Łopatnik czerwony
| Scaphiophryne gottlebei[1] | |
| Busse & Böhme, 1992 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łopatnik czerwony |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Łopatnik czerwony (Scaphiophryne gottlebei) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny wąskopyskowatych, dorastający do 4,0 cm długości. Cechuje się jaskrawym ubarwieniem. Występuje endemicznie w madagaskarskim masywie Isalo, gdzie zasiedla chłodne, wilgotne środowiska cechujące się małą ilością roślinności. Rozmnaża się eksplozywnie, a kijanki cechują się szybkim rozwojem. Gatunek zagrożony (EN) w związku z m.in. niewielkim zasięgiem występowania, degradacją środowiska naturalnego, a także nadmiernym odłowem.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Gatunek średniej wielkości – samice osiągają 3,0–4,0 cm długości, a samce 2,0–3,0 cm[3]. Ubarwienie rzucające się w oczy – gładki grzbiet jest biały, czerwonawy, zielonkawy i czarny, brzuch szarawy, a granice pomiędzy poszczególnymi barwami bardzo wyraźnie zaznaczone[3]. Ubarwienie bardziej jaskrawe u samic niż u samców[3]. Ciało okrągłe, pysk bardzo krótki, jama ustna mała[3]. Oczy wydatne, a kończyny krótkie[3]. Kończyny tylne mocno zbudowane, występuje guzek śródstopia (ang. metatarsal tubercle) używany do kopania nór[3]. Dłonie posiadają pazury, którymi płaz ten czepia się pionowych ścian skalnych[3]. Brak błony pławnej u palców dłoni[3]. Palce stóp spięte dobrze rozwiniętą błoną pławną[3].
Zasięg występowania i siedliska[edytuj | edytuj kod]
Występuje w masywie Isalo w południowo-zachodnim Madagaskarze na wysokościach bezwzględnych 700–1000 m n.p.m.[2] Zasięg występowania wynosi 983 km²[2]. Zasiedla wąskie kaniony, a środowisko cechuje się niską temperaturą (19–22 °C) i wysoką wilgotnością względną (blisko 100%)[3][2]. Roślinności zazwyczaj brak[2]. Łopatnik jest gatunkiem kopiącym – często jest spotykany zagrzebany w piasku na dnie kanionu[3]. Zdolny jest również do wspinaczki po pionowych ścianach kanionu[3].
Rozmnażanie i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Samce nawołują z powierzchni wód powstałych z opadów deszczu lub przyczepione do skalnych powierzchni[3]. Rozmnażają się eksplozywnie – a rozród pobudzany jest przez opad deszczu[3]. Kijanki zasiedlają okresowe zbiorniki wodne i najprawdopodobniej cechują się bardzo szybkim rozwojem w związku z możliwością wyschnięcia zbiornika wodnego[3]. Kijanki żywią się detrytusem[3]. Za dnia zagrzebują się w mulistym podłożu zbiornika wodnego – w tej pozycji filtrują cząstki podłoża[3]. W nocy wędrują ku powierzchni wody, gdzie filtrują cząsteczki zawieszone w wodzie[3]. Młode osobniki tuż po przeobrażeniu mają 1,0–1,5 cm długości i mniej jaskrawe ubarwienie od osobników dorosłych[3].
Status[edytuj | edytuj kod]
Gatunek zagrożony (EN) w związku z niewielkim zasięgiem występowania (983 km²), degradacją jego środowiska naturalnego, a także nadmiernym odłowem, jako że łopatnik czerwony jest hodowany jako zwierzę domowe[2]. Gatunek ten jako zwierzę domowe cechuje się wysoką śmiertelnością, co może prowadzić do wysokiego poziomu odłowu[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Scaphiophryne gottlebei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Scaphiophryne gottlebei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-26] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s AmphibiaWeb - Scaphiophryne gottlebei [online], amphibiaweb.org [dostęp 2020-09-19].