Łososiowice

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łososiowice
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jadwigi w Łososiowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wołowski

Gmina

Wołów

Liczba ludności (III 2011)

223[2]

Strefa numeracyjna

71

Kod pocztowy

56-100[3]

Tablice rejestracyjne

DWL

SIMC

0883287

Położenie na mapie gminy Wołów
Mapa konturowa gminy Wołów, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Łososiowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Łososiowice”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Łososiowice”
Położenie na mapie powiatu wołowskiego
Mapa konturowa powiatu wołowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Łososiowice”
Ziemia51°18′01″N 16°39′22″E/51,300278 16,656111[1]

Łososiowice (niem. Losswitz, Loßwitz) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, w gminie Wołów.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

W 1939 we wsi mieszkało 396 osób[4]. W roku 2006 było ich 216, natomiast według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) ich liczba wyniosła 223 osoby[2] a według danych z rejestru PESEL (2015) 225 osób[5]. Jest dwunastą co do wielkości miejscowością gminy Wołów.

Nazwa wsi[edytuj | edytuj kod]

Przypuszczalnie słowiańska nazwa wsi pochodzi od staropolskiego słowa oznaczającego łosia (nie łososia). Według informacji (niepotwierdzonej w istniejących obecnie dokumentach źródłowych) w XII w. Piotr Włostowic nakazał budowę domu zakonnego benedyktynów we Włostowicach (byłaby to domniemana ówczesna nazwa Łososiowic, pochodząca od nazwiska benefaktora zakonu). [6]

W 1208 roku w "Kodeksie dyplomatycznym Śląska" pojawia się zlatynizowana nazwa Lozozeuich[7]. Odnośna wzmianka opisuje dwóch braci, Sdana i Nozala, poddanych ze Stobna, którzy uprawiali pole i łąkę oraz zajmowali się lasem dębowym, terenami należącymi wcześniej do wsi Lozozeuich[6] Następna wzmianka pochodzi z roku 1289, gdy jako wieś Łososzkowice, wraz z Żyrkowem (obecnie: Żerków), została przez Przemka ścinawskiego zapisana klasztorowi w Lubiążu. Po raz pierwszy niemiecki zapis nazwy wsi Lossowiz pojawił się w roku 1303, w dokumencie zakupu majątku ziemskiego w tej wsi (lokowanej na prawie niemieckim) przez niejakiego Zulico ze wsi Grossonow (dziś Grodzanów) od Nicolausa, zwanego również Lossoz. Akt zakupu został sporządzony przez opata Theodoricha z klasztoru w Lubiążu.[6]

Inna nazwa wsi Steyndorf (dosłownie: Kamienna Wieś), o całkowicie niemieckiej genezie, pojawiła się w sfałszowanym dokumencie z 3 lutego 1304, dotyczącym zamiany majątków między Hermannem, opatem klasztoru w Lubiążu, a Mikołajem z Muschzilnitz. Książę Henryk III głogowski zatwierdził tę zamianę i powierzył klasztorowi wszelkie prawa książęce oraz najwyższe sądownictwo we wsiach Syrchow (Żerków), Sagaritz (Zagórzyce) oraz Steyndorf (Łososiowice). W następnych stuleciach nazwa ta została zastąpiona pierwotną nazwą Losswitz (z różnymi wariantami pisowni), pochodzącą od nazwy słowiańskiej: w 1638 r. Lohswitz, na przełomie lat: 1651/1652 - Loswitz, 1666/1667 - Losswitz[6]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Na terenie dzisiejszej wsi Łososiowice znalezione zostały przedmioty z epoki kamiennej, jak np. ostrza siekiery, które wskazują na istnienie wczesnych osad na tym terenie. Z epoki brązu (2000 p.n.e.-800 n.e.) oraz z okresu osadnictwa Wandali na Śląsku (100 p.n.e.-600 n.e.) zostały znalezione groby z wyposażeniem. W jednym z nich znaleziony został miecz z II wieku p.n.e.[6]

Wieś wspomniana w zachowanych dokumentach po raz pierwszy w roku 1208. Należała do majątku ziemskiego klasztoru w Lubiążu od 1201.[8] Została splądrowana przez wojska husyckie w 1431 r. W XV wieku miały miejsce liczne klęski głodu. Miejscowi właściciele ziemscy, Falkenhaynowie, faworyzowali w XVI wieku reformację w tych okolicach. W XVII wieku została spustoszona przez wojska saskie i epidemie. W XVIII wieku pojawiły się klęski głodu oraz spustoszenia wojenne (wojna siedmioletnia). Od końca XVIII wieku nastąpiła stopniowa poprawa sytuacji ekonomicznej związana z rozwojem hodowli owiec. Po sekularyzacji majątku klasztoru w Lubiążu w 1810 r.,[9] wieś włączona do majątku ziemskiego von Hoymów z siedzibą w Żerkowie. Znaczna część ludności była bezrolnymi pracownikami majątku.

W roku 1855 Julius Freiherr von Richthofen (1804-1890, z linii von Heinersdorf)[10] kupił majątek Łososiowice (250 ha), a w 1865 sprzedał go Alexandrowi Freiherr von Richthofen (1840-1900, z linii von Gäbersdorf-Romberger). Był on, w latach 1874-1880, naczelnikiem okręgu Żerków (niem. Amtsbezirk Sürchen), wówczas z siedzibą w Łososiowicach, obejmującego także Żerków i Lipnicę. W roku 1884 sprzedał on majątek Oskarowi Trocger z Drezna-Blasewitz za sumę 180 000 marek. W gazecie powiatowej (Heimatblatt des Kreises Wohlau) określono stan budynków i upraw w sprzedanym majątku Łososiowice jako bardzo zły. Von Richthofenowie z Łososiowic byli krewnymi słynnego lotnika niemieckiego Manfreda von Richthofen.

