Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne OPTA
.jpg) Dawna siedziba OPTY przy ul. Słonecznej 4 w Katowicach, fot. 2010 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Data założenia |
1930 (15 września 1948) |
| Data likwidacji |
12 października 2006 (zakończenie postępowania upadłościowego) |
| Forma prawna | |
| Zatrudnienie |
747 (1989 r.)[1] |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°16′31,1″N 19°01′20,8″E/50,275306 19,022444
| |
Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne OPTA[2] (wariant pisowni: Opta[1][3]) – polskie przedsiębiorstwo produkujące sprzęt optyczny i precyzyjny, z siedzibą w Katowicach[2], w dzielnicy Wełnowiec[4], istniejące od 15 września 1948 roku do 12 października 2006 roku[5], kiedy to zakończono postępowanie upadłościowe[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]IWOKA
[edytuj | edytuj kod]Zakład, który poprzedzał przedsiębiorstwo OPTA rozpoczął działalność w 1930 roku[1] pod nazwą IWOKA (wariant pisowni: Iwoka[6]). Jej założycielem był Austriak, dyplomowany optyk Johann Wyk[4][7]. Prowadził on także sklep ze swoimi okularami przy ul. św. Jana w Katowicach[4].
IWOKA produkowała okulary, szkła powiększające, części do mikroskopów itp.[6] Część produkcji była przeznaczana na eksport[8].
W 1936 przedsiębiorstwo zdobyło złoty medal na Wystawie Higieny w Warszawie[8]. Projektantem siedziby przedsiębiorstwa przy obecnej ul. Iłłakowiczówny był polski architekt Karol Schayer[9].
Po II wojnie światowej zakład objęto zarządem państwowym jako „IWOKA” Optyczno-Mechaniczne Zakłady (1946)[10].
OPTA
[edytuj | edytuj kod]
15 września 1948 zarządzeniem ministra przemysłu i handlu powołano państwowe przedsiębiorstwo o nazwie Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne, podlegające nadzorowi Zjednoczenia Przemysłu Precyzyjnego i Optycznego w Warszawie. Jako przedmiot działalności zakładów ustalono produkcję „okularów, szkła okularowego i innych urządzeń precyzyjno-optycznych”[11]. Później zmieniono nazwę na Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne OPTA[12]. Na przełomie lat 1948–1949 spłonęła główna hala produkcyjna, odbudowano ją na wiosnę 1952 roku jako pięciokondygnacyjny budynek o powierzchni 50 × 25 metrów[6]. OPTA dysponowała łącznie dwoma zakładami w Wełnowcu[1].
W 1960 zakłady opatentowały urządzenie do szlifowania i polerowania szkieł okularowych (patent nr 44977)[13].
W 1968 produkcja wyniosła[2]:
- 3,3 mln sztuk szkieł okularowych
- 1,4 mln opraw okularowych
- 580 tys. okularów ochronnych (0,58 mln sztuk),
- 600 tys. okularów przeciwsłonecznych
Produkowano również sprzęt oftalmiczny dla optyków i gabinetów okulistycznych[2]. 14,1% produkcji w tym czasie było przeznaczane na eksport[2].
W 1977 zakłady zamontowały holenderski sprzęt do produkcji soczewek kontaktowych i rozpoczęły ich produkcję jako pierwsze przedsiębiorstwo w Polsce[14].
W 1986 zakłady opatentowały „sposób i układ oporowego wykonywania węzłów lutowniczych, zwłaszcza w produkcji okularowych opraw metalowych”[15].
Około 1989 zatrudnienie wynosiło 747 osób[1].
W 1991 OPTA i Essilor International utworzyły spółkę joint venture o nazwie Essilor Polonia. W 1993 roku Essilor International wykupił wszystkie udziały w spółce Essilor Polonia, tym samym przejmując ją w całości[16].
Zakłady zostały postawione w stan upadłości w 1999; 12 października 2006 zakończono postępowanie upadłościowe[5].
Tradycje OPTY kontynuowała firma Opta-Save s.c., zajmująca się głównie produkcją okularów ochronnych, której siedziba mieściła się również przy ul. Słonecznej 4[17].
