Park Mużakowski: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 51,547559°N 14,723229°E/51,547559 14,723229
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne |
poprawiłem błędy Znaczniki: Wycofane usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor |
||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
[[Plik:New castle,front,bad muskau,saxony,germany.jpg|mały|240px|[[Zamek w Mużakowie|Nowy Zamek w Mużakowie]]]] |
[[Plik:New castle,front,bad muskau,saxony,germany.jpg|mały|240px|[[Zamek w Mużakowie|Nowy Zamek w Mużakowie]]]] |
||
[[Plik:Lwy-parkmuzakowski.JPG|mały|240px|Figury lwów przed Nowym Zamkiem.]] |
[[Plik:Lwy-parkmuzakowski.JPG|mały|240px|Figury lwów przed Nowym Zamkiem.]] |
||
'''Park Mużakowski''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Park von Muskau'', ''Muskauer Park'' lub ''Fürst-Pückler-Park'') – [[park]] w [[Polska|Polsce]] i w [[Niemcy|Niemczech]]<ref name=":0">{{Cytuj stronę|url=http://www.leknica.pl/turystyka/parki-formy-ochrony-przyrody/park-muakowski/67-charakterystyka|tytuł=Oficjalna strona miasta Łęknica - Charakterystyka Parku Mużakowskiego|data=17 kwietnia 2009 18:14|opublikowany=www.leknica.pl|data dostępu=2014-06-19|język=pl|archiwum=https://web.archive.org/web/20160308135051/http://leknica.pl/turystyka/parki-formy-ochrony-przyrody/park-muakowski/67-charakterystyka|zarchiwizowano=2016-03-08}}</ref>, zajmujący 728 ha powierzchni po obu stronach rzeki [[Nysa Łużycka|Nysy Łużyckiej]]<ref name=":0" />, która stanowi granicę polsko-niemiecką<ref name=":0" />, w [[województwo lubuskie|województwie lubuskim]], i w [[Powiat żarski|powiecie żarskim]]. Jest to największy park w [[Ogród angielski|stylu angielskim]] na terenie Polski. |
|||
Polska część parku jest zarządzana przez [[Narodowy Instytut Dziedzictwa]] w Warszawie, a niemiecka – przez Fundację Fürst–Pückler–Park Bad Muskau{{odn|Park Mużakowski|2008|s=5}} z siedzibą w Oranżerii znajdującej się w parku. |
|||
== Położenie == |
|||
Po stronie polskiej znajdują się 522 ha całego założenia parkowego<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |tytuł = Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków - Łęknica/Bad Muskau, park pałacowy - Park Mużakowski |data dostępu = 2018-07-30 |opublikowany = www.lwkz.pl |url = http://www.lwkz.pl/monument/show/id/811/letter/%C5%81 |język = en}}</ref>, a po stronie niemieckiej 206 ha<ref name=":0" />{{odn|Park Mużakowski|2008|s=5}}. Centralna część parku z zabudowaniami rezydencjalnymi znajduje się po zachodniej stronie rzeki przy niemieckiej miejscowości [[Mużaków]], polska część leży przy miejscowości [[Łęknica]]. |
|||
Park Mużakowski znajduje się na terenie [[Park Krajobrazowy Łuk Mużakowa|Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa]] oraz Geoparku Łuk Mużakowa. Jest to pierwszy w Polsce [[geopark]] przyjęty do Światowej Sieci Geoparków ([[język angielski|ang.]] ''Global Network of National Geoparks'')<ref name="UNESCO">{{cytuj stronę|url=http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/single-view-earth/news/27th_european_geoparks_meeting_brecon_uk_2931_march_2011/|tytuł=27th European Geoparks Meeting, Brecon, UK, 29–31 March 2011|autor=UNESCO/Natural Sciences |data=17.05.2011|język=en|data dostępu=2011-05-22}}</ref>. |
|||
== Historia == |
|||
Założycielem parku był książę [[Hermann von Pückler-Muskau|Hermann Ludwig Heinrich von Pückler-Muskau]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://archive.ph/20140619195521/http://www.park-muzakowski.pl/page/history|tytuł=Park Mużakowski - Historia|opublikowany=www.park-muzakowski.pl|język=pl}}</ref> (1785–1871), który po podróżach, w tym do Anglii, zachwycił się parkami krajobrazowymi. W 1811 odziedziczył po zmarłym ojcu posiadłość w Muskau. Na początku XIX wieku był to zamek z otaczającym go parkiem położonym nad Nysą{{odn|Park Mużakowski|2008|s=7}}. W 1815 pierwszego maja Pückler wydał list otwarty do mieszkańców Muskau, w którym prosił o pomoc w zakładaniu parku przypałacowego w stylu angielskim. |
|||
W latach 1815–1845 rezydencja rozrosła się w rozległe założenie parkowe w stylu krajobrazowym. Przemodelowano teren, wybudowano mosty przez Nysę, nasadzono tysiące drzew i krzewów. Całość została wpisana w naturalne wnętrze doliny rzeki. W realizacji planów brali udział: [[Karl Friedrich Schinkel]]<ref group=uwaga>Karl Friedrich Schinkel był autorem przebudowy budynków rezydencji i budowli parkowych.</ref>, August Schirmer (malarz), John Adey Repton (angielski architekt) oraz Jacob Heinrich Rehder (ogrodnik){{odn|Park Mużakowski|2008|s=8}}. Pogłębiający się kryzys finansowy spowodowany pracami na ogromną skalę oraz podróżami księcia zmusił go do sprzedaży majątku. Z koncepcji obejmującej ponad 700 ha, zrealizowano nieco ponad 250 ha{{odn|Park Mużakowski|2008|s=8}}. W 1845 książę był zmuszony sprzedać posiadłość w Muskau i przenieść się z byłą żoną Lucie do Branitz koło [[Chociebuż]]a, gdzie rozpoczął tworzenie kolejnego parku. Zmarł 4 lutego 1871 roku. Razem z Lucie został pochowany w usypanej piramidzie na jeziorze w parku w Branitz. |
