Łysak piękny
_Murrill_368592.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysak piękny |
| Nazwa systematyczna | |
| Gymnopilus bellulus (Peck) Murrill Aust. J. Bot. 13(2): 324 (1965) | |
_Murrill_597615.jpg)
Łysak piękny (Gymnopilus bellulus (Peck) Murrill) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopilus, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1873 roku Charles Horton Peck nadając mu nazwę Agaricus bellulus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1965 roku William Alphonso Murrill[1].
- Agaricus bellulus Peck 1873
- Flammula bellula (Peck) Pilát 1951
- Fulvidula bellula (Peck) Joss. 1948
- Gymnopilus bellulus var. sirsinus S.M. Kulk. 1990
- Naucoria bellula (Peck) Sacc. 1887
- Naucoria intertrunca Pilát 1953
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1–2,5 cm, początkowo wypukły, potem rozpostarto–wypukły, czasami nieco stożkowy. W stanie wilgotnym prążkowany. Powierzchnia naga lub drobno łuseczkowata. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty[4]. Barwa pomarańczowo–brązowa do czerwonawo–brązowej lub czerwonawo–żółtej, czasami całkowicie pomarańczowa lub morelowa[5].
Wąskie, przyrośnięte lub wykrojone ząbkiem[5], początkowo jasnożółte, potem ciemnożółte, ochrowe lub szafranowe[4].
Wysokość 1,5–3 cm, grubość 1,5–3 mm, początkowo pomarańczowo-szafranowy, potem w dolnej części cynamonowy lub rdzawy. Wierzchołek zazwyczaj pozostaje bledszy, u młodych owocników bladoszafranowo oprószony, potem kremowożółty do bladoszafranowego i jedwabisty. Brak osłony[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki małe (5,2–) 5,6–6,4 × 3,2–3,6 µm, w KOH rdzawo-żółte, elipsoidalne do elipsoidalno-migdałowate, w widoku z boku z wyraźnym wgłębieniem przy wierzchołku, rdzawe, o powierzchni umiarkowanie lub grubo brodawkowanej, bez plam, lekko dekstrynoidalne (z bladym czerwonawo-brązowym odcieniem w odczynniku Melzera). Podstawki 4–zarodnikowe, 19–22 × 5–6 µm, cylindryczne do wąsko maczugowatych, ze zwężeniem na środku. Cheilocystydy liczne, ale słabo rozróżnialne, 18–25 × 3–6 µm, cylindryczne, z tępym wierzchołkiem, szyjką o długości 5–2 µm i główką 3–4 µm, cienkościenne. Pleurocystyd brak. Trama blaszek regularna, zbudowana z cylindrycznych strzępek o szerokości 2–8 (–10) µm, o ścianach żółto-rdzawo inkrustowanych. Skórka kapelusza zbudowana z cylindrycznych komórek o szerokości 4–13 (–16) µm. Brak pileocystyd. W skórce trzonu gęsto ułożone strzępki o szerokości 1,5–3 µm, z żółtawo-rdzawymi inkrustacjami, w miejscach z gniazdami splecionych strzępek. Brak kaulocystyd. Występują sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Łysak piękny występuje w Europie i Ameryce Północnej[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano tylko dwa stanowiska (Babiogórski, 1979 i Pieniński Park Narodowy, 1990)[3].
Grzyb saprotroficzny. Owocniki występują pojedynczo lub w małych grupkach na próchniejącym drewnie drzew iglastych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-05-01] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-05-01] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 278, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Taxonomy and nomenclature of Gymnopilus bellulus and G. microsporus (Agaricales, Cortinariaceae), „Mycotaxon”, 92, 2005, s. 361–369.
- ↑ a b A Trial Key to Gymnopilus in the Pacific Northwest [online] [dostęp 2019-01-05].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-04-28].