Łęknica
miasto i gmina | |||||
Fragment miejscowości | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie | |||||
Burmistrz |
Piotr Kuliniak | ||||
Powierzchnia |
16,43[3] km² | ||||
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
68 | ||||
Kod pocztowy |
68-208[5] | ||||
Tablice rejestracyjne |
FZA | ||||
Położenie na mapie powiatu żarskiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego | |||||
51°32′18″N 14°44′21″E/51,538333 14,739167 | |||||
TERC (TERYT) |
0811011 | ||||
SIMC |
0988508 | ||||
Urząd miejski ul. Żurawska 168-208 Łęknica[5] | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Łęknica (niem. Lugknitz, łuż. Wjeska[6], 1945–1946 Lubanica[7]) – miasto w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, nad Nysą Łużycką.
Pod względem historycznym Łęknica leży na Górnych Łużycach[8]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Łęknica liczyła 2459 mieszkańców[4].
Początkowa samodzielna gmina (Lugknitz), 31 marca 1940 roku, została przyłączona do Mużakowa (Bad Muskau), po czym do 1945 roku stanowiła jego prawobrzeżną dzielnicę[9].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia Łęknicy powiazana jest z miastem Mużakowem (niem. Muskau). Prawa miejskie Mużaków otrzymał w 1452 roku; w ciągu wieków był wielokrotnie niszczony przez pożary i powodzie. Centrum Mużakowa znajdowało się na zachodnim brzegu Nysy, a na wschodnim rozciągały się łąki, pola uprawne i lasy. Graniczyła po tej stronie z Muskau osada o nazwie Wendyjska Wieska, później Luknić i Lugnitz, która dała początek powojennej Łęknicy.
31 marca 1940 Lugknitz włączono do Mużakowa, stając się jego prawobrzeżną dzielnicą[10].
Wojska niemieckie zostały wyparte z miasta 22 lutego 1945 roku przez oddziały 52 armii I Frontu Ukraińskiego[11]. Po ustaleniu granicy polsko–niemieckiej na Nysie Łużyckiej Łęknica (początkowo nazywana Lubanicą) została samodzielną miejscowością bez praw miejskich[12][13]. Polskie oddziały WOP zaczęły pełnić służbę graniczną od jesieni 1945 roku. W 1946 roku była tu 22 strażnica WOP 5 Komendy Odcinka. Miasto było zniszczone podczas wojny w 70%. Znacznemu zniszczeniu uległy również obiekty przemysłowe: szyby kopalni węgla brunatnego „Babina” (40%), huta szkła (30%) i zakład produkcji ceramiki budowlanej - dachówek (50%)[13].
Osadnicy wojskowi byli pierwszymi mieszkańcami miasta, a po jego rozminowaniu przez jednostkę saperów we wrześniu 1945 zaczęli przybywać z centralnych województw Polski nowi osadnicy. Osiedlali się tu również Polacy powracający z robót przymusowych. W mieście zatrzymywali się także repatrianci z Francji i Belgii. W ramach repatriacji ze Związku Radzieckiego w 1958 przyjechało do Łęknicy osiemnaście rodzin[13].
Miejscowość wielokrotnie zmieniała nazwę: w latach 1945–1947 była to Łuknica, a następnie na Ługnica i Łęknice[13]. Nazwę Łęknica otrzymała w 1956 roku[14]. Stacja kolejowa do końca lat 60. XX wieku nosiła nazwę Mużaków Wschód[14]. W czasie zmian administracyjnych do 1950 roku jako wieś (razem z powiatem żarskim) wchodziła w skład województwa wrocławskiego. Do 1954 należała do gminy Niwica, od 1955 była siedzibą gromady Łęknica[15], a w 1956 przemianowana została na osiedle[16]. 1 stycznia 1969 roku decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej uzyskała prawa miejskie[17].
2 lipca 2004 Komitet Światowego Dziedzictwa Kultury jednogłośnie uznał leżący na terenie gminy Park Mużakowski za obiekt światowego dziedzictwa kultury UNESCO[18].
Osobne artykuły:Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[19]:
- zespół Parku Mużakowskiego, z lat 1815–1845, wpisany w 2004 roku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO: jako 12 obiekt w Polsce[18]:
- park krajobrazowy
- park zewnętrzny „pola Bronowickie”
- zespół pałacowy „Belweder”, ul. Wojska Polskiego 2:
- pałac, obecnie miejski ośrodek kultury, z 1925 roku
- park, z XIX wieku, w 1925 roku.
Środowisko i ochrona przyrody
[edytuj | edytuj kod]Na obszarze gminy częściowo znajduje się rezerwat przyrody Nad Młyńską Strugą chroniący drzewostan lasów grądowych i łęgowych[20].
Ponadto, w Parku Mużakowskim rosną wyjątkowe drzewa. Największe z nich to pomnikowe dęby – Dąb Odyna o obwodzie 854 cm (w 2011)[21] i Dąb Tora, o obwodzie 715 cm (w 2015)[22].