|||
Kolejnym właścicielem Parku Mużakowskiego był książę [[Fryderyk Holenderski|Fryderyk Niderlandzki]], który kontynuował prace związane z tworzeniem parku. Kazał przebudować i zmodernizować niektóre budowle. We wschodniej części parku [[Eduard Petzold]] wykonał [[arboretum]], w którym znajduje się prawie 3000 gatunków roślin drzewiastych i krzewiastych{{odn|Park Mużakowski|2008|s=8}}. Kolekcja zyskała miano najbardziej znaczącej w Niemczech. Prace trwały aż do śmierci księcia w 1881. |
|||
W 1883 posiadłość przejęła rodzina von Arnim, która po odratowaniu funduszy Muskau kontynuowała dzieło poprzedników. W latach 1886–1888 w miejscu, które Pückler przeznaczył na wzniesienie kaplicy grobowej powstało [[mauzoleum]]<ref group="uwaga">Projektantem był [[Juliusz Raschdorff]].</ref> dla zmarłej tragicznie żony hrabiego von Arnim{{odn|Park Mużakowski|2008|s=8}}. W 1945 rodzina von Arnim została wysiedlona z Muskau. |
|||
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] park i budynki parkowe uległo zniszczeniu, w tym główna rezydencja – [[Zamek w Mużakowie|Nowy Zamek]]. W centralnej kompozycji parku w pierwszych latach XX wieku ustawiono pomnik ku czci jego twórcy księcia Hermana von Pücklera{{odn|Park Mużakowski|2008|s=8}}. Podczas działań frontowych na [[Nysa Łużycka|Nysie Łużyckiej]] zostały wysadzone dwa historyczne mosty przez rzekę: ''Most Podwójny'' odbudowany w 2003 oraz ''Most Angielski'', którego odbudowa zakończyła się w roku 2011. W tym samym roku zakończyła się renowacja ''Mostu Arkadowego'' w polskiej części parku. |
|||
{{Duża grafika|Park Mużakowski polana w osi widokowej 22.05.2012 p.jpg|800px|Panorama polany w parku, stanowiącej część osi widokowej}} |
|||
== Wyróżnienia == |
|||
1 maja 2004 polska część parku została uznana za [[pomnik historii]]<ref>Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania za pomnik historii ({{Dziennik Ustaw|2004|102|1059}}).</ref>. 2 lipca 2004 Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO<ref name=":0" /> zdecydował jednogłośnie o wpisaniu Parku Mużakowskiego na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|Listę światowego dziedzictwa UNESCO]], jako 12. obiekt w Polsce{{odn|Park Mużakowski|2008|s=7}}. |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[kolej leśna w Bad Muskau]] |
|||
== Uwagi == |
|||
{{Uwagi}} |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
* {{cytuj książkę|tytuł=Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy|rok=2008|wydawca=„Chroma” Drukarnia Krzysztof Raczkowski|miejsce=Łęknica|isbn=978-83-922412-2-5|strony=|odn={{odn/id|Park Mużakowski|2008}}}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.park-muzakowski.pl/ Oficjalna polska strona Parku Mużakowskiego] |
|||
* [http://www.liga-unesco.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=74&Itemid=98&lang=pl Park Mużakowski] na stronie [[Liga Polskich Miast i Miejsc UNESCO|Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO]] |
|||
* [http://www.lwkz.pl/monument/show/id/811/letter/%C5%81 Opis Parku Mużakowskiego na stronie Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków] |
|||
* [https://polona.pl/search/?filters=keyword:Park_Mu%C5%BCakowski,public:1,hasTextContent:0 Archiwalne plany i publikacje o parku] w bibliotece [[Polona]] |
|||
{{Obiekty UNESCO w Polsce}} |
{{Obiekty UNESCO w Polsce}} |
||
Wersja z 13:07, 10 maj 2024
 nr rej. L-76/A z 31 grudnia 1998[1]
| |
 Linia graniczna i most w Parku Mużakowskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Powierzchnia |
728 ha |
| Data założenia |
1815 |
| Projektant |
Karl Friedrich Schinkel, August Schirmer, John Adey Repton,Jacob Heinrich Rehder |
Położenie na mapie Łęknicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żarskiego  | |
 51°33′01″N 14°43′36″E/51,550278 14,726667
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Obszar parku w roku 1938 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2004 |
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Niemczech
- ↑ Wspólnie z Wielką Brytanią
- ↑ Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami
- ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią
- ↑ Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami
- ↑ Wspólnie z Holandią, Danią
- ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
- ↑ Wspólnie z Polską
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubuskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 136 [dostęp 2018-07-10].