Sałatka jarzynowa
.jpg)
Sałatka jarzynowa, znana również jako sałatka warzywna lub sałatka majonezowa[1] – popularna w Polsce sałatka z gotowanych jarzyn: marchwi, pietruszki, selera, ziemniaków z dodatkiem gotowanych na twardo jajek, zielonego groszku i ogórków kiszonych z majonezem i przyprawami, głównie pieprzem i musztardą. Są dopuszczalne również inne składniki. Spożywana przez cały rok, choć najczęściej na Boże Narodzenie i Wielkanoc jako dodatek do zimnych mięs[1]. W latach 70. i 80. XX wieku była szeroko rozpowszechniona w polskich zakładach gastronomicznych[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według niektórych źródeł pierwowzorem jest francuska sałatka „macédoine”, która pojawiła się z XVIII wieku i składała się z pokrojonych w równą kostkę warzyw i owoców. Według autora dzieła Gastronomie pratique Henryka Babińskiego sałatka zaczęła ewoluować przez dodanie do niej innych warzyw: zielonej fasoli, rzepy, ziemniaków, kalafiora. W tej postaci sałatka trafiła do Polski, gdzie dokonano dalszych modyfikacji, dodając m.in. marchew, seler, kalarepę, rzepę, zielony groszek. Po roku 1945 produkty na sałatkę ograniczono głównie do warzyw korzeniowych[3].
Według innych źródeł sałatka jarzynowa pochodzi z Rosji, a autorem pierwszego przepisu był Lucien Oliver, będący właścicielem restauracji Hermitage w Moskwie. Pierwsza wersja sałatki, znanej jako „Salade russe” lub „Salade Olivier” składała się z ozorów, kaparów, sałaty, pikli i sosu (receptura sosu do dziś pozostaje nieznana). Pod koniec XIX wieku sałatka dotarła do Europy za sprawą rosyjskiej emigracji, przy czym przepis odbiegał od oryginału i dostosowany był do realiów różnych krajów[2]. Z czasem rezygnowano również ze składników, które były zbyt kosztowne[1]. Obecnie sałatka rosyjska, zwana też sałatką Olivier, to nic innego jak wschodnia odmiana tradycyjnej sałatki warzywnej. Różni się jednym istotnym składnikiem. Jest wzbogacona o dodatek mięsny, np. szynkę lub kiełbasę[4][5].
Według słownika towaroznawczego artykułów żywnościowych z 1968, mianem sałatki jarzynowej określano też jedną z wielu sałatek warzywnych składających się z surowych warzyw po oczyszczeniu pokrojonych w kostki lub przetartych w paski z dodatkiem soli, cukru, przypraw i 2% oleju roślinnego, utrwalonych poprzez pasteryzację. Spośród warzyw do jej przygotowania stosowano kapustę, marchew, pietruszkę, pory, selery, cebulę i kwaszone ogórki[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Sałatka jarzynowa - przepis na imprezowy klasyk i trochę historii. Wiesz, skąd się wzięła?. haps.pl. [dostęp 2020-09-13].
- ↑ a b Sałatka jarzynowa wcale nie taka polska. Wirtualna Polska. [dostęp 2020-09-13].
- ↑ Magdalena Kasprzyk-Chevriaux: Historie kuchenne. Sałatka lepszego i gorszego sortu Polaków. Gazeta Wyborcza, 2015-12-19. [dostęp 2020-09-13].
- ↑ Rosyjska sałatka to nic innego, jak zwykła sałatka warzywna z dodatkiem szynki lub kiełbasy. Ringier Axel Springer Polska, 2022-06-30. [dostęp 2022-07-01].
- ↑ Sałatka Olivier to rosyjska wersja sałatki jarzynowej, wzbogacona o dodatek mięsny. Grupa ZPR Media, 2021-11-10. [dostęp 2022-07-01].
- ↑ Michał Ziemiański: Słownik towaroznawczy artykułów żywnościowych. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, 1968, s. 419.