Zamek Homole
 Zamek Homole – ruiny stołpu, 2016 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
Położenie na mapie gminy Lewin Kłodzki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°24′05,31″N 16°20′47,06″E/50,401475 16,346406
| |
Zamek Homole – ruiny zamku na wzniesieniu Gomoła (733 m n.p.m.) na Wzgórzach Lewińskich, ponad przełęczą Polskie Wrota (ziemia kłodzka, Sudety Wschodnie)[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Już w pierwszych wiekach n.e. przez przełęcz Polskie Wrota prowadził wariant szlaku bursztynowego, a we wczesnym średniowieczu była to uczęszczana droga handlowa łącząca Śląsk z Czechami[2] zwana Polską Drogą (Polenweg). W XI w. istniał tam drewniany gródek strzegący traktu[2]. Murowany zamek wzniesiono pod koniec XIII wieku lub w wieku XIV. Pierwszym znanym właścicielem zamku był Titzko (Tyczko) von Pannwitz, który był wzmiankowany w 1346 roku. Zamek był centrum dóbr rodziny von Pannwitzów[2]. Jego synowie sprzedali zamek nowemu właścicielowi, którym był Dětrich z Janovic. Od 1414 roku właścicielem zamku stał się Boczek II z Podiebradów. Po jego śmierci w 1417 roku właścicielem zamku stał się jego syn, zagorzały zwolennik utrakwistów, Wiktoryn z Podiebradów, który zmarł w 1427 roku. Dziedzicem zamku został jego 7-letni syn Jerzy z Podebradów, późniejszy król Czech. Zamek został zdobyty przez husytów w 1428 r. i stał się ich główną siedzibą na ziemi kłodzkiej[2]. W tym czasie zaczął być określany jako Hrad Homole. Zamkiem władali wtedy Jan Holý zwany Holec, właściciel Nemošic i Mikuláš Trčka z Lípy. W 1434 r. został zdobyty przez najemników z Wrocławia i Świdnicy lub też ze Strzelina. W 1440 roku został zdobyty przez taborytę Jana Koldę z Žampachu. W latach 1444–1454 zamek należał do husyckiego dowódcy Hynka Krušiny IV z Lichtenburka i dopiero po jego śmierci zamek wrócił do prawowitego właściciela, którym był Jerzy z Podebradów (od 1458 roku król). Po śmierci króla doszło do podziału jego majątków i zamek wraz z okolicznymi dobrami otrzymał jego syn Henryk I Starszy z Podiebradów. W 1470 roku jako burgrabia zamku jest wzmiankowany Wacław (Wenzel) Holub z Provuzy.
Do 1477 r. zamek kilkukrotnie zmieniał właścicieli, drogą sprzedaży bądź dziedziczenia, by w końcu zostać odsprzedanym Hildebrandowi von Kauffungowi z Łużyc i odłączonym od ziem Korony Czeskiej. Zamek stał się tym samym stolicą niewielkiej domeny (tzw. „państewka homolskiego”) obejmującej Duszniki-Zdrój, Lewin Kłodzki i 21 okolicznych wsi[2].
Potomkowie Kauffunga stali się z czasem rycerzami-rabusiami, co spowodowało, że ich suwerenność przestała być tolerowana: w 1534 r. wojska cesarskie zdobyły zamek, który następnie skonfiskowano, a ostatniego właściciela stracono w Wiedniu[2]. W 1536 roku narysował go podczas podróży z palatynem Ottheinrichem do Krakowa Matthias Gerung (jako Lewinski Zamek – Burg Hummel na weducie Náchodu)[3][4]. Od 1560 r. zamek stał opuszczony, powoli popadając w ruinę.
W zamku dwukrotnie prowadzono prace archeologiczne – w 1810 i w 1962 roku. Odnaleziono wtedy między innymi fragmenty ceramiki[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zamek składał się z kamiennego stołpu około 30-metrowej wysokości o cylindrycznym kształcie, otoczonego murem obwodowym[2]. Mur wydzielał dziedziniec o nieregularnych, zbliżonych do prostokąta granicach, długości ok. 45, szerokości ok. 18 m; wieża umieszczona była w jego centrum[2]. Do obecnych czasów zachował się jedynie fragment wieży i kilkumetrowy odcinek muru zewnętrznego oraz ślady suchej fosy[2].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
W XVIII wieku, kiedy Duszniki-Zdrój stały się kurortem wzrosło zainteresowanie ruinami wśród turystów i kuracjuszy[2]. W latach 1788–1789 zbudowano dla nich w ruinach aleję, altanę, ustawiono ławki[2]. Przypuszczalnie okolice zamku odwiedził 4 lipca 1778 przyszły król pruski Fryderyk Wilhelm II (źródła pisane mówią o tablicy pamiątkowej, która nie zachowała się do obecnych czasów).
Przy ruinach zaczyna się szlak turystyczny[5]:
Zamek Homole – Bukowy Stawek – Ludowe – Przełęcz Polskie Wrota – Lewin Kłodzki – Przełęcz Lewińska
U północnego podnóża góry przebiega Główny Szlak Sudecki[5]:
Kudowa-Zdrój – Dańczów – Przełęcz Lewińska – Przełęcz pod Grodczynem – Bukowy Stawek – Ludowe – Duszniki-Zdrój – Jamrozowa Polana – Kozia Hala – Podgórze PL/CZ – Sołtysia Kopa – Zieleniec – Lasówka – Schronisko PTTK „Jagodna” (Przełęcz Spalona) – Ponikwa – Długopole-Zdrój
Około 2004 r. w zachodniej części dziedzińca zamkowego postawiono drewnianą wiatę, w 2016 r. zawalona.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
-
Ruiny około 1825 roku -
Plan ruin -
Ruina stołpu (wieży)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zamki Dolnego Śląska.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 102, 103. ISBN 83-7005-301-7.
- ↑ Die Reise des Pfalzgrafen Ottheinrich 1536, ottheinrich.info, Universitätsbibliothek Würzburg.
- ↑ Joachim Filusz, Podróż przez centrum Europy, Obrazy z podróży palatyna Ottheinricha z lat 1536/1537 [Weduty miejscowości odwiedzonych przez palatyna w drodze do Krakowa, k-k.pl/moje-foto].
- ↑ a b Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-04-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- R. Primke, M. Szczerepa, Rycerze-Rabusie ze Śląska i Łużyc: raubritterzy, zamki, skarby, Wyd. Technol, Kraków 2006. ISBN 83-916111-6-7.
- K.R. Mazurski, Przewodnik turystyczny. Ziemia kłodzka. Część południowa; Wyd. „Sudety”, Wrocław 1996. ISBN 83-85550-76-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