W roku 1874 otwarto połączenie kolejowe Wrocław-Szczecin ze stacją Łososiowice[11]. W XIX wieku dziedzicznymi sołtysami wsi (niem. Erbscholtiseibesitzer) byli członkowie miejscowej rodziny Stober.

Parafia katolicka w Łososiowicach[12][edytuj | edytuj kod]

O istnieniu kościoła w Łososiowicach wspomina po raz pierwszy dokument z 1376 r. Od średniowiecza [13] do 1946 r. istniała tu parafia rzymskokatolicka, do której należały kościoły filialne w Jodłowicach i Starym Dworze. Według spisu ludności z 1925 r. w Łososiowicach mieszkało 160 katolików, 223 protestantów i 2 osoby wyznania judaistycznego.[14] Tutejsi protestanci uczęszczali do kościoła luterańskiego w Mojęcicach.

Parafia katolicka w Łososiowicach została zlikwidowana decyzją władz kościelnych w 1946 r. Ostatnim proboszczem tej parafii był ks. Alois Pohl (ur. 24.10.1877, ordynowany 20.06.1903, proboszcz Łososiowic od 1907 r.) zginął w czasie ofensywy Armii Czerwonej w końcu stycznia 1945 r., zastrzelony najprawdopodobniej przez żołnierzy sowieckich[15]; jego zwłoki były zbezczeszczone i częściowo spalone; został pochowany przy kościele. Jego obowiązki (do 1947 r.) przejął ks. Kukowka z Wołowa, władający również językiem polskim.[13][15]

Kościół w Łososiowicach stał się od 1946 r. kościołem filialnym parafii katolickiej w Brzegu Dolnym-Warzyniu pw. Wszystkich Świętych (potem parafii MB Szkaplerznej), a od 2007 r. parafii Matki Bożej Królowej Polski w Brzegu Dolnym.[13]

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

W czasie II wojny światowej zajęta została bez walk przez Armię Czerwoną. Zasiedlona przeważnie przez osoby wysiedlone z terenów obecnej Ukrainy. W latach 1952-1956 funkcjonował Rolniczy Zespół Spółdzielczy Chłopska Droga w Łososiowicach[16]. Część majątku przekształcono w PGR z siedzibą w Naborowie, zlikwidowany w 1995 r. We wsi działała szkoła podstawowa do początku lat 90. XX wieku. Wieś posiada oświetlenie uliczne, wodociąg od roku 1975 oraz kanalizację od roku 2005[17], zbudowaną z pomocą środków Unii Europejskiej.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[18]:

We wsi znajduje się również budynek dawnego dworu (XVIII-XX w., po 1945 r. przebudowany na mieszkalny, zdewastowany) z zabudowaniami gospodarczymi, budynek dawnej gospody (XIX-XX w.) (nr.35,35a) i budynek dawnego sklepu (XIX-XX w., nr.31).[19]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73419
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 709 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Ewald Lindner, Schlesien: unvergessene Heimat, Iris Hahner (red.), wyd. 1. Auflage, München: Bassermann-Verlag, 2013, s. 122, ISBN 978-3-8094-3110-7 [dostęp 2023-12-28] (niem.).
  5. GUS - Bank Danych Lokalnych, bdl.stat.gov.pl, 10 stycznia 2015 [dostęp 2023-12-28] (pol.).
  6. a b c d e Łososiowice [dostęp 2015-11-13].
  7. "Kodeks dyplomatyczny Śląska" (tom II, oprac. K.Maleczyński i A.Skowrońska, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1959).
  8. Kloster Leubus. W: Franz Winter: Die Cistercienser des nordöstlischen Deutschlands. Gotha: F.A.Berthes, 1871, s. 321. (niem.).
  9. Włostowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 720.
  10. Emil Praetorius von Richthofen, Geschchte der Familie Praetorius von Richthofen, Magdeburg 1884 [dostęp 2023-12-28] (niem.).
  11. Linia kolejowa nr 273#do 1945 r.
  12. Kościół św. Jadwigi w Łososiowicach
  13. a b c Jodłowice [dostęp 2016-01-01].
  14. tygodnik www.e-Piastowska.pl, nr. 174 (184), 9.09.2010, s.7
  15. a b Johannes Kaps, The Tragedy of Silesia 1945-46. Eyewitness Accounts; a Documentary Account with a Special Survey of the Archdiocese of Breslau, Christ Unterwegs, Monachium 1953, s. 307 [dostęp 2023-12-28] (ang.), (tłum. G. Hartniger).
  16. Rolniczy Zespół Spółdzielczy "Chłopska Droga" w Łososiowicach b. pow. wołowski Łososiowice - dokumentacja osobowa i płacowa, www.firma.egospodarka.pl [dostęp 2024-01-06].
  17. Agata Lombarska-Blochel, Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Wołów, Kinga Żernik, Energoekspert Sp, z o.o., Wołów 2022, s. 129 [dostęp 2024-01-06] (pol.).
  18. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego, Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 196 [dostęp 2012-10-26].
  19. http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/wolowski/lososiowice.htm (dostęp 04.01.2016)