Łuska (nabój)
Łuska (gilza) – część naboju, służąca do umieszczenia w niej ładunku miotającego i spłonki. W nabojach zespolonych służy do umocowania pocisku. Zabezpiecza i uszczelnia komorę nabojową podczas strzału.
Wyróżnić można: łuski karabinowe, pistoletowe, rewolwerowe, myśliwskie i działowe (artyleryjskie).
Łuskę wynalazł w 1812 roku Francuz szwajcarskiego pochodzenia, nazwiskiem Pauly. Stworzona przez niego łuska miała papierowe ścianki i mosiężne dno. Był to przełom w broni palnej, rozwiązujący problemy z ładowaniem broni odtylcowej i umożliwił znacznie szybsze ładowanie.
Łuski dzieli się według sposobu zapłonu spłonki, na trzy typy:
- nabój typu Lefaucheux (lub: igłowy), wynaleziony w 1835 r. Kurek uderzał w znajdujący się z boku dna łuski pręcik, który detonował piorunian rtęci w spłonce. Dziś nieużywany.
- nabój bocznego zapłonu. Piorunian był umieszczony tutaj wewnątrz kryzy łuski. Iglica broni uderzała punktowo na brzegu dna łuski. Bardzo popularny ze względu na niską cenę. Podstawowy nabój stosowany w sporcie strzeleckim .22LR. Używany także w wielu krajach (USA, Kanada, Rosja) do polowań i odstrzału małych szkodników.
- nabój centralnego zapłonu. Piorunian znajduje się w środku dna łuski. Iglica uderza w łuskę centralnie. Dziś używany niemal we wszystkich rodzajach nabojów.
Z uwagi na materiał, łuski można podzielić na:
- mosiężne – najczęściej spotykane i sposobne do wielokrotnego użytku
- wykonane ze stopu aluminium, stalowe, a nawet z włókien sztucznych – wprowadzane przez niektóre wytwórnie na rynek cywilny – tańsze od mosiężnych, jednorazowe, najczęściej niskiej jakości.
W zależności od rodzaju spłonki (boxer lub Berdan) gniazdo spłonki będzie różnie ukształtowane. Ponadto, łuska używająca spłonki boxer będzie miała jeden otwór zapłonowy, a łuska do spłonki Berdan ma dwa takie otwory.
Łuski mogą być o kształcie:
- prostym – tak jak w nabojach 9 mm Parabellum – popularny rodzaj w nabojach pistoletowych i rewolwerowych.
- zwężającym się – tył łuski ma większą średnicę niż przód – obecnie rzadko występuje, głównie w starych typach broni.
- przewężającym – podobnym do kształtu szyjki butelki – większość nabojów karabinowych ma taki kształt.
Wyróżnia się łuski:
- z kryzą wystającą
- z kryzą zwykłą
- z kryzą częściowo wystającą
- z kryzą zmniejszoną
- opasane – łuska z kryzą zwykłą z dodatkowym wzmocnieniem dna
Informacja o kalibrze broni, np. 9 mm x 19 Parabellum, zawiera – oprócz średnicy pocisku – także długość łuski, tutaj 19 mm.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- David Harding Encyklopedia Broni wyd. Penta, Warszawa 1995
- Firearms Fact Book wyd. National Rifle Association of America 1993 ISBN 0-935998-55-1
- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej(od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 114. ISBN 83-86028-01-7.
