Łosiów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łosiów
wieś
Ilustracja
Pałac w Łosiowie
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

brzeski

Gmina

Lewin Brzeski

Liczba ludności (2011)

1510[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

49-330[3]

Tablice rejestracyjne

OB

SIMC

0498187

Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski
Mapa konturowa gminy Lewin Brzeski, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Łosiów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Łosiów”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Łosiów”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Łosiów”
Ziemia50°47′25″N 17°34′01″E/50,790278 17,566944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Łosiów (niem. Lossen[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lewin Brzeski[5]

Północno-zachodnia część wsi wznosi się na jednym z dwóch najwyższych na Ziemi Brzeskiej wzgórzu o wysokości około 181 m n.p.m. (Wał Łosiowsko-Michałowski).

Co roku w maju na terenie parku są organizowane targi pod nazwą „Wiosna kwiatów”, przyciągające dziesiątki tysięcy osób z całego województwa. Wydarzenie organizowane jest przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego (OODR), z siedzibą w Łosiowie.

Wiosna kwiatów skupia stoiska z branży ogrodniczej oraz rolniczej, prócz tego wiele stoisk oferuje swoje naturalne wyroby.

We wsi jest przystanek kolejowy Łosiów.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy łąka lub las[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wymienia nazwę miejscowości Lossina podając jej znaczenie „Heidedorf”, czyli po polsku „Wieś na łące, wrzosowisku”[6]. Miejscowość została wymieniona w zlatynizowanej, staropolskiej formie Lossowe w łacińskim dokumencie wydanym w 1238 r. przez Henryka II[7]. Wymieniona pod nazwą Lossow w dokumencie wydanym w 1332 r. w Łosiowie[8] oraz w 1342 r. we Wrocławiu[9]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Lossen[6], w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1189 r. z dokumentów biskupa wrocławskiego Żyrosława. Od 1207 do 1810 Łosiów był siedzibą komturstwa zakonu maltańskiego joannitów. W 1945 wieś została włączona do Polski. 11 sierpnia 1954 od wybuchu miny zginęła tu grupka chłopców w wieku od 6 do 14 lat[10] (dzieci pochowane są na cmentarzu w Lewinie Brzeskim[11]).

W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łosiów. W latach 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Łosiów. Od 1975 r. Łosiów należy do gminy Lewin Brzeski.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[12]:

  • kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany został w 1255 r. jako własność joannitów (Rycerski Zakon Kawalerów Maltańskich, którzy przebywali tutaj blisko sześć wieków). Obecny barokowy kościół zbudowany został w 1703 r. i 1728–1731 – XVIII w. z zachowaniem fragmentów murów gotyckich. Odnowiony w 1935 r. Podczas II wojny ucierpiał, po 1945 r. przechodził remonty. W 2008 r. przeszedł gruntowną renowację elewacji i pokrycia dachowego. Kościół jest orientowany (ołtarzem zwróconym w kierunku Ziemi Świętej), o kształcie krzyża łacińskiego, murowany z cegły i otynkowany. Bryła kościoła to: prezbiterium, nawa z dwiema kaplicami i wieża. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, z zakrystiami po bokach. Wyższa i szersza od niego nawa ma dwie kaplice boczne, otwarte do niej arkadami, nad którymi umieszczono kamienne epitafia z inskrypcjami. Na szczycie nawy znajdują się dwa plafony i krzyż maltański. Nawę zamyka chór muzyczny murowany, wsparty na dwóch ozdobnych filarach. Prezbiterium i nawa mają sklepienia kolebkowe, w kaplicach kolebkowe z lunetami. otwory okienne zamknięte są półkoliście, a dach jest dwuspadowy. Na wieży umieszczono odlany w pracowni Jakuba Goetza gotycki dzwon z 1610 r. Sklepienia świątyni zdobią późnobarokowe iluzjonistyczne polichromowe malunki, z połowy XVIII wieku, przedstawiające sceny z życia św. Jana Chrzciciela, patrona łosiowskiej parafii. Ołtarz główny pochodzi z początków XVIII wieku. W części centralnej rzeźbionej nadbudowy jest Chrystus wsparty na kuli ziemskiej, z namalowanym obrazem świątyni i zabudowań klasztornych oraz postacie – Maryi i Marii Magdaleny. W polu środkowym umieszczono postać św. Jana Nepomucena wśród obłoków i aniołów. Po bokach są alegorie Kościoła Miłującego i Kościoła walczącego. Na tabernakulum znajduje się krzyż maltański. Najcenniejszym i najstarszym zabytkiem kościoła jest gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem „Piękna Madonna” (Matka Boska Łosiowska) z 1410 r., wykonana z drewna lipowego przez Jana Józefa Weissa z Otmuchowa, umieszczona w ołtarzu bocznym, w bogato zdobionej motywami akantu późnobarokowej ramie z 1704 r. Uwagę przyciągają: w kaplicy południowej rzeźba Chrystusa Bolesnego (Frasobliwego) z XVII wieku, barokowa ambona, bogato zdobione regencyjne organy z XVIII wieku, misternie rzeźbione balaski, marmurowa chrzcielnica, cztery ławy z barokową płaskorzeźbioną dekoracją o motywach roślinnych na bokach, liczne maltańskie krzyże i kartusze herbowe. cenne obrazy to: Zaślubiny Mistyczne św. Katarzyny (XVIII w.), Biczowanie Chrystusa (pocz. XX w.) W kruchcie zachodniej zachowały się płyty nagrobne z XVI-XVIII w. Najciekawsza upamiętnia komtura Fryderyka von Pannwitza, zmarłego w 1580 r. Przed Kościołem posadowiona jest barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1709 r., z kartuszem herbowym i inskrypcją. Łosiowski kościół należy do nielicznych w tej części Śląska, który prawie przez cały czas swojego istnienia był świątynią katolicką.
  • zespół pałacowy
  • Pałac w Łosiowie. W najwyższym punkcie parku stoi pałac z przełomu XIX/XX w. z efektowną jońską kolumnadą. Na terenie przypałacowym znajduje się misa basenowa oraz fontanna. Fasada budynku 2019 r. została całkowicie odrestaurowana (wraz z wymianą dachówki). Pałac jest widoczny w promieniu kilkunastu kilometrów, pełni funkcję wizytową miejscowości.

inne zabytki:

  • kościół ewangelicki został rozebrany po 1945 r., dziś na jego miejscu stoi sklep.
  • teren kompleksu OODR (Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego), do którego prowadzi alejka obok kościoła; ośrodek zajmuje teren dawnego majątku ziemskiego, z którego zachowało się kilka budynków gospodarczych, pałac, spichlerz, park przypałacowy. Kompleks OODR położony jest w zabytkowym parku.
  • Park pałacowy
    Park pałacowy
  • Pałac
    Pałac
  • Pałac
    Pałac
  • Park
    Park
  • Kościół św. Jana Chrzciciela
    Kościół św. Jana Chrzciciela
  • Kościół św. Jana Chrzciciela
    Kościół św. Jana Chrzciciela

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73397
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 698 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 37, OCLC 456751858 (niem.).
  7. ↑ Colmar Grünhagen 1870 ↓, s. 2.
  8. ↑ Colmar Grünhagen 1870 ↓, s. 12.
  9. ↑ Colmar Grünhagen 1870 ↓, s. 243.
  10. ↑ PTTK Opole, XXXVI Rajd „Opolska Jesień” – Lewin Brzeski – 19.10.2013 r.
  11. ↑ Napisy na nagrobkach in situ.
  12. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 13.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T. 9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.
Gmina Lewin Brzeski
Miasto
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Lewin Brzeski

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łosiów&oldid=73504767”