Mykologia
Mykologia, mikologia; grzyboznawstwo[1] (gr. mýkēs „grzyb”, lógos „słowo”, „nauka”)[2] – dział biologii zajmujący się badaniem grzybów (Fungi), ich systematyką, budową (morfologią, anatomią, cytologią), fizjologią, a także znaczeniem dla człowieka.
Początkowo grzyby zaliczane były do roślin, a mykologia jeszcze w XX wieku była działem botaniki. Czasem łączono ją z fykologią i briologią, wyróżniając kryptogamologię[3]. Jako odrębna od botaniki gałąź biologii wydzieliła się, gdy grzyby zostały uznane za odrębne królestwo. W połowie XIX wieku z mykologii wyodrębniła się fitopatologia, czyli patologia roślin[4].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W języku polskim istnieje oboczność zapisu i wymowy terminu mykologia/mikologia oraz jego pochodnych. Według części opinii normatywnych właściwą formą jest mikologia, gdyż wpisuje się to we wzorzec spolszczania nazw greckich rozpoczynających się od sylaby μυ[5]. Stanowisko to było długo potwierdzane zapisami większości słowników poprawnościowych, z drugiej jednak strony większość naukowców zajmujących się grzybami używała formy mykologia. Ten wariant z kolei został odnotowany przez autorów „Wielkiego słownika wyrazów obcych PWN” pod redakcją Mirosława Bańki z 2003 r.[6] Ponadto językoznawcy-normatywiści uznawali, że forma mikologia, choć preferowana[7], jest pewnego rodzaju wyjątkiem, a wzorzec spolszczania tej sylaby jako mi nie w każdym przypadku jest konsekwentny[7]. Przez pewien czas zatem za zgodną z normą uważano formę mikologia, od 2003 r. zaś istniały podstawy do uznawania obu form za równorzędne (mimo liczniejszej grupy słowników notujących jedynie formę mikologia). W 2011 r. na wniosek grupy naukowców planujących założenie stowarzyszenia naukowego zajmującego się nauką o grzybach (Polskie Towarzystwo Mykologiczne) Rada Języka Polskiego podjęła dyskusję na ten temat. W jej wyniku aprobatę normatywną przyznano preferowanej przez biologów mykologia[6][8][9].
Działy mykologii[edytuj | edytuj kod]
- etnomykologia zajmująca się zastosowaniem i rolą grzybów w kulturze
- hydromykologia zajmująca się badaniem grzybów wodnych
- mykologia budowlana zajmująca się badaniem wpływu grzybów na konstrukcje budowlane i ich ochroną przed grzybami
- mykologia medyczna zajmująca się wpływem grzybów na organizm i chorobami wywołanymi przez grzyby
- mykologia przemysłowa zajmująca się wykorzystaniem grzybów w biotechnologii i produkcji żywności
- mykologia weterynaryjna zajmująca się grzybowymi chorobami zwierząt
- mykotoksykologia zajmująca się badaniem mykotoksyn i ich wpływu na organizm
- lichenologia zajmująca się porostami (Lichenes), będącymi obiektem współżycia glonów i grzybów
- paleomykologia zajmująca się grzybami kopalnymi
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ grzyboznawstwo, [w:] Wielki słownik W. Doroszewskiego PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2023-03-28] (pol.).
- ↑ Mykologia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-21].
- ↑ Jiří Váňa i inni, Advances in Cryptogamology (Algology, Mycology, Lichenology and Bryology) in the Last 35 Years (1945-1980) in Czechoslovakia, „Folia Geobotanica & Phytotaxonomica”, 17 (1), 1982, s. 1–19, JSTOR: 4180311 (ang.).
- ↑ Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Podstawy fitopatologii, t. 1, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, s. 12–18, ISBN 978-83-09-01063-0.
- ↑ Jan Miodek, Dlaczego Mikologia?, „Wiedza i Życie”, 8, sierpień 1997 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06].
- ↑ a b Walery Pisarek, Mykologia czy mikologia? Stanowisko Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, „Wiadomości Botaniczne”, Instytut Botaniki PAN, 1/2, 55, 2011, s. 143–144, ISSN 0043-5090.
- ↑ a b Piotr Sobotka, Mikologia i fykologia, [w:] Poradnia językowa [online], pwn.pl, 24 października 2006 [dostęp 2012-12-21] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ d, „My” czy „mi”? Spór o nazwę towarzystwa grzybofilnego [online], Agora – gazeta.pl Łódź, 4 listopada 2011 [zarchiwizowane z adresu 2016-02-12].
- ↑ Decyzja Rady Języka Polskiego RJP-181./W/2011 [online] [dostęp 2014-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23].