Obszar Gminy Łęknica wchodzi w skład polsko-niemieckiego Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa (Muskauer Faltenbogen). Jednego z czterech na świecie Geoparków transgranicznych zaliczonych przez UNESCO do Listy Geoparków Światowych[23].
Struktura powierzchni
[edytuj | edytuj kod]Według danych z roku 2002[24] Łęknica ma obszar 16,4 km²[25], w tym[26]:
- użytki rolne: 11%
- użytki leśne: 65%
Miasto stanowi 1,18% powierzchni powiatu.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Dane z 30 czerwca 2004[27]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 2648 | 100 | 1381 | 52,2 | 1267 | 47,8 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
161,5 | 84,2 | 77,3 |
W Łęknicy funkcjonowała, jeszcze po II wojnie światowej, kopalnia węgla brunatnego. Według danych z 10 kwietnia 2012 r. liczyło 2564 mieszkańców[5].
- Piramida wieku mieszkańców Łęknicy w 2014 roku[28].
Ludzie związani z Łęknicą
[edytuj | edytuj kod]Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Kościół Boży w Chrystusie:
- Centrum Chrześcijańskie „Bez Granic”[29]
- Kościoła rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Łęknica (Sala Królestwa Tuplice ul. Cmentarna 6)[31].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez Łęknicę przebiegała droga krajowa nr 12 prowadząca do drogowego przejścia granicznego Łęknica-Bad Muskau na granicy z Niemcami.
W celu wyprowadzenia intensywnego ruchu tranzytowego z Łęknicy po stronie polskiej i Mużakowa po stronie niemieckiej, wybudowano obwodnicę. W skład której wchodzi odcinek drogi krajowej nr 12, poprowadzony po południowych, południowo-wschodnich i wschodnich obrzeżach Łęknicy, nowy most graniczny przez rzekę Nysę Łużycką oraz nowy odcinek drogi po stronie niemieckiej w okolicach gminy Krauschwitz[32]. 22 grudnia 2011 roku[33] otwarto obwodnicę miasta, a wcześniej 17 października nowy most na Nysie Łużyckiej prowadzący w kierunku Krauschwitz[34].
Zobacz też:Sport
[edytuj | edytuj kod]Od 1947 roku w Łęknicy funkcjonuje klub piłkarski Łęknicki Klub Sportowy Łęknica, który występuje w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. Zielona Góra. Zespół domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Łęknicy.
Sąsiednie gminy
[edytuj | edytuj kod]Gmina sąsiaduje z Niemcami.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako część miasta Mużakowa.
- ↑ Jako samodzielne miasto.
- ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-09-23].
- ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
- ↑ a b c Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Łęknica.. bip.umleknica.pl, 2012-04-10 21:03:57. [dostęp 2014-07-03].
- ↑ Witold Piwoński , Historia [online], Łęknica – serwis miejski [zarchiwizowane z adresu 2014-03-07] .
- ↑ Sprawozdanie sytuacyjne Powiatowego Komitetu PPS w Żarach za miesiąc maj 1946 roku.
- ↑ Turystyczna Jazda – odc. 116: Łęknica. tvp.pl, 2020. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Amtsbezirk Gablenz (niem.) territorial.de.
- ↑ Amtsbezirk Gablenz na stronie territorial.de (niem.).
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 832.
- ↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964, s. 191–192, 208.
- ↑ a b c d Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. s. 26.
- ↑ a b Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. s. 27.
- ↑ Uchwała Nr V/30/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu żarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 4 grudnia 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 5 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze z dnia 4 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 55).
- ↑ Dz.U. 1955 nr 45, poz. 299.
- ↑ Dz.U. 1996 nr 130, poz. 612.
- ↑ a b Polski Komitet ds Unesco: Polska [online], unesco.pl [dostęp 2017-02-26] (ang.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 133. [dostęp 2013-03-14].
- ↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubuskiego, RDOŚ Gorzów Wielkopolski stan na 12 lutego 2014. [dostęp 2014-03-07].
- ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s. 190–191.
- ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s. 264.
- ↑ List | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [online], unesco.org [dostęp 2017-02-26] (ang.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Łęknica - Dane podstawowe [online], Łęknica – serwis miejski [dostęp 2013-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (pol.).
- ↑ Miasto Gmina Łęknica. regioset.pl. [dostęp 2013-06-10]. (pol.).
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Łęknica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Zbory [online], kbwch.pl [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Łęknica pw. św. Barbary [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-15] .
- ↑ Budowa obwodnicy Łęknicy [online], edroga.pl, 15 października 2009 [dostęp 2010-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-12] .
- ↑ Obwodnica Łęknicy już otwarta. Kosztowała 70 mln zł [online], Onet.pl, 23 grudnia 2011 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-07] .
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2013-09-18].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. ŁĘKNICA: „Chroma” Drukarnia Krzysztof Raczkowski, 2008, s. 25–41. ISBN 978-83-922412-2-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalny serwis Urzędu Miasta i Gminy Łęknica
- Wieska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 423 .