Ratusz w Strzegomiu
 nr rej. A/4739/940 z 8.09.1961
| |
 Nowy ratusz w Strzegomiu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Rynek 38 |
Położenie na mapie Strzegomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Strzegom  | |
 50°57′36,359″N 16°20′45,995″E/50,960100 16,346110
| |
Ratusz w Strzegomiu – pierwsza siedziba władz miasta została wzniesiona w latach 1859-1860, przy wykorzystaniu Wieży Targowej, pochodzącej z poprzedniego ratusza. W roku 1940 władze miasta przeniesiono do domu z XIX wieku, położonego w tym samym bloku zabudowy śródrynkowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy ratusz w Strzegomiu istniał już w XIV wieku[1]. W czasie wojny trzydziestoletniej budynek został zniszczony, później odbudowano go[2]. W latach 1828-1829 ratusz rozebrano, pozostawiając jedynie Wieżę Targową[1]. W latach 1859-1860 wokół wieży, w miejscu rozebranego ratusza wzniesiono kamienice śródrynkowe według projektu Karla Lüdecke[1]. W latach 1993-1996 przeprowadzono remont budynku, a w roku 1998 wieża została nakryta współczesnym hełmem ze stali i szkła[1].
W roku 1940 władze miejskie przeniesiono do nowej siedziby, również położonej w Rynku[2].
Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 8 września 1961 roku wieża dawnego ratusza została wpisana do rejestru zabytków[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wieża Targowa[edytuj | edytuj kod]
Konkretna data budowy Wieży Targowej nie zachowała się w dokumentach, kronikach czy przekazach historycznych, ale możemy przyjąć, że wieżę wybudowano w drugiej połowie XIV w. Pierwszy zapis, który został odnotowany w starej Księdze Miejskiej, znalazł się w roku 1433 i opisywał remont Wieży Targowej:
„W tym roku, My rajcy kazaliśmy pokryć blachą ołowianą Wieżę Targową - do tego zużyto 117 cetnarów, a każdy cetnar kosztował 3 kopy halerzy a jako wynagrodzenie za każdy cetnar 15 groszy. Dlatego też pokrycie wieży kosztowało więcej niż 100 kop”.
W XVI w. Strzegom przeżywał swój rzadki czas rozkwitu. Miasto było na tyle bogate, że postanowiono rozbudować Wieżę Targową. W 1533 r. (tablica z piaskowca z tą datą zachowała się do dziś i znajduje się wewnątrz na I piętrze wieży wpojona w ścianę) przebudowano ją i uzyskała wysokość (26,2 m.) od poziomu gruntu do posadzki tarasu widokowego. Wtedy również postawiono renesansowy hełm wieży o konstrukcji drewnianej pokrytej blachą miedzianą lub cynową. Całe zwieńczenie było pomalowane. W opisie remontu z roku 1828 podano, ze hełm pomalowano na zielono a kulę na zwieńczeniu na złoto. Najprawdopodobniej takie kolory były również wcześniej. Kształt zadaszenia, możliwe, że taki sam lub z niewielkimi zmianami (widoczny na rys. Wernera) przetrwał do 1945 r.
Ze średniowiecznego ratusza zachowała się Wieża Targowa murowana z kamienia, o sklepionym parterze, zwieńczona kamienną balustradą - częściowo gotycką, częściowo barokową[4]. Na elewacji widnieje kartusz z herbem miasta z datą 1618[4], oraz tablica z datą 1533 upamiętniająca kolejną przebudowę[1]. Sam budynek ratuszowy, gruntownie przebudowany w latach 1859-1860, prawie zupełnie zatracił charakter zabytkowy[4]. Najcenniejszym jest zachowany portal z łacińską inskrypcją i datą 1541[4].
Nowy ratusz to okazały budynek czterokondygnacyjny nakryty łamanym dachem naczółkowym z lukarnami[2]. Na środku fasady jest jednoosiowy ryzalit, którego przedłużeniem jest ośmioboczna wieżyczka zegarowa, nakryta ostrosłupowym hełmem z prześwitem i iglicą[2].
Oba ratusze - dawny i obecny - położone są w bloku zabudowy śródrynkowej, odnowionym po zniszczeniach II wojny światowej[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, s. 328. ISBN 83-213-4366-X.
- ↑ a b c d e Roman Pawlak: Zabytkowe ratusze. Warszawa: MUZA SA, 2003, s. 45 i 46. ISBN 83-7200-991-0.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ a b c d Wratislaviae Amici. [dostęp 2014-06-25].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, ISBN 83-213-4366-X, OCLC 69480077.
- Roman Pawlak, Zabytkowe ratusze, Warszawa, MUZA SA, 2003, ISBN 83-7200-991-0.