Łysiczka ciemnobrązowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysiczka ciemnobrązowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Psilocybe subviscida (Peck) Kauffman Michigan Geol. Biol. Surv. Publ., Ser. 526: 139 (1918) | |
Łysiczka ciemnobrązowa (Psilocybe subviscida (Peck) Kauffman) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psilocybe, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Deconica graminicola P.D. Orton 1964
- Deconica subviscida Peck 1888
- Deconica subviscida var. velata (Noordel. & Verduin) Noordel. 2009
- Psilocybe graminicola (P.D. Orton) P.D. Orton 1969
- Psilocybe subviscida var. velata Noordel. & Verduin 1999
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 0,5–2 cm, początkowo dzwonkowaty, potem wypukły z tępym garbkiem, na koniec niemal płaski. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym ma prążkowane brzegi, barwę od żółtawej do kasztanowo brązowej i jest lepki lub nieco lepki, w stanie suchym jest jasno szarożółty, tylko garbek pozostaje czerwonawobrązowy. Czasem pokryty jest drobnym resztkami osłony. Skórka żelatynowata, łatwo ściągalna[4].
Przyrośnięte, dość rzadkie, szerokie, początkowo białawe, potem szybko stają się ciemnobrązowawe[4].
Wysokość 2–4 cm, grubość 1–2 mm, walcowaty, czasem nieco zwężający się ku podstawie. Powierzchnia u młodych owocników pokryta białawymi włókienkami (resztki osłony). Występuje nietrwała zasnówka. Często pozostaje po niej strefa pierścieniowa, która wkrótce zostaje na brązowo wybarwiona od zarodników[4].
W kapeluszu dość gruby, miękki, kremowy, ciemniejący po uszkodzeniu, ale nie zmieniający barwy na niebieskawą. Zapach nieprzyjemny, smak lekko gorzki[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników ciemnobrązowy. Zarodniki ciemnopurpurowo brązowe, 6–8,5 na 4–5,4 µm. Podstawki 4–zarodnikowe. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy 20–50 × 5–8 µm, początkowo brzuchate, potem butelkowate, z powyginaną szyjką grubości 2–3,5 µm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i na Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 3 stanowiska[3]. Więcej stanowisk (i bardziej aktualnych) podaje internetowy atlas grzybów[7]. Jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu[8].
Siedlisko: trawiaste obszary silnie nawożone nawozami organicznymi. Czasami wyrasta bezpośrednio na odchodach zwierząt, na mszarach i resztkach butwiejącego drewna. Owocniki wytwarza od lata do jesieni[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Łysiczka ciemnobrązowa jest rozpoznawana przez silnie higrofaniczny, ciemnobrązowy kapelusz, w stanie suchym płowiejący do jasnobrązowego, oraz przez ciemne, mahoniowobrązowe zarodniki. Podobnie jak wiele gatunków łysiczek, ma lepką i łatwo dającą się oddzielić skórkę kapelusza, ale nie zmienia barwy na granatową po uszkodzeniu. Jest kilka podobnych gatunków grzybów[5]:
- Pospolita Panaeolina foenisecii. Ma higrofaniczną, brązową czapkę, ale jej powierzchnia nie jest lepka. Wyróżnia się ponadto plamistymi blaszkami i szorstkimi zarodnikami[5].
- Polówka półkulista (Agrocybe pediades) jest podobnej wielkości, ma kapelusz kremowy, czasami lepki, ale nie prążkowany, ponadto ma zarodniki jaśniejsze – jasnobrązowe[5].
- Trąbka otrębiasta (Tubaria furfuracea) rośnie powszechnie na wiórach drzewnych i trawie. Ma higrofaniczny, pomarańczowo-brązowy, prążkowany kapelusz, ale nie jest on lepki. Ponadto zarodniki są matowe, pomarańczowo-brązowe[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2019-05-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-05-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e Paul Stamets, Psilocybin Mushrooms of the World an identification guide, Ten Speed Press, ISBN 978-0898158397
- ↑ a b c d e Californian Fungi. Deconica subviscida [online] [dostęp 2019-05-15].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-05-15].
- ↑ Nowe stanowiska łysiczki ciemnobrązowej w Polsce [online] [dostęp 2019-05-15].
- ↑ Zbigniew Mirek, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5.