Po zakładach pozostał niedokończony budynek przy ulicy Słonecznej 34 w Katowicach. W 2011 wykonano jego adaptację na siedzibę Izby Celnej w Katowicach[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Niezabitowska 1989 ↓.
- ↑ a b c d e Szwedowski 2012 ↓.
- ↑ a b c Oszańca 2014 ↓.
- ↑ a b c Gazeta Wyborcza 2015 ↓.
- ↑ a b MSiG 2006 ↓.
- ↑ a b c CIA 1955 ↓.
- ↑ Schlesischer Kulturspiegel 2015 ↓.
- ↑ a b Kalinowski 2015 ↓.
- ↑ Naszemiasto 2017 ↓.
- ↑ „Rocznik Przemysłu Odrodzonej Polski” 1946–47, Spółdzielnia Wydawnicza „INGOS”, Łódź – Warszawa 1946, s. 43.
- ↑ MPiH 1948 ↓.
- ↑ Duda 2014 ↓.
- ↑ UP PRL 1961 ↓.
- ↑ Biuletyn Informacyjny 1977 ↓.
- ↑ UP PRL 1989 ↓.
- ↑ Biuletyn KRIO 1996 ↓.
- ↑ Opta-Save ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- basz: 150 lat Katowic. Dom, pod którym popełniono straszne morderstwo. Gazeta Wyborcza, 2015-08-15. [dostęp 2017-03-28].
- Portret firmy Essilor Polonia. W: Biuletyn. Wydanie specjalne I Kongresu Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej. Krajowa Rzemieślnicza Izba Optyczna, 1996, s. 35.
- Sebastian Duda: Krótki kurs historii okularów. Gazeta Wyborcza, 2014-04-28. [dostęp 2017-03-28].
- Pierwsze polskie szkła kontaktowe. „Biuletyn Informacyjny”. 18, s. 163, 1977. Krajowa Agencja Informacyjna.
- Descriptive Data on the Stalinogrod Area. Central Intelligence Agency, 1955-07-22, s. 5.
- Karol Schayer – Wizjoner. naszemiasto.pl, 28 lutego 2017. [dostęp 2017-03-28].
- Janusz Kalinowski: Nasza mała ojczyzna Wełnowiec i Józefowiec (krótki zarys historyczny). Akademicki Klub Turystyczny Gronie, 2015-08-26. [dostęp 2017-03-28].
- Made in Kattowitz. Sonderausstellung zum Stadtjubiläum. „Schlesischer Kulturspiegel”, s. 47, 2015. Stiftung Kulturwerk Schlesien. ISSN 1437-5095. (niem.).
- Elżbieta Niezabitowska. Strefa usługowo-socjalna wybranych zakładów przemysłowych Katowic – analiza wstępna. „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Architektura”. 7 (907), s. 86, 1989.
- O firmie. PPUH Opta-Save s.c. Pecold & Dzionek. [dostęp 2017-03-28].
- Poz. 15034. Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne OPTA. „Monitor Sądowy i Gospodarczy”. 2582 (237), s. 19, 2006-12-06. Ministerstwo Sprawiedliwości. ISSN 1426-580X.
- Wczoraj i dziś. W: Od Katedry Optyki do Zakładu Inżynierii Fotonicznej Politechniki Warszawskiej, 1953-2008 : historia działalności dydaktycznej, naukowej i organizacyjnej. Andrzej Szwedowski (red.). Warszawa: Zakład Inżynierii Fotonicznej. Instytut Mikromechaniki i Fotoniki. Wydział Mechatroniki. Politechnika Warszawska, 2012, s. 16. ISBN 978-83-7814-043-6.
- Program ochrony środowiska dla miasta Katowice na lata 2014–2017 z perspektywą do roku 2021. Katarzyna Oszańca (kier. zesp.). Katowice: Urząd Miasta Katowice, 2013/2014, s. 132.
- Sposób i układ oporowego wykonywania węzłów lutowniczych, zwłaszcza w produkcji okularowych opraw metalowych. Opis patentowy. Urząd Patentowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 1961-10-25.
- Urządzenie do szlifowania i polerowania szkieł okularowych. Opis patentowy. Urząd Patentowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 1961-10-25.
- Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 15 września 1948 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Prezesem Centralnego Urzędu Planowania o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Śląskie Zakłady Mechaniczno-Optyczne. 1948-09-15.