróć do indeksu)

L[edytuj | edytuj kod]

Rynek – Lubawa

   (wróć do indeksu)

Ł[edytuj | edytuj kod]

Plac Wolności – Łódź

   (wróć do indeksu)

M[edytuj | edytuj kod]

Rynek – Miasteczko Śląskie
Mikołajki
Rynek – Mrocza

   (wróć do indeksu)

N[edytuj | edytuj kod]

Bazylika – Nysa

   (wróć do indeksu)

O[edytuj | edytuj kod]

Ratusz – Opole

   (wróć do indeksu)

P[edytuj | edytuj kod]

Stary Rynek – Poznań
Rynek – Prudnik
Rynek – Pułtusk

   (wróć do indeksu)

R[edytuj | edytuj kod]

Pałac Sandomierski – Radom
Ratusz – Rzeszów

   (wróć do indeksu)

S[edytuj | edytuj kod]

Ratusz – Słupsk
Zamek Sielecki – Sosnowiec
Zamek – Sucha Beskidzka
Park – Syców

   (wróć do indeksu)

Ś[edytuj | edytuj kod]

Rynek – Świecie

   (wróć do indeksu)

T[edytuj | edytuj kod]

Archikatedra śś. Janów – Toruń

   (wróć do indeksu)

U[edytuj | edytuj kod]

Sanktuarium – Ustrzyki Dolne

   (wróć do indeksu)

W[edytuj | edytuj kod]

Pałac – Wleń

   (wróć do indeksu)

Z[edytuj | edytuj kod]

Plac Dworcowy – Zabrze
Ratusz – Zielona Góra

   (wróć do indeksu)

Ż[edytuj | edytuj kod]

   (wróć do indeksu)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Będzie ponad tysiąc miast w Polsce...
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku.
  3. Nowe miasta Polski w XXI w.
  4. a b c GUS: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku. stat.gov.pl, 2023-07-20. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
  5. Maria Bogucka, Henryk Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, s. 84–88, ISBN 83-04-01701-6, OCLC 835853938.
  6. Nadania praw miejskich w Polsce po 1900.
  7. Dz.U. z 2023 r. poz. 1472.
  8. Dz.U. z 2022 r. poz. 1597.
  9. Dz.U. z 2021 r. poz. 1395.
  10. Dz.U. z 2020 r. poz. 1332.
  11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z 2019 r. poz. 1416).
  12. Nowe miasta w Polsce. [dostęp 2019-01-01].
  13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
  14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gminy Dz.U. z 2016 r. poz. 1134.
  15. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2015 r. w sprawie ustalenia granic niektórych miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, ustalenia granic oraz zmiany nazw i siedzib władz niektórych gmin Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
  16. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2014 r. poz. 1023.
  17. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy Dz.U. z 2013 r. poz. 869.